حاضرِ غایب
چرا ایران در ائتلاف‌های نوظهور منطقه‌ای سهمی ندارد؟
صدف صمیمی: نقش بلوک‌های اقتصادی در توسعه بسیار پررنگ است. حضور در پیمان‌های منطقه‌ای و پیوستن به موافقت‌نامه‌های تجارت منطقه‌ای یکی از محورهای اصلی روند توسعه اقتصادی است. تا سال 2019، ۴۸۱ تشکل منطقه‌ای دوجانبه و چندجانبه در اقتصاد کشورهای دنیا شکل گرفت؛ اما ایران جزو کشورهایی است که کمترین موافقت‌نامه تجارت ترجیحی را حتی با کشورهای همسایه خود به مرحله اجرا درآورده است. این در حالی است که منطقه خاورمیانه و هم‌مرزی با چندین کشور که جایگاه خوبی در اقتصاد دارند، فرصت بی‌بدیلی جهت فعالیت تجاری برای ایران فراهم کرده‌اند.
ایران در سال‌های گذشته شرایط سختی را در مواجهه با تحریم‌های اقتصادی آمریکا تجربه کرد؛ از آنجا که عموماً دیگر کشورهای عرصه تجارت جهانی به این تحریم‌ها پایبند بوده‌اند ایران نتوانست در مسیر توسعه تجارت بین‌المللی حضور چشم‌گیری داشته باشد و زمانش صرف مقابله با تحریم‌ها شد. در این میان برخی از کارشناسان عقیده داشتند اگر ایران در دهه‌های گذشته رابطه تجاری خود را با همسایگان در سطح پیمان‌های منطقه‌ای گسترش می‌داد دوران تحریم را آسان‌تر پشت سر می‌گذاشت؛ چراکه می‌توانست از حضور خود در شاهراه تجارت منطقه‌ای حداکثر استفاده را ببرد. مقامات دولتی بارها بر ضرورت گسترش حضور ایران در بازار کشورهای منطقه و همسایه تاکید کرده و از راهبردهایی برای افزایش حجم صادرات کشور نام برده‌اند اما نه‌تنها تجار بلکه فعالان سیاسی هم ساختارهای فعلی را مناسب همکاری‌های عمیق منطقه‌ای و ائتلاف‌ها نمی‌دانند. از آماده نبودن زیرساخت‌ها، اتلاف وقت، وجود بازار سیاه در حمل‌ونقل ریلی کشور، نبود کامیون‌های سردخانه‌دار برای حمل محصولات کشاورزی که مزیت اصلی ایران برای حضور در بازار اوراسیاست و نبود هماهنگی لازم بین دستگاه‌های مختلف مسوول می‌توان به عنوان مهم‌ترین چالش‌ها و نگرانی‌های موجود در این حوزه نام برد.
بر اساس آمارها و تحلیل داده‌هایی که از وضعیت تجارت جهانی منتشر شده باید اذعان کرد مهم‌ترین بخش تجارت در عرصه تجارت جهانی امروز در بین همسایگان و کشورهای حاضر در یک منطقه صورت می‌گیرد اما متاسفانه ایران به جایگاهی که می‌تواند داشته باشد نرسیده است؛ گویی حاضر غایب این بازی است. حالا شاید بهتر آن است که در آستانه احیای برجام و امیدواری به گشایش در اقتصاد کشور این پرسش را مطرح کنیم که در این آمار و ارقام تجارت جهانی، همکاری‌های منطقه‌ای و ائتلاف‌های نوظهور ما کجا ایستاده‌ایم؟
