پلیس سبز

 

تغییرات اقلیمی یک نگرانی بزرگ در سطح جهان است. طبق گزارش هیات بین‌دولتی تغییرات اقلیمی -گروهی متشکل از 1300 دانشمند از ایالات متحده و سراسر جهان- پیش‌بینی می‌شود دمای کره زمین طی قرن آینده 5 /2 تا 10 درجه فارنهایت افزایش یابد. اثرات تغییرات اقلیمی هم‌اکنون در سطح جهان احساس می‌شود و در آینده تشدید خواهد شد. همه چیز از حیات وحش گرفته تا اکوسیستم، کشاورزی و سلامت انسان‌ها در مقیاس جهانی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. یک مشکل جهانی مستلزم راه‌حلی جهانی است؛ اما در زمینه حفظ محیط زیست برای نسل‌های آینده، بعضی از کشورها تلاش بیشتری انجام می‌دهند. وبگاه وال‌استریت با استفاده از داده‌های شاخص عملکرد زیست‌محیطی دانشگاه ییل (2018) و داده‌های «what a waste» بانک جهانی1، شاخصی برای اندازه‌گیری عملکرد زیست‌محیطی هر کشور ایجاد کرد. معیارهای این شاخص، شامل کیفیت هوا، کیفیت آب، تنوع زیستی، تصفیه فاضلاب، انتشار کربن و سیاست‌های زیست‌محیطی فعال است. بیان این نکته ضروری است که بهترین کشورها در این فهرست لزوماً در مدیریت منابع و سرانه اتلاف، نمونه نیستند. بسیاری از کشورهایی که در برخی معیارهای نظارت بر محیط زیست رتبه بالایی دارند، همان کشورهایی هستند که بیشترین زباله را تولید می‌کنند. پرداختن به مسائل زیست‌محیطی هزینه دارد و بسیاری از کشورهای فقیر، منابع لازم را برای مقابله با این مشکلات ندارند. در واقع بسیاری از کشورهایی که کمترین تلاش را برای حفاظت از محیط زیست انجام می‌دهند، در میان 25 کشور فقیر جهان قرار دارند. برعکس، بسیاری از کشورهایی که در این زمینه فعال هستند، جزو ثروتمندترین کشورها هستند.

کشورهایی که بیشترین تلاش را برای حفظ محیط زیست انجام می‌دهند

15- پرو

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 100 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 1 /13 درصد

سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP): 12237 دلار

آیا می‌خواهید در پرو آلودگی ایجاد کنید؟ شما را در دادگاه ملاقات خواهیم کرد! در اول آوریل 2018، این کشور آمریکای جنوبی نخستین دادگاه تخصصی محیط زیست خود را با هدف افزایش قدرتِ قوانین زیست‌محیطی تاسیس کرد، زیرا این کشور با بهره‌برداری غیرقانونی از معادن، جنگل‌زدایی، تخریب محیط زیست و تجارت غیرقانونی در زمینه‌های حیات وحش، تجهیزات معدنی و زباله‌های خطرناک دست‌وپنجه نرم می‌کند. در کمتر از یک سال، این دادگاه نزدیک به سه هزار پرونده شکایت زیست‌محیطی داشته است.

14- تونس

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 100 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 2 /5 درصد

سرانه GDP: 10849 دلار

سیاست‌های زیست‌محیطی پایدار بخشی از استراتژی‌های اقتصادی و اجتماعی این کشور شمال آفریقاست که هدف آن ایجاد تعادل میان توسعه و محافظت از منابع طبیعی است. برای مقابله با تخلیه غیرقانونی زباله، تونس در سال 2017 یک نیروی «پلیس سبز»2 را با ماموریت وضع جریمه برای ریختن یا سوزاندن زباله و احتمال زندان برای جرائمی که بر سلامت عمومی تاثیر می‌گذارند، معرفی کرد. از دیگر وظایف پلیس سبز می‌توان به افزایش آگاهی عموم مردم نسبت به مسائل زیست‌محیطی و مدیریت پسماند اشاره کرد.

