رهبری ممتاز

آیا تابه‌حال از خود پرسیده‌اید که چه چیزی یک مدیر را به رهبری الهام‌بخش و ممتاز تبدیل می‌کند؟ در جهانی که تغییرات سریع، رقابت‌های فشرده و انتظارات روزافزون، فضای کسب‌وکار را پیچیده‌تر کرده‌اند، چگونه می‌توان نه‌تنها در برابر چالش‌ها مقاومت کرد، بلکه سازمان را به‌سوی موفقیت‌های پایدار هدایت کرد؟

پاسخ به این پرسش‌ها در توانایی پرورش مهارت‌های کلیدی رهبری نهفته است؛ مهارت‌هایی که فراتر از تکنیک‌های روزمره مدیریت، به ویژگی‌های عمیق شخصیتی و رفتاری وابسته‌اند. کتاب «رهبری ممتاز: 12 ویژگی آموختنی رهبران برجسته و موفق» نوشته برایان تریسی و پیتر چی، که چاپ سوم فارسی آن را انتشارات دنیای اقتصاد در مردادماه ۱۴۰۴ منتشر کرده است، راهنمایی جامع و کاربردی برای مدیران، کارآفرینان و فعالان حوزه کسب‌وکار ارائه می‌دهد. این کتاب با معرفی 12 رشته کلیدی، چهارچوبی عملی برای تبدیل‌شدن به رهبری فراهم می‌کند که نه‌تنها الهام‌بخش تیم خود است، بلکه می‌تواند نتایجی چشمگیر و پایدار خلق کند.

برایان تریسی، یکی از برجسته‌ترین سخنرانان و نویسندگان حوزه مدیریت و توسعه فردی در جهان، با بیش از پنج هزار سخنرانی برای صدها هزار نفر در سراسر جهان، نامی شناخته‌شده در عرصه پرورش رهبران است. او با ترکیب تجربه‌های عملی و دانش عمیق خود، راهکارهایی ارائه می‌دهد که برای هر مدیر یا کارآفرینی، فارغ از حوزه فعالیت، قابل‌اجرا هستند. پیتر چی، رئیس و مدیرعامل موسسه جهانی آی‌تی‌دی و خالق الگوی مربیگری موقعیتی، با بیش از ۲۶ سال تجربه در آموزش رهبران در بیش از ۸۰ کشور، مکملی ارزشمند برای دیدگاه‌های تریسی است. همکاری این دو نویسنده، اثری را پدید آورده که نه‌تنها اصول نظری رهبری را تشریح می‌کند، بلکه راهکارهایی عملی برای اجرای آنها در دنیای واقعی کسب‌وکار نشان می‌دهد.

کتاب «رهبری ممتاز» بر این باور استوار است که رهبری سازمانی مهارتی آموختنی است و هر فردی با تمرین و انضباط می‌تواند به رهبری ممتاز تبدیل شود. این کتاب 12رشته کلیدی را معرفی می‌کند: تعالی در رهبری، وضوح، کنترل، شخصیت، شایستگی، رقابت، خلاقیت، شجاعت، توجه به افراد، مدیریت تغییر، تمرکز و تعالی شخصی. هر یک از این رشته‌ها به جنبه‌ای اساسی از رهبری می‌پردازد و ابزارهایی کاربردی برای تقویت آن معرفی می‌کند.  

خودانضباطی، به‌عنوان هسته مرکزی این کتاب، مفهومی است که در تمام اصول مطرح‌شده در این کتاب جریان دارد. برایان تریسی خودانضباطی را توانایی مقاومت در برابر وسوسه‌های کوتاه‌مدت برای دستیابی به اهداف بلندمدت تعریف می‌کند. این ویژگی به رهبران کمک می‌کند تا در شرایط دشوار ثابت‌قدم بمانند، تصمیمات چالش‌برانگیز بگیرند و تیم خود را با اطمینان به‌سوی موفقیت هدایت کنند. شرکت‌هایی مانند اپل با رهبری استیو جابز، از خودانضباطی برای تمرکز بر نوآوری و کیفیت استفاده کردند تا محصولاتی خلق کنند که نه‌تنها بازار را متحول کردند، بلکه استانداردهای جدیدی در صنعت فناوری شکل دادند.

