سایه به سایه

تابستان 2020، خیزشی در ایالات‌متحده آغاز شد که از مسیر دوربین‌های مداربسته عبور می‌کرد. افسر پلیس، حین دستگیری جرج فلوید 46ساله، موجب مرگ او شد و دوربین‌های مداربسته، لحظه‌به‌لحظه قتل را ثبت کردند. این ویدئو که از طریق دوربین یک فروشگاه ضبط شده بود، به سرعت در فضای مجازی منتشر شد و شعله‌های آن، مخاطبان شبکه‌های اجتماعی را به آتش کشید. ویدئو نشان می‌داد یک افسر پلیس بیش از هشت دقیقه زانوی خود را روی گردن فلوید فشار می‌دهد و به درخواست‌های مکرر او برای کمک و فریادهای «نمی‌توانم نفس بکشم» توجهی نمی‌کند. فیلم پخش‌شده از عملکرد پلیس آمریکا، نه‌تنها نگران‌کننده بود، بلکه شواهد غیرقابل انکاری از خشونت پلیس را نیز به نمایش می‌گذاشت. ویدئوی مرگ جرج فلوید، خشم و عصبانیت مردم را برانگیخت و اعتراضات گسترده در مینیاپولیس و سراسر ایالات‌متحده را رقم زد. مردم به خیابان‌ها آمدند و خواستار «عدالت برای جرج فلوید» شدند. اصلی‌ترین خواسته آنها، پایان دادن به خشونت پلیس علیه رنگین‌پوستان بود. جنبش «زندگی سیاه‌پوستان مهم است» با معترضانی که به دنبال پاسخ پلیس درباره عملکرد افسران پلیس حاضر در غائله مرگ جرج فلوید بودند، تغییرات سیستمی برای رسیدگی به نابرابری نژادی در سیستم عدالت کیفری را دنبال می‌کردند. این جنبش، هر روز گسترده‌تر شد و ابعاد بزرگ‌تری پیدا کرد و فیلم دوربین‌های مداربسته نقش مهمی در شکل‌دهی روایت حادثه و پاسخگویی پلیس به‌خاطر اقدامات خود داشت. بدون شواهد ویدئویی، روایت‌سازی از مرگ فلوید به عنوان یک حادثه ناگوار یا توجیه استفاده از زور به‌وسیله افسران درگیر برای مقامات را بسیار ساده می‌کرد. اما این ویدئو شاهدی واضح و غیرقابل انکار بر اعمال زور بیش از حد علیه فلوید و بی‌اعتنایی به زندگی او بود. با ادامه افزایش حجم و شدت اعتراضات، فشارها بر مقامات محلی برای پاسخگویی افزایش یافت. افسران حاضر در صحنه مرگ فلوید در نهایت به قتل عمد متهم شدند و اداره پلیس برای رسیدگی به این وضعیت زیر فشار قرار گرفت. این رخداد سبب شد درخواست‌های گسترده‌ای برای تغییر در شیوه‌های پلیسی و شفافیت بیشتر در اجرای قانون مطرح شود تا پلیس درباره اقدامات خود پاسخگویی بیشتری داشته باشد. تاثیر فیلم‌های دوربین مداربسته فراتر از عواقب مرگ فلوید بود. این جرقه، آتشی گسترده در زمینه مسائل نژادی و عدالتی برانگیخت و موضوعات مهمی درباره نژادپرستی سیستماتیک و نابرابری در آمریکا را پیش‌روی جهانیان قرار داد. ثبت مرگ جرج فلوید از طریق دوربین‌های مداربسته، مردم جهان را با حقایق ناراحت‌کننده‌ای در مورد واقعیت‌های زندگی سیاه‌پوستان در آمریکا و راه‌های نفوذ نژادپرستی در تمام جنبه‌های اجتماعی آشنا کرد. در ماه‌های پس از مرگ فلوید، اعتراض‌ها در سراسر آمریکا ادامه یافت و مردم از هر طبقه‌ای دور هم جمع شدند و خواستار تغییر شدند. جنبش Black Lives Matter با درخواست برای ایجاد اصلاحات در پلیس، عدالت کیفری و سایر نهادهایی که نابرابری‌های نژادی را تداوم می‌بخشند، حمایت گسترده‌ای به دست آورد. قدرت فیلم‌های دوربین مداربسته در این رخداد قابل انکار نیست. هر چند مرگ فلوید یک تراژدی بود، اما تاثیر دوربین‌های مداربسته، عمق آن را بیشتر نشان داد و جرقه جنبشی را برانگیخت که به راحتی توانایی ایجاد تغییرات پایدار در ایالات‌متحده را در خود پنهان کرده بود.