13- سنگاپور

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 100 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 5 /2 درصد

سرانه GDP: 85535 دلار

در سنگاپور بین سال‌های 2006 تا 2016، انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی 1 /19 درصد کاهش یافت؛ اگرچه متاسفانه انتشار کربن ناشی از سوخت‌های فسیلی و تولید سیمان، از سال 2007 تا 2017، 3 /225 درصد افزایش یافت. این کشور آسیای جنوب شرقی، سال 2018 را سال اقدام اقلیمی خواند و به مردم درباره خطرات تغییرات اقلیمی، افزایش مقررات در مورد دور ریختن مواد غذایی، پلاستیک و زباله‌های الکترونیکی هشدار داد؛ و تمرکزش را بیشتر بر پایداری گذاشت. به نظر می‌رسد جوانان آماده ایفای نقش رهبری در طرح‌های سبز هستند، زیرا 60 درصد دانش‌آموزان سنگاپور در مراسم «SEC-StarHub School Green Awards»3 شرکت کردند، که جوانان را تشویق می‌کند علاقه خود به محیط زیست را به عمل تبدیل کنند.

12- رومانی

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 98 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 3 /24 درصد

سرانه GDP: 23505 دلار

رومانی در حال همکاری با بانک جهانی برای رسیدن به اهداف خود در زمینه مقابله با تغییرات اقلیمی و تلاش برای توسعه کم‌کربن (الگوی جدیدی از توسعه با هدف کاهش انتشار دی‌اکسید کربن) است. بیش از 24 درصد از مناطق زمینی و دریایی رومانی محافظت‌شده است و بین سال‌های 2006 تا 2016، انتشار کربن ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی بیش از 33 درصد کاهش یافته است. سطح انتشار کربن از سوخت‌های فسیلی و تولید سیمان نیز 3 /26 درصد کاهش یافته است. آلودگی هوا و آب در رومانی، با باران اسیدی، سطوح بالای گازهای گلخانه‌ای و ورود روان‌آب‌های صنعتی به رودخانه‌ها مرتبط است.

11- بلاروس

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 9 /99 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 4 /9 درصد

سرانه GDP: 17175 دلار

بلاروس یکی از چند کشوری است که از برنامه توسعه سازمان ملل متحد، که هدفش ارتقای رشد اقتصادی از طریق ابزارهای زیست‌محیطی پایدار است، بهره‌مند شده است. این پروژه که از سال 2014 تا 2017 ادامه داشت، به دوجین پروژه آزمایشی، از جمله سیستم جمع‌آوری و پردازش روغن موتور در نواحی باریسو و کروپکی و نخستین مرکز آموزشی جنگلی کشور در پارک هورنی منطقه لیدا، منجر شد. این پروژه 50 شغل سبز جدید نیز ایجاد کرد. علاوه بر این، از سال 1990 تا 2016، میزان ذرات ریز خطرناک 8 /40 درصد کاهش یافته است.

10- مجارستان

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 100 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 6 /22 درصد

سرانه GDP: 26861 دلار

مجارستان در سال‌های اخیر پیشرفت قابل توجهی در حفاظت از محیط زیست داشته است. این کشور محصور در خشکی اروپای مرکزی، از سال 1990 تاکنون توانسته انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را تا 35 درصد کاهش دهد. این کشور در مسیر رسیدن به فراتر از هدف خود یعنی 7 /14 درصد انرژی تجدیدپذیر تا سال 2020 قرار دارد. بیش از 22‌درصد از خاک مجارستان از سوی دولت محافظت می‌شود که این سهم بیشتر از حد معمول است. با این حال، نیازمند پیشرفت بیشتری است؛ سوخت‌های فسیلی هنوز بیش از 70 درصد انرژی مجارستان را تشکیل می‌دهند و این کشور یکی از بدترین نرخ‌های مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا را در میان کشورهای OECD دارد.