شفافیت، یکی دیگر از مهم‌ترین ارکان رهبری ممتاز، بر اهمیت تعیین اهداف مشخص و قابل‌اندازه‌گیری تاکید دارد. نویسندگان بر این باورند که یک رهبر باید بتواند چشم‌اندازی روشن برای سازمان ترسیم کند و این چشم‌انداز را به‌گونه‌ای با تیم خود به اشتراک بگذارد که همه افراد در مسیری مشترک گام بردارند. این شفافیت نه‌تنها تصمیم‌گیری‌های روزمره را بهبود می‌بخشد، بلکه به سازمان کمک می‌کند تا در برابر رقبا و چالش‌های بازار مقاوم‌تر عمل کند. برای مثال، جف بزوس، بنیان‌گذار آمازون، با تمرکز بر چشم‌انداز «مشتری‌محوری»، توانست این شرکت را از یک کتاب‌فروشی آنلاین به یکی از بزرگ‌ترین پلت‌فرم‌های تجاری جهان تبدیل کند. این چشم‌انداز روشن، تصمیم‌گیری‌های استراتژیک آمازون را هدایت کرد و به آن امکان داد تا در بازارهای رقابتی پیشرو بماند.

مسئولیت‌پذیری پایه دیگری است که در این کتاب به آن پرداخته شده است و بر پذیرش مسئولیت کامل برای نتایج تاکید دارد. نویسندگان استدلال می‌کنند که یک رهبر واقعی از بهانه‌جویی پرهیز می‌کند و با گفتن «من مسئولم»، نه‌تنها احساسات منفی را خنثی می‌کند، بلکه اعتمادبه‌نفس و اعتبار خود را نزد تیمش تقویت می‌کند. این اصل برای مدیران در محیط‌های پرفشار، که اشتباهات می‌توانند هزینه‌های سنگینی داشته باشند، اهمیتی بسزا دارد. ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا، بارها مسئولیت مشکلات تولید خودروهای الکتریکی را پذیرفته و با تمرکز بر بهبود فرآیندها، تسلا را در جایگاه یکی از پیشگامان صنعت خودرو نشانده است. پذیرش مسئولیت، حتی در زمان شکست، به رهبر امکان می‌دهد از اشتباهات درس بگیرد و با اطمینان بیشتری پیش رود.

شخصیت، یا بهتر بگوییم برخی صفات مشخص شخصیتی، به‌عنوان یکی دیگر از رشته‌های کلیدی، بر اهمیت صداقت و پایبندی به ارزش‌ها تمرکز دارد. تردیدی نیست که صداقت، پایه و اساس اعتماد و اعتبار یک رهبر کسب‌وکار است. بدون صداقت، هیچ‌یک از ارزش‌های دیگر نمی‌توانند به‌طور کامل محقق شوند. شرکت آی‌بی‌ام در دهه ۱۹۸۰ با تعهد به ارزش‌هایی مانند احترام به مشتری و کیفیت خدمات، توانست بیش از ۸۰ درصد بازار جهانی کامپیوتر را در اختیار بگیرد. این تعهد به صداقت و ارزش‌ها، فرهنگی ایجاد کرد که کارکنان و مشتریان به آن اعتماد داشتند و به موفقیت پایدار شرکت منجر شد. برای مدیران و کارآفرینانی که در پی ایجاد فرهنگی مبتنی بر اعتماد هستند، این بخش از کتاب درس‌های ارزشمندی ارائه می‌دهد.