فرزند جنگ جهانی دوم

روند تکامل دوربین‌های مداربسته، درک جوامع از امنیت، نظارت و حریم خصوصی را در سال‌های اخیر تغییر داده است. استفاده از دوربین‌های مداربسته به اواسط قرن بیستم بازمی‌گردد؛ زمانی که برای نخستین‌بار به منظور نظارت بر اهداف خاص در مکان‌های خاص مورد استفاده قرار گرفتند و نتایج مطلوبی را نیز ارائه کردند. با گذشت زمان، پیشرفت در فناوری، تغییرات در هنجارهای اجتماعی و همچنین افزایش دغدغه‌های امنیتی، موجب پذیرش گسترده دوربین‌های مداربسته در محیط‌های مختلف شده است. دوربین‌های مداربسته برای نخستین‌بار در دهه 1940 میلادی استفاده شد در آن زمان، والتر بروخ، مهندس آلمانی ارتش نازی‌ها، سیستمی را برای نظارت بر موشک‌های V-2 توسعه داد که در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت. این شیوه ابتدایی از فناوری نظارت، پایه و اساس توسعه سیستم‌های مداربسته را ایجاد کرد که در ابتدا برای اهداف امنیتی و نظارتی در تاسیسات نظامی، صنعتی و دولتی کاربرد داشت. در نتیجه، نخستین سیستم دوربین مداربسته تجاری در سال 1949 به‌وسیله زیمنس AG در آلمان غربی به کار گرفته شد تا بر پرتاب موشک‌ها نظارت کند. در دهه‌های بعد، دوربین‌های مداربسته به صورت عمده در محیط‌های محدودی مانند بانک‌ها، کازینوها و ساختمان‌های دولتی استفاده شدند تا امنیت را افزایش دهند و از فعالیت‌های مجرمانه نیز پیشگیری کنند. این سیستم‌های اولیه شامل دوربین‌های آنالوگ بودند که از طریق کابل‌های کواکسیال به مانیتور متصل می‌شدند و به اپراتورها اجازه می‌دادند فیلم‌های زنده را مشاهده کنند. استفاده از دوربین‌های مداربسته آرام‌آرام به فضاهای عمومی مانند مراکز خرید، فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های قطار گسترش یافت. نظارت بر جمعیت، جلوگیری از سرقت و تضمین امنیت عمومی اصلی‌ترین دلایلی بود که از دوربین‌های مداربسته استفاده شد. نقطه عطف تکامل دوربین‌های مداربسته در دهه 1990 با ظهور فناوری دیجیتال و معرفی دوربین‌های مبتنی بر پروتکل اینترنت (IP) رقم خورد. سیستم‌های دوربین مداربسته دیجیتال، شفافیت بالاتر، کیفیت تصویر بهتر و انعطاف‌پذیری بیشتری از نظر ذخیره‌سازی و دسترسی از راه دور ارائه می‌کردند. این دوربین‌ها امکان انتقال داده‌های ویدئویی را از طریق شبکه‌های رایانه‌ای فراهم و کاربران را قادر می‌کنند بر مکان‌های مختلف از یک اتاق کنترل متمرکز یا حتی از راه دور از طریق تلفن‌های هوشمند یا رایانه نظارت کنند.

چرا فراگیر شدند؟

استقبال گسترده از دوربین‌های مداربسته در جامعه را می‌توان به عوامل متعددی نسبت داد. یکی از عوامل کلیدی توسعه روزافزون استفاده از دوربین‌های مداربسته، افزایش نگرانی در مورد تهدیدات امنیتی مانند تروریسم، جنایت و خرابکاری بوده است. در پاسخ به این چالش‌ها، دولت‌ها، مشاغل و افراد، به استفاده از دوربین‌های مداربسته به عنوان اقدامی پیشگیرانه برای جلوگیری از فعالیت‌های مجرمانه، شناسایی متهمان و ارائه شواهد تحقیقات روی آوردند. در واقع، اثربخشی درک‌شده دوربین‌های مداربسته در پیشگیری و از بین بردن جرائم، باعث گسترش آنها در فضاهای عمومی و خصوصی شد. یکی دیگر از عوامل موثر در استفاده گسترده از دوربین‌های مداربسته، کاهش هزینه فناوری نظارت و در دسترس بودن رو به رشد سیستم‌های دوربین با کمترین هزینه ممکن بود. با بهبود فرآیندهای تولید و افزایش رقابت در بازار، قیمت دوربین‌های مداربسته کاهش یافت و باعث شد طیف وسیع‌تری از کاربران در دسترس باشند. عامل مقرون‌به‌صرفه بودن نقش مهمی در دموکراتیزه کردن فناوری نظارت و ادغام آن در زندگی روزمره داشت. علاوه بر این، پیشرفت در تجزیه و تحلیل ویدئو، کاربرد هوش مصنوعی و فناوری تشخیص چهره، قابلیت‌های دوربین‌های مداربسته را بیشتر کرده و کاربردهای آنها را فراتر از اهداف امنیتی سنتی گسترش داده است. این ویژگی‌های هوشمند، امکان نظارت خودکار، تجزیه و تحلیل رفتار و هشدارهای لحظه‌ای را فراهم می‌کند و کاربران را قادر می‌کند فعالانه و در سریع‌ترین زمان ممکن به تهدیدات یا حوادث احتمالی پاسخ دهند. ادغام دوربین‌های مداربسته با سایر دستگاه‌ها و سیستم‌های هوشمند نیز امکان اتصال و قابلیت همکاری یکپارچه را برای راه‌حل‌های نظارتی جامع فراهم کرده است. ظهور شهرهای هوشمند، زیرساخت‌های دیجیتال و فناوری‌های اینترنت اشیا (IoT) استفاده از دوربین‌های مداربسته را در محیط‌های شهری برای مدیریت ترافیک، کنترل جمعیت، نظارت بر محیط ‌زیست و خدمات عمومی بیشتر هدایت کرده است. شهرهای سراسر جهان در حال استقرار شبکه‌های دوربین مداربسته به‌هم‌پیوسته هستند تا کارایی، پایداری و ایمنی را از طریق پیش‌بینی، تجزیه و تحلیل و تصمیم‌گیری مبتنی بر داده افزایش دهند. همگرایی دوربین‌های مداربسته با سایر فناوری‌ها مانند پهپادها، حسگرها و بیومتریک، چشم‌انداز نظارت را تغییر می‌دهد و آینده شهرهای هوشمند را شکل می‌دهد.