9- ترینیداد و توباگو

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 100 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 0 /2 درصد

سرانه GDP: 28763 دلار

ترینیداد و توباگو که یک رهبر منطقه‌ای در حفاظت از محیط زیست است، تنها کشور حوزه کارائیب در این فهرست است. این کشور به سمت شیوه‌های رشد پایدار از نظر زیست‌محیطی حرکت می‌کند که دولت این کشور اظهار می‌کند هم برای مشاغل و هم برای جوامع کشور ضروری است. دولت همچنین به حفظ منابع و انرژی، پایبندی به شیوه‌های مدیریت زباله پایدار، کاهش آلودگی و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای مضر، متعهد شده است. میزان آلاینده‌های ریز موجود در هوا در کشور از سال 1990 تا 2016، 3 /13 درصد کاهش یافته است.

8- بلغارستان

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 9 /99 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 3 /28 درصد

سرانه GDP: 18606 دلار

بلغارستان از زمان پیوستن به اتحادیه اروپا در سال 2007، گام‌های مهمی در جهت توسعه اقتصادی پایدار از نظر زیست‌محیطی برداشته است؛ از جمله، تلاش برای رسیدن به هدف 16 درصد انرژی تجدیدپذیر تا سال 2020، که نتایجش مشهود است: از سال 1990 تا 2016، وجود ذرات آلاینده PM2 /5در کشور 3 /43 درصد کاهش یافته است. دولت بلغارستان از بسیاری از اراضی خود محافظت می‌کند. بیش از 28 درصد اراضی کشور، ذخایر با دسترسی عمومی محدود مانند پارک‌های ملی، پناهگاه‌های حیات وحش، مناطق حفاظت‌شده و مناطقی است که برای استفاده پایدار، مدیریت می‌شوند.

7- ایالات متحده

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 3 /3 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 3 /26 درصد

سرانه GDP: 54471 دلار

ایالات متحده به‌رغم تصمیم به خروج از توافقنامه پاریس در سال 2017، در میان 10 کشوری است که بیشترین تلاش را برای محافظت از محیط زیست انجام می‌دهند. بیش از یک‌چهارم قلمرو ایالات متحده دارای ذخایر حفاظت‌شده با دسترسی عمومی محدود مانند پارک‌های ملی، پناهگاه‌های حیات وحش و مناطقی است که برای استفاده پایدار مدیریت می‌شوند- که بسیار بیشتر از کشورهای دیگر است. علاوه بر این، تنها 3 /3 درصد از جمعیت ایالات متحده در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا هستند.

6- کانادا

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: صفر درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 5 /6 درصد

سرانه GDP: 44018 دلار

5 /6 درصد از مناطق زمینی و دریایی کانادا محافظت‌شده است، که با توجه به اینکه کانادا دومین کشور بزرگ جهان است، منطقه وسیعی محسوب می‌شود. دستاوردهای زیست‌محیطی کانادا شامل حمایت از فناوری سازگار با اقلیم -که به بهره‌وری انرژی، انرژی‌های تجدیدپذیر و حمل‌ونقل شهری پایدار، منجر می‌شود-، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و ارائه برنامه‌ریزی برای تنوع زیستی و حفاظت از خشکی و دریاست.

5- استرالیا

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 9 /24 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 7 /29 درصد

سرانه GDP: 44643 دلار

استرالیا پس از همسایه خود نیوزیلند، دومین درصد مناطق حفاظت‌شده زمینی و دریایی این فهرست را داراست. با این حال، بین سال‌های 2006 تا 2016 انتشار گازهای گلخانه‌ای 4 /8 درصد و انتشار کربن ناشی از سوخت‌های فسیلی و تولید سیمان 2 /3 درصد افزایش یافت. در اوایل سال جاری گزارشی از OECD رکورد استرالیا در زمینه انتشار گازهای گلخانه‌ای را محکوم و اعلام کرد این کشور در مسیر درستی برای دستیابی به اهداف 2030 تحت توافق پاریس قرار ندارد. اما این کشور همچنین به خاطر دستاوردهای زیست‌محیطی خود از جمله ممنوعیت کیسه‌های پلاستیکی، استراتژی آن برای کاهش ضایعات مواد غذایی به نصف و ساخت بزرگ‌ترین باتری لیتیومی جهان برای ذخیره انرژی باد مورد توجه قرار گرفته است.