اصل دیگر یعنی شایستگی، بر اهمیت یادگیری مداوم و تلاش برای تعالی در مهارت‌های کلیدی تمرکز دارد. نویسندگان بر این باورند که هر مدیر می‌تواند با تمرکز بر بهبود مهارت‌های اصلی خود، به نتایج بهتری دست یابد. آنها توصیه می‌کنند که مدیران باید حداقل یک مهارت کلیدی را که بیشترین نقش را بر عملکردشان دارد، شناسایی کرده و برای تسلط بر آن برنامه‌ریزی کنند. برای مثال، گوگل با سرمایه‌گذاری در آموزش مداوم کارکنان و تشویق آنها به یادگیری مهارت‌های جدید، توانسته است در حوزه فناوری پیشرو باقی بماند. این اصل برای کارآفرینانی که در صنایع رقابتی فعالیت می‌کنند، راهنمایی عملی عرضه می‌کند تا با توسعه شایستگی‌های خود، از رقبا متمایز شوند.

اما حضور در بازار، رقابت و رویارویی با رقبا را گریزناپذیر می‌کند. رقابت، یکی دیگر از پایه‌های محوری این کتاب، بر اهمیت درک نیازهای مشتریان و ارائه ارزش برتر نسبت به رقبا تاکید دارد. نویسندگان با اشاره به نمونه‌هایی مانند والمارت و اپل، نشان می‌دهند که چگونه تمرکز بر کیفیت، نوآوری و توزیع کارآمد می‌تواند یک شرکت را در صنعت خود پیشرو کند. والمارت با استراتژی توزیع کارآمد و کاهش هزینه‌ها، به بزرگ‌ترین خرده‌فروشی جهان تبدیل شد، درحالی‌که اپل با تمرکز بر طراحی و نوآوری، محصولاتی خلق کرد که تجربه کاربری را بازتعریف کردند. این اصل برای فعالان اقتصادی که در بازارهای رقابتی فعالیت می‌کنند، راهکارهایی عملی برای بهبود استراتژی‌های بازاریابی و افزایش سهم بازار ارائه می‌دهد.

خلاقیت، به‌عنوان یکی از رشته‌های کلیدی، بر بهبود مستمر و تولید ایده‌های جدید تاکید دارد. نویسندگان بر این باورند که خلاقیت مهارتی آموختنی است که با تمرین و اعتمادبه‌نفس پرورش می‌یابد. آنها تکنیک‌هایی مانند طوفان فکری و تفکر جانبی را برای حل مسائل پیچیده پیشنهاد می‌کنند. شرکت مزدا در دهه ۱۹۸۰ با تشویق کارکنان به ارائه ایده‌های خلاقانه، توانست فرآیندهای تولید خود را بهبود بخشد و در بازار خودرو رقابتی‌تر عمل کند. این بخش از کتاب برای مدیرانی که در پی نوآوری در محصولات یا خدمات خود هستند، ابزارهایی کاربردی معرفی می‌کند تا بتوانند با ایده‌های جدید، بازارهای تازه‌ای را فتح کنند.

شجاعت، یکی دیگر از پایه‌های اساسی رهبری ممتاز، به توانایی رهبر برای مواجهه با ترس‌ها و پذیرش ریسک‌های لازم اشاره دارد. نویسندگان با اشاره به الکساندر کبیر، نشان می‌دهند که چگونه شجاعت در تصمیم‌گیری و ایستادگی در برابر چالش‌ها می‌تواند یک رهبر را متمایز کند. برای مثال، رید هستینگز، مدیرعامل نتفلیکس، با تصمیم شجاعانه برای تغییر الگوی کسب‌وکار این شرکت از اجاره دی‌وی‌دی به استریمینگ آنلاین، صنعت سرگرمی را متحول کرد. این اصل برای کارآفرینانی که در محیط‌های نامطمئن فعالیت می‌کنند، انگیزه‌بخش است و آنها را تشویق می‌کند تا با اعتمادبه‌نفس به‌سوی اهداف خود حرکت کنند.