تکنولوژی خاکستری

در حالی که برخی از مردم دوربین‌های مداربسته را ابزاری ارزشمند برای حفظ ایمنی و پیشگیری از جرم می‌دانند، برخی دیگر در مورد تجاوز به حریم خصوصی، نظارت دولت و احتمال سوءاستفاده از آن در زندگی شخصی مردم، ابراز نگرانی می‌کنند. این دو رویکرد متضاد نشان می‌دهد احساسات عمومی نسبت به استفاده از دوربین‌های مداربسته موضوعی پیچیده و ظریف است و نظرات مختلفی را از حمایت قوی تا مخالفت‌های شدید در خود جای می‌دهد. از یک‌سو، طرفداران دوربین‌های مداربسته اعتقاد دارند این دستگاه‌ها نقش مهمی در افزایش ایمنی و امنیت عمومی دارند. آنها به موارد متعددی اشاره می‌کنند که در آن فیلم‌های دوربین مداربسته در حل جرائم، شناسایی مظنونان و ارائه شواهد برای رسیدگی‌های قانونی موثر بوده است. برای مثال، دوربین‌های مداربسته در مواردی مانند سرقت، حمله، یا خرابکاری، می‌توانند فیلم‌های ارزشمندی ضبط کنند که به مقامات مجری قانون کمک می‌کند تا عاملان را دستگیر کرده و آنها را به دست عدالت بسپارند. علاوه بر این، وجود دوربین‌های مداربسته در فضاهای عمومی مانند فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های قطار و مراکز خرید می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر فعالیت‌های مجرمانه عمل کند، زیرا افراد وقتی می‌دانند تحت نظارت هستند، کمتر به رفتارهای غیرقانونی دست می‌زنند. حامیان دوربین‌های مداربسته همچنین بر اهمیت نظارت در جلوگیری از اعمال تروریستی و تضمین امنیت عمومی در رویدادهای بزرگ نیز تاکید می‌کنند. در دورانی که تهدیدات امنیتی افزایش یافته و نگرانی‌های زیادی در مورد تروریسم وجود دارد، دوربین‌های مداربسته به عنوان ابزاری حیاتی برای نظارت بر فعالیت‌های مشکوک، شناسایی تهدیدات احتمالی و واکنش سریع به موقعیت‌های اضطراری در نظر گرفته می‌شوند. دوربین‌های مداربسته با ارائه قابلیت‌های نظارت و ارزیابی، به دولت‌ها کمک می‌کنند آگاهی موقعیتی خود را حفظ کرده و واکنش‌های موثری به حوادث امنیتی نشان دهند. طرفداران دوربین‌های مداربسته همچنین استدلال می‌کنند این تکنولوژی به محافظت از جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، افراد مسن و افراد دارای معلولیت کمک می‌کند. دوربین‌های مداربسته در محیط‌هایی مانند مدارس، خانه‌های سالمندان و بیمارستان‌ها، می‌توانند لایه‌ای از امنیت و نظارت را برای اطمینان از رفاه افراد تحت مراقبت ایجاد کنند. با نظارت بر فعالیت‌ها و تعاملات در این محیط‌ها، دوربین‌های مداربسته می‌توانند از سوءاستفاده، بی‌توجهی و سایر اشکال آسیب‌هایی که ممکن است بدون نظارت نادیده گرفته شوند، جلوگیری کنند. از سوی دیگر، منتقدان دوربین‌های مداربسته درباره معایب و پیامدهای بالقوه نظارت گسترده موضوعات مهمی را مطرح کرده‌اند. یکی از اصلی‌ترین انتقادهایی که علیه دوربین‌های مداربسته وارد شده، تخریب و نقض حریم خصوصی شخصی و آزادی‌های مدنی است. در جامعه‌ای که افراد به‌طور مداوم زیر نظر هستند، خطر نقض حق حریم خصوصی و آزادی افراد وجود دارد. منتقدان استدلال می‌کنند نظارت فراگیر باعث ایجاد فضایی مملو از بدگمانی و بی‌اعتمادی می‌شود و در چنین فضایی، افراد احساس می‌کنند در زندگی روزمره خود به صورت دائمی زیر نظارت قرار دارند. مخالفان دوربین‌های مداربسته همچنین درباره سوءاستفاده از داده‌های نظارتی دوربین‌های مداربسته و احتمال نقض آزادی‌های مدنی مردم و شهروندان از سوی مقامات و مسئولان جامعه ابراز نگرانی می‌کنند. در مواردی که فیلم‌های نظارتی به‌طور نامحدود ذخیره می‌شوند یا با اشخاص ثالث به اشتراک گذاشته می‌شوند، این خطر وجود دارد که اطلاعات حساس مورد سوءاستفاده واقع شود یا برای مقاصد آسیب‌زا بهره‌برداری شود. علاوه بر این، نگرانی‌هایی در مورد عدم شفافیت و پاسخگویی در شیوه‌های جمع‌آوری، ذخیره و دسترسی به داده‌های نظارتی از سوی سازمان‌های دولتی و نهادهای خصوصی وجود دارد. از دیگر انتقادهایی که به استفاده از دوربین‌های مداربسته مطرح می‌شود، کارایی محدود آنها در پیشگیری از جرم و افزایش امنیت عمومی است. برخی از مطالعات نشان می‌دهند وجود دوربین‌های مداربسته ممکن است همیشه موجب جلوگیری از رفتار مجرمانه نشود و نرخ جرم و جنایت را نیز به میزان قابل توجهی کاهش ندهد. منتقدان استدلال می‌کنند تکیه بر فناوری‌های نظارتی، نوشداروی مشکلات اجتماعی است و توجه و منابع را از پرداختن به علل اصلی جرم مانند فقر، نابرابری و به حاشیه راندن اجتماعی منحرف می‌کند. این منتقدان به نکته‌ای اشاره می‌کنند که بیراه هم نیست. آنها می‌گویند دوربین‌های مداربسته پتانسیل رویکردهای تبعیض‌آمیز را افزایش می‌دهند و موجب سوگیری در عملیات‌های نظارتی می‌شوند. آنها نگران هستند که جوامع خاص و به ویژه گروه‌های به حاشیه رانده‌شده مانند رنگین‌پوستان، مهاجران و افراد کم‌درآمد، ممکن است به‌طور نامتناسبی در کانون هدف فعالیت‌های نظارتی قرار گیرند و به وسیله کلیشه‌ها و تعصبات موجود، مورد ظلم واقع شوند. این رویکرد فکری، ابهاماتی را درباره عدالت، انصاف و برابری در چگونگی به‌کارگیری و استفاده از فناوری‌های نظارتی در جامعه ایجاد کرده است.

