شمارش معکوس

  صدف صمیمی: برایان هوک نماینده دولت آمریکا در امور ایران در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در گفت‌وگوی اختصاصی با روزنامه ایندیپندنت عربی گفته است: «آنچه دولت بایدن می‌تواند در مقطع کنونی انجام دهد این است که مرگ مذاکرات هسته‌ای را اعلام و سیاستی در عرصه خارجی اتخاذ کند که بازدارندگی، فشار اقتصادی و انزوای دیپلماتیک را (برای ایران) بازمی‌گرداند.» او تنها کسی نیست که خواستار تحقق پیشگویی مرگ برجام است. بسیاری از کارشناسان پس از پایان دور هشتم مذاکرات برجام، از زمانی که دو طرف اعلام کردند بر سر مسائلی به بن‌بست رسیدند، این روز یعنی شمارش معکوس برای اتمام مذاکرات هسته‌ای بدون حصول نتیجه را پیش‌بینی کرده بودند. حالا امروز جهان شاهد این است که کشمکش‌های چندساله پرونده هسته‌ای ایران با اتفاق‌های غیرقابل‌ پیش‌بینی چند روز گذشته، وارد فاز تازه‌ای شده است. احتمالاً تنها افراد خیلی بدبین از اتفاقات این روزها متعجب نشده‌اند اما پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی و آمریکا به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران هر چند لحن ملایمی دارد، اما سناریوهای بدبینانه را بر روند مذاکرات احیای برجام غالب کرده است. به‌خصوص اینکه ایران در واکنش به این قطعنامه، فعالیت دوربین‌های نظارتی آژانس را متوقف کرد. به عقیده ناظران، در صورت عدم توافق با آژانس و تصویب پیش‌نویس قطعنامه در شورای حکام، فرصت احیای برجام را تقریباً باید ازدست‌رفته تلقی کرد. با این توضیحات، به نظر می‌رسد شرایط ایران دارد سخت‌تر می‌شود و روابطش با قدرت‌های غربی در زمینه برنامه هسته‌ای وارد تونل تاریکی‌ شده که مشخص نیست انتهایش حتماً روشنایی باشد و خلاصه اینکه برجام در بدترین شرایط رو به مرگ است. نکته‌ای که افسوس جامعه ایران را مضاعف می‌کند این است که نفت یک‌بار دیگر مرزهای 120 دلار را هم درنوردیده و اگر برجام در کار بود، ایران می‌توانست از مواهب این وضعیت جدید بهره‌برداری کند و پس از مدت‌ها رونقی به اقتصاد ببخشد و تورم را کاهش دهد. به عقیده ناظران، با وجود قیمت‌های فعلی نفت و تورم و کسری بودجه وحشتناکی که گریبان اقتصاد ایران را رها نمی‌کند، احیا نکردن برجام و محروم شدن از درآمدهای صادرات نفت، یک تصمیم سیاسی عجیب است که هزینه‌های محاسبه‌نشده‌ای برای کشور دارد. سوال مهمی که سیاستمداران باید به آن پاسخ دهند این است که آیا به تمامی عواقب بازگشتن به دوران زندگی زیر تیغ قطعنامه‌ها آگاه هستند؟ آیا می‌دانند فروش نفت 120‌دلاری در دوران پسا‌تحریم چه رونقی به اقتصاد نیمه‌جان ایران می‌دهد؟ در این پرونده می‌خواهیم ببینیم عوارض مرگ برجام در شرایط نفت 120دلاری چیست؟