4- نیوزیلند

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: صفر درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 5 /30 درصد

سرانه GDP: 36013 دلار

بسیاری از ما با تماشای فیلم‌های «ارباب حلقه‌ها» و «هابیت»، از آب و هوای بکر نیوزیلند لذت برده‌ایم؛ ظاهراً آن آسمان‌های درخشان و تمیز واقعی هستند و جلوه‌های ویژه نیستند؛ همان‌طور که عدد صفر درصد جمعیت در معرض آلودگی نشان می‌دهد. تقریباً یک‌سوم از مناطق خشکی و دریایی نیوزیلند حفاظت‌شده است که بالاترین سهم را در میان 15 کشور فهرست دارد. البته صندوق جهانی حیات وحش خاطرنشان می‌کند که جنگل‌زدایی، فرسایش خاک و تخریب زیستگاه‌های حیات وحش همچنان مشکل‌ساز است.

3- نروژ

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 2درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 1 /5 درصد

سرانه GDP: 64965 دلار

به لطف نیروی آبی فراوان، سیستم برق نروژ عملاً 100 درصد تجدیدپذیر است. با وجود این، این کشور شمالی نسبت به سایر کشورهای اروپایی و آسیایی، سرانه انتشار گازهای گلخانه‌ای بالاتری دارد. نروژ که پروتکل کیوتو را امضا کرده امیدوار است این میزان را کاهش دهد. دستیابی به کربن خنثی تا سال 2050 هدف دیگر این کشور است. با این اوصاف، تنها 1 /5 درصد از مناطق خشکی و دریایی در نروژ حفاظت‌شده است که در میان 15 کشور این فهرست، کمترین درصد است.

2- فنلاند

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: صفر درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 2 /14 درصد

سرانه GDP: 41018 دلار

به گفته سازمان بهداشت جهانی، فنلاند به دلیل موفقیت تقریباً باورنکردنی‌اش در مواجهه صفر درصد از جمعیتش با سطوح آلودگی هوا، به عنوان یکی از کشورهای دوستدار محیط زیست شناخته می‌شود. فنلاند که یکی از ثروتمندترین کشورهای صنعتی جهان است، دارای امکانات لازم برای حمایت از سیاست‌های سبز است که هدف آن پیش‌بینی خطرات و جلوگیری از زیان‌های ناشی از هرگونه آسیب است. اهداف زیست‌محیطی فعلی شامل کاهش سرانه انتشار گازهای گلخانه‌ای، افزایش قابل ملاحظه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و محافظت از زیستگاه‌های جنگلی و زمین‌های کشاورزی است.

1- دانمارک

جمعیت در معرض سطوح ناایمن آلودگی هوا: 9 /56 درصد

منطقه تحت حمایت دولت: 9 /17 درصد

سرانه GDP: 47270 دلار

دانمارک در زمان نگارش این گزارش بالاترین رتبه را داشته است. این کشور در زمینه کیفیت هوا به گام‌های روبه‌جلو ادامه داده است. پیش از این، 8 /78 درصد از جمعیت در معرض سطوح ناامن آلودگی هوا قرار داشتند؛ اکنون این رقم به 9 /56 درصد کاهش یافته است. دانمارک در صدر فهرست کشورهایی است که بیشترین تلاش را برای حفاظت از محیط زیست انجام می‌دهند و همچنان به اهداف بلندپروازانه خود ادامه می‌دهد؛ از جمله اینکه حداقل نیمی از مصرف انرژی خود را تا سال 2030، از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کند و تا سال 2050 از مصرف سوخت‌های فسیلی بی‌نیاز شود.

در شماره آینده، کشورهایی که بدترین عملکرد را در زمینه محیط زیست داشته‌اند، معرفی خواهند شد.  

پی‌نوشت‌ها:

1- یک پروژه جهانی برای جمع‌آوری داده در مورد مدیریت زباله جامد

2- ماموریت این نیرو، افزایش آگاهی کارکنان و تشویق به مشارکت آنها در حفظ محیط زیست است.

3- حدود 800 دانش‌آموز در 18 نوامبر 2022 در این مراسم شرکت کردند تا از تلاش‌های 289 مدرسه و کمک‌های آنها به اهداف خالص صفر سال 2050 تجلیل کنند.