راستی‌آزمایی‌های سردرگم!

نظرسنجی‌های انجام‌شده از سوی موسسه‌های تحقیقاتی معتبر، تصویری متفاوت از افکار عمومی در مورد دوربین‌های مداربسته و نقض حریم خصوصی ارائه می‌دهند. در حالی که بخش قابل توجهی از پاسخ‌دهندگان، نگرانی‌های خود را در مورد نقض احتمالی حریم خصوصی ابراز کرده‌اند، اکثریت نیز اهمیت دوربین‌های مداربسته را در تضمین امنیت عمومی و جلوگیری از جرم ضروری می‌دانند. بر اساس نظرسنجی انجام‌شده از سوی مرکز تحقیقات پیو (Pew Research Center) که اطلاعات کاربردی و مفیدی درباره مسائل، نگرش‌ها و روندهای شکل‌دهنده ایالات‌متحده و جهان ارائه می‌کند، بخش قابل توجهی از آمریکایی‌ها نسبت به نقض احتمالی حریم خصوصی ناشی از دوربین‌های مداربسته ابراز نگرانی می‌کنند. این نظرسنجی نشان داد 56 درصد از پاسخ‌دهندگان نگران استفاده دولت از دوربین‌های نظارتی برای نظارت بر فضاهای عمومی هستند. البته، با وجود این نگرانی‌ها، 67 درصد از پاسخ‌دهندگان موافق بودند که دوربین‌های مداربسته برای امنیت عمومی و پیشگیری از جرم ضروری هستند. در نظرسنجی انجام‌شده از سوی YouGov که یک موسسه بین‌المللی افکار عمومی و داده‌شناسی به شمار می‌رود، مشخص شد 42 درصد از پاسخ‌دهندگان در بریتانیا به دلیل نگرانی‌های حفظ حریم خصوصی، از وجود دوربین‌های مداربسته در مکان‌های عمومی احساس ناراحتی می‌کنند. با وجود این 64 درصد از پاسخ‌دهندگان نیز موافق بودند که دوربین‌های مداربسته ابزاری موثر برای جلوگیری از جرم و تضمین امنیت عمومی هستند. بررسی‌های موسسه Ipsos MORI که در حوزه تحقیقات بازار فعالیت می‌کند نیز نشان می‌دهد 58 درصد از پاسخ‌دهندگان در کانادا، نگران تجاوز احتمالی به حریم خصوصی به‌وسیله دوربین‌های مداربسته هستند. با وجود این نگرانی‌ها اما، 72 درصد پاسخ‌دهندگان موافق بودند که دوربین‌های مداربسته نقش حیاتی در پیشگیری از وقوع جرم و افزایش امنیت در فضاهای عمومی دارند. در نظرسنجی موسسه گالوپ که در ایالات‌متحده انجام شد نیز 49 درصد از پاسخ‌دهندگان معتقد بودند دوربین‌های مداربسته تهدیدی برای حریم خصوصی شخصی هستند. با این حال، 61 درصد از پاسخ‌دهندگان موافق بودند مزایای دوربین‌های مداربسته در زمینه پیشگیری از جرم بر خطرات بالقوه حریم خصوصی برتری دارد. در نهایت، نظرسنجی یوروبارومتر که افکار عمومی را در کشورهای عضو اتحادیه اروپا اندازه‌گیری می‌کند نشان داد 47 درصد از مردم در مورد نقض حریم خصوصی به‌وسیله دوربین‌های مداربسته نگران هستند. البته در این نظرسنجی، 62 درصد از پاسخ‌دهندگان نیز موافق بودند که دوربین‌های مداربسته برای حفظ نظم و امنیت عمومی ضروری به‌شمار می‌روند.

سیاست‌گذاران چه می‌گویند؟

سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان سیاسی-اجتماعی دولت‌های جهان هم مانند مردم، نظرات مختلفی درباره استفاده از دوربین‌های مداربسته در سطح جامعه دارند. همزمان که برخی از سیاست‌گذاران اعتقاد دارند افزایش استفاده از فناوری نظارت، ابزاری برای بیشتر شدن ایمنی عمومی و جلوگیری از جرم محسوب می‌شود، برخی دیگر نگرانی‌هایی در مورد نقض احتمالی حریم خصوصی و زیر پا گذاشته شدن آزادی‌های مدنی مطرح می‌کنند. دولتمردان در کشورهای مختلف جهان اعتقاد دارند که استفاده از فناوری‌های نظارتی، به ویژه دوربین‌های مداربسته، موجب افزایش ایمنی عمومی، پیشگیری از وقوع جرم و تقویت کنترل از سوی مردم بر جامعه می‌شود. به گفته آنان، وجود دوربین‌های نظارتی به عنوان عامل بازدارنده در برابر فعالیت‌های مجرمانه عمل می‌کند؛ متخلفان و مجرمان زمانی که می‌دانند زیر نظارت هستند، کمتر مرتکب جرم می‌شوند. در گزارشی که از سوی وزارت کشور بریتانیا منتشر شد، آمده بود که نظارت دوربین‌های مداربسته در کاهش میزان جرم و جنایت در مناطقی که دوربین‌ها نصب شده‌اند، موثر بوده است. برخی دیگر از سیاست‌گذاران نیز تاکید دارند وجود دوربین‌های نظارتی به ایجاد اعتماد بین افسران پلیس و اعضای جامعه کمک می‌کند و به راهبردهای موثرتر پیشگیری از جرم می‌انجامد. بر همین مبنا، پلیس متروپولیتن در لندن برنامه‌هایی را اجرا کرده تا ساکنان با استفاده از دوربین‌های مداربسته خود، مشارکت بیشتری در نظارت و گزارش فعالیت‌های مشکوک برای جلوگیری از وقوع جرم داشته باشند. با همه این توضیحات، سیاست‌گذارانی نیز وجود دارند که با افزایش بیش از حد دوربین‌های مداربسته در قالب نظارت‌های تصویری مخالفت می‌کنند. وجود نگرانی درباره حفظ حریم خصوصی، چگونگی نظارت و کارایی نسبت به هزینه از جمله مواردی است که سیاست‌گذاران مطرح می‌کنند تا درباره افزایش استفاده از دوربین‌های مداربسته به جامعه هشدار دهند. از جمله ایراداتی که منتقدان دوربین‌های مداربسته مطرح می‌کنند، تجاوز احتمالی به حریم خصوصی افراد جامعه است. دوربین‌های مداربسته تصاویر و فیلم‌های افراد در مکان‌های عمومی را بدون رضایت آنها ثبت می‌کنند و این موضوع پرسش‌هایی را درباره حق حفظ حریم خصوصی و استقلال شخصی ایجاد می‌کند. اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا (ACLU) نیز نسبت به استفاده گسترده از دوربین‌های مداربسته که آزادی‌های مدنی را نقض می‌کنند، ابراز نگرانی کرده است. برنامه‌ریزان مخالف استفاده از دوربین‌های مداربسته نسبت به ایجاد نوعی وضعیت نظارتی که در آن افراد به‌طور مداوم از سوی مقامات نظارت می‌شوند نیز هشدار می‌دهند. 

Privacy International، یک گروه مدافع آزادی‌های مدنی مردم که در بریتانیا مستقر است، نسبت به خطرات اعمال نظارت کنترل‌نشده در جامعه هشدار داده و سیاست‌گذاران و دولت‌ها را به کاهش سطح نظارت‌ها توصیه می‌کند. نکته جالب‌تری که منتقدان مطرح می‌کنند این است که برخی از آنان، کارایی نسبت به هزینه دوربین‌های مداربسته را به عنوان یک ابزار پیشگیری از جرم زیر سوال می‌برند. مطالعات انجام‌شده از سوی موسسه‌های تحقیقاتی، نتایج متفاوتی را در مورد تاثیر دوربین‌های نظارتی بر میزان جرم و جنایت نشان داده‌اند. برخی از این مطالعات نشان داده‌اند که اثربخشی دوربین‌های مداربسته در مقابل هزینه‌های آنها بسیار محدود است. علاوه بر این، نصب و نگهداری سیستم‌های دوربین مداربسته پرهزینه است و مشکلاتی را برای بخش‌های مختلف ایجاد می‌کند.

جامعه‌شناسان وارد می‌شوند

جدای از سیاست‌گذاران دولتی، جامعه‌شناسان نیز نظراتی درباره استفاده از دوربین‌های مداربسته در سطح جامعه مطرح کرده‌اند که نشان‌دهنده وجود درک دقیق از پیامدهای اجتماعی فناوری‌های نظارتی است. جامعه‌شناسان نیز بر استفاده از دوربین‌های مداربسته به منظور پیشگیری و بازدارندگی از جرم، کنترل اجتماعی و حفظ نظم و جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها اتفاق نظر دارند اما در مقابل، اهمیت زیادی بر نقض حریم خصوصی و چگونگی ایجاد فرهنگ نظارت قائل هستند. به اعتقاد آنان، فناوری‌های نظارتی این ظرفیت را دارند که در زندگی خصوصی و استقلال شخصی افراد دخالت کنند و ابهامات اخلاقی بسیاری را در مورد مرزهای میان امنیت عمومی و حقوق فردی به وجود آورند. در یک پژوهش علمی که در دانشگاه سوربن انجام شد، لیون و همکاران به این نتیجه رسیدند که عادی‌سازی فرهنگ نظارت از طریق سیستم‌های فراگیر دوربین مداربسته، می‌تواند اعتماد را از بین ببرد، پارانویا را تقویت کند و موجب تضعیف ارزش‌های دموکراتیک شود. از سوی دیگر، منتقدان دوربین‌های مداربسته، خطر تقویت نابرابری‌های اجتماعی و تشدید تبعیض در جوامع را مورد واکاوی قرار داده‌اند. مطالعات نوریس نشان می‌دهد، فناوری‌های نظارتی می‌توانند به‌طور نامتناسبی گروه‌های به حاشیه رانده‌شده مانند اقلیت‌های قومی و جمعیت‌های کم‌درآمد را هدف قرار دهند که به افزایش انگ و طرد اجتماعی منجر می‌شود. نظارت انتخابی از طریق سیستم‌های دوربین مداربسته ممکن است شکاف‌های اجتماعی را در جامعه تشدید کند. برخی دیگر از جامعه‌شناسان هم کارآمدی دوربین‌های مداربسته را به عنوان یک ابزار پیشگیری از جرم زیر سوال می‌برند و نگرانی‌هایی را در مورد پیامدهای ناخواسته آنها مطرح می‌کنند. مطالعات مک کاهیل و همکاران نتایج متفاوتی را در مورد تاثیر دوربین‌های نظارتی بر میزان جرم و جنایت نشان داده است. آنها به این نتیجه رسیده‌اند که وجود دوربین‌های مداربسته ممکن است فعالیت‌های مجرمانه را به مناطق دیگر انتقال دهد، یا تصورات نادرستی از امنیت ایجاد کند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، استفاده از دوربین‌های مداربسته، موجب اتکای بیش از حد به راه‌حل‌های فناوری به جای پیش‌بینی استراتژی‌های پیشگیری جامع از جرم خواهد شد. در پژوهش دیگری که با عنوان «اثربخشی دوربین مداربسته در پلیس فضاهای عمومی» انجام شد، ولز، براندون سی و دیوید پی فارینگتون به این نتیجه رسیدند که سیستم‌های دوربین مداربسته می‌توانند اثر بازدارندگی کمی بر رفتار مجرمانه، به‌ویژه در کاهش جرائم مالی مانند سرقت و خرابکاری داشته باشند. با این حال، اثربخشی دوربین‌های مداربسته به عواملی مانند محل قرارگیری دوربین، شیوه‌های نظارت و زمینه اجتماعی بستگی دارد. در پژوهش دیگری با عنوان «نظارت اجتماعی: ظهور رفتار ضداجتماعی در بریتانیا»، محققان نشان دادند که اقدامات نظارتی چگونه به عادی‌سازی سازوکار‌های نظارت و کنترل در جامعه کمک می‌کند و بر رفتار اجتماعی و درک امنیت تاثیر می‌گذارد. محققان با تمرکز بر پیامدهای منفی بالقوه نظارت فراگیر، مانند افزایش انگ اجتماعی، نقض حریم خصوصی و از بین رفتن اعتماد در جوامع، بر نیاز به ارزیابی انتقادی تاثیرات اجتماعی فناوری‌های نظارتی و در نظر گرفتن پیامدهای اخلاقی آنها برای حقوق فردی و انسجام اجتماعی تاکید کردند. پژوهشگران همچنین با انجام مطالعه‌ای با عنوان «دوربین مداربسته و پلیس: نظارت بر مناطق عمومی و شیوه‌های پلیس در بریتانیا»، نقش دوربین‌های مداربسته را در شیوه‌های پلیسی و استراتژی‌های کنترل جرم مورد بررسی قرار دادند. یافته‌ها نشان داد در حالی که سیستم‌های دوربین مداربسته می‌توانند شواهد ارزشمندی برای تحقیقات مجریان قانون ارائه دهند و از تلاش‌های پلیسی حمایت کنند، اما اثربخشی آنها در پیشگیری از جرم با محدودیت‌ها و چالش‌هایی همراه است. دیوید لیون نیز در سال 2007 کتابی با عنوان «چشم الکترونیک؛ ظهور نظارت اجتماعی» نوشت که تکامل فناوری‌های نظارتی و تاثیر آنها بر جامعه معاصر را بررسی می‌کرد. مطالعات لیون به ابعاد فرهنگی، سیاسی و اخلاقی اعمال نظارت، از جمله گسترش دوربین‌های مداربسته در فضاهای عمومی پرداخت. این کتاب به بررسی چگونگی شکل‌دهی فناوری‌های نظارتی به پویایی قدرت، سازوکار‌های کنترل اجتماعی و ذهنیت‌های فردی در یک جامعه نظارتی پرداخت و سوالات مهمی را در مورد پیامدهای نظارت بر حقوق خصوصی، ارزش‌های دموکراتیک و عدالت اجتماعی مطرح کرد و خواستار ارائه پاسخ‌های متفاوت شد.

سوءاستفاده‌های دولتی

دولت‌های جهان هر روز بیشتر از قبل به دوربین‌های مداربسته وابسته می‌شوند تا بر اهداف امنیتی نظارت داشته باشند. هرچند سیستم‌های دوربین مداربسته می‌توانند ابزارهای موثری برای پیشگیری از جرم و افزایش امنیت عمومی باشند، اما نگرانی زیادی نیز در مورد احتمال سوءاستفاده از سوی مقامات دولتی از این ابزارهای نظارتی وجود دارد. استفاده نادرست از دوربین‌های مداربسته پیامدهای جدی برای حقوق خصوصی، آزادی‌های مدنی و اصول دموکراتیک ایجاد می‌کند. در رژیم‌های خودکامه، دولت‌ها دوربین‌های مداربسته را برای نظارت و کنترل فعالیت‌های شهروندان مستقر می‌کنند. در چین، دولت شبکه گسترده‌ای از دوربین‌های نظارتی مجهز به فناوری تشخیص چهره را برای ردیابی حرکات و رفتار افراد اجرا کرده است. این زیرساخت نظارتی گسترده برای سرکوب مخالفان، نظارت بر فعالان سیاسی و اجرای ردگیری‌های اجتماعی استفاده می‌شود. پیامدهای این نظارت گسترده، نقض آزادی بیان، از بین رفتن حقوق خصوصی و ایجاد فضای ترس و خودسانسوری در میان مردم است. از سوی دیگر، دولت‌ها ممکن است از دوربین‌های مداربسته برای هدف قرار دادن افراد یا گروه‌های خاص برای نظارت و آزار و اذیت سوءاستفاده کنند. در روسیه، فعالان اپوزیسیون و مدافعان حقوق بشر از طریق دستکاری و هک سیستم‌های دوربین مداربسته زیر نظارت قرار گرفته‌اند. مسئولان امنیتی از این دوربین‌ها برای ردیابی تحرکات مخالفان، جمع‌آوری اطلاعات مخرب و ارعاب یا بی‌اعتبار کردن آنها استفاده می‌کنند. در ایالات‌متحده نیز مواردی وجود دارد که سازمان‌های مجری قانون بدون مجوز یا نظارت مناسب، به فیلم‌های دوربین‌های مداربسته خصوصی دسترسی داشته‌اند. این نظارت غیرمجاز موجب سوءاستفاده از داده‌های شخصی، نقض مقررات جست‌وجوها و توقیف‌های غیرمنطقی، و همچنین نقض حق حریم خصوصی افراد می‌شود. در کره شمالی، دولت از دوربین‌های مداربسته نه‌تنها برای اهداف امنیتی، بلکه برای کنترل اجتماعی و تلقین ایدئولوژیک استفاده می‌کند. زیرساخت‌های نظارتی فراگیر در کره شمالی به عنوان ابزاری برای اعمال وفاداری به رژیم، سرکوب مخالفان و حفظ فضای ترس و اطاعت در میان مردم عمل می‌کند. پیامدهای این اقدام دولت کره شمالی، سرکوب آزادی‌های فردی، عادی‌سازی شیوه‌های استبدادی و تداوم نقض حقوق بشر بدون مجازات است. در بریتانیا نیز مواردی وجود داشته که تصاویر دوربین‌های مداربسته دریافت شده از سوی مقامات دولتی، لو رفته یا هک شده که موجب افشای اطلاعات شخصی حساس می‌شود. این نقض داده‌ها به سرقت هویت می‌انجامد و موجب وارد آمدن آسیب به اعتبار افرادی می‌شود که حریم خصوصی آنها به خطر افتاده است.

صدای رسانه‌ها به کجا می‌رسد؟

چگونگی استفاده از دوربین‌های مداربسته و نظارت تصویری از طریق سامانه‌های نظارتی، هکرها و همچنین بخش عمومی جامعه، نگرانی رسانه‌ها را نیز به دنبال داشته است. نیویورک‌تایمز در یک گزارش تفصیلی، تهدید فزاینده سوءاستفاده دولت از دوربین‌های مداربسته را ارزیابی کرده و بر نیاز فوری به سازوکار‌های نظارتی قوی، شفافیت، استقرار استانداردهای پاسخگویی برای حمایت از حقوق شهروندان، و ترویج استفاده مسئولانه از فناوری‌های نظارتی تاکید کرده است. این رسانه در گزارشی با عنوان «وضعیت نظارت؛ تهدید فزاینده سوءاستفاده دولت از دوربین‌های مداربسته» به مفاهیم اعمال نظارت کنترل‌نشده بر حقوق حریم خصوصی، آزادی‌های مدنی و ارزش‌های دموکراتیک پرداخته و توجه مخاطبان را به چندین مطالعه موردی نگران‌کننده از مناطق مختلف جلب می‌کند. یکی از مواردی که در این گزارش مورد بحث قرار گرفته، ایجاد یک دولت نظارتی در کره شمالی است که در آن از دوربین‌های مداربسته نه‌تنها برای اهداف امنیتی، بلکه برای کنترل اجتماعی و تلقین ایدئولوژیک استفاده می‌شود. زیرساخت‌های نظارتی فراگیر در کره شمالی به عنوان ابزاری برای اعمال وفاداری به رژیم، سرکوب مخالفان و حفظ فضای ترس و اطاعت در میان مردم عمل می‌کند. این گزارش بر عادی‌سازی شیوه‌های استبدادی و نقض حقوق بشر ناشی از چنین نظارت گسترده‌ای تاکید می‌کند. نمونه دیگری که در این گزارش برجسته شده، نظارت غیرقانونی و سوءاستفاده از داده‌ها به‌وسیله سازمان‌های مجری قانون در ایالات‌متحده از طریق دسترسی غیرمجاز به فیلم‌های دوربین مداربسته خصوصی است. این گزارش به جزئیات مواردی می‌پردازد که داده‌های شخصی به خطر افتاده و حقوق حریم خصوصی نقض شده است. گاردین نیز در یک گزارش تحقیقی با عنوان «سمت تاریک نظارت دوربین مداربسته؛ سوءاستفاده دولت و نگرانی‌های حفظ حریم خصوصی» روند نگران‌کننده سوءاستفاده دولت از دوربین‌های مداربسته برای نظارت و کنترل اجتماعی را در معرض قضاوت عمومی قرار داده است. از جمله موارد مطرح‌شده در این گزارش، استفاده از دوربین‌های مداربسته در چین برای نظارت و سرکوب مخالفان در میان فعالان سیاسی و اقلیت‌های قومی است. شبکه نظارتی گسترده دولت چین، تاثیر وحشتناکی بر آزادی بیان گذاشته است. این گزارش همچنین خطرات نقض داده‌ها و حریم خصوصی مرتبط با سوءاستفاده دولت از دوربین‌های مداربسته را مورد بحث قرار داده است. مواردی از دسترسی غیرمجاز به فیلم‌های نظارت خصوصی و درز اطلاعات شخصی حساس در کشورهایی مانند بریتانیا ثبت شده که نگرانی‌هایی را در مورد سرقت هویت، تعقیب و آسیب به شهرت ایجاد کرده است. این گزارش بر نیاز به قوانین و پادمان‌های قوی‌تر حفاظت از داده‌ها برای جلوگیری از چنین نقض‌هایی تاکید می‌کند.