اما نمی‌توان درباره رهبری سازمانی صحبت کرد و از ضرورت انگیزش کارکنان به‌راحتی گذشت. کتاب نشان می‌دهد که موفقیت یک سازمان به توانایی رهبر در برانگیختن بهترین عملکرد از تیمش بستگی دارد و تکنیک‌هایی مانند مدیریت مشارکتی و گوش دادن فعال را پیشنهاد می‌کند. نمونه‌های جالبی نیز در این زمینه مطرح شده است.  شرکت زاپوس با تمرکز بر فرهنگ سازمانی مثبت و توجه به نیازهای کارکنان، توانسته است وفاداری مشتریان و کارکنان را همزمان افزایش دهد. این بخش برای مدیرانی که با چالش‌های حفظ انگیزه کارکنان مواجه‌اند، درس‌هایی عملی ارائه می‌دهد تا حس ارزشمندی و تعهد را در تیم خود تقویت کنند.

مدیریت تغییر، یکی دیگر از پایه‌های مفاهیم مهم مورد بررسی در این کتاب است که بر اهمیت آمادگی برای تغییرات ناگهانی در بازار و فناوری تمرکز دارد. نویسندگان با اشاره به شکست بلک‌بری در برابر آیفون اپل، نشان می‌دهند که چگونه عدم انطباق با تغییرات می‌تواند به شکست بینجامد. در مقابل، شرکت‌هایی مانند مایکروسافت با پذیرش تغییرات و تمرکز بر فناوری ابری، توانستند جایگاه خود را در صنعت فناوری بازسازی کنند. این اصل برای فعالان اقتصادی که با تحولات سریع مواجه‌اند، راهنمایی ارزشمند برای تدوین استراتژی‌های انعطاف‌پذیر است.

اصل تمرکز نیز بر اهمیت مدیریت زمان و اولویت‌بندی وظایف تاکید دارد. نویسندگان توصیه می‌کنند که مدیران باید با استفاده از تکنیک‌هایی مانند قانون ۸۰ /۲۰، روی فعالیت‌هایی تمرکز کنند که بیشترین تاثیر را بر نتایج دارند. جک ولش، مدیرعامل سابق جنرال‌الکتریک، با تمرکز بر ساده‌سازی فرآیندها و حذف فعالیت‌های غیرضروری، این شرکت را به یکی از سودآورترین سازمان‌های جهان تبدیل کرد. این اصل به مدیران کمک می‌کند تا بهره‌وری را افزایش دهند و از پراکندگی در وظایف پرهیز کنند.

اما هر رهبری باید خودش نیز مراحل رشد شخصی را طی کند. پایه پایانی رهبری ممتاز، یعنی تعالی شخصی، بر اهمیت یادگیری مداوم و بهبود مستمر تاکید دارد. نویسندگان بر این باورند که یک رهبر ممتاز باید پیوسته در پی ارتقای مهارت‌های خود باشد. وارن بافت، یکی از موفق‌ترین سرمایه‌گذاران جهان، با تعهد به یادگیری مداوم و مطالعه روزانه، توانسته تصمیمات سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ای بگیرد که او را به یکی از برجسته‌ترین رهبران مالی جهان تبدیل کرده است. این اصل برای هر مدیری که به دنبال موفقیت بلندمدت است، یادآوری می‌کند که تعالی شخصی، کلید دستیابی به نتایج پایدار است.

خواندن کتاب «رهبری ممتاز» برای مدیران، کارآفرینان و فعالان کسب‌وکار، به‌ویژه در محیط‌های رقابتی و پویای امروزی، فواید بسیاری دارد. این کتاب نه‌تنها چهارچوبی عملی برای بهبود مهارت‌های رهبری ارائه می‌دهد، بلکه با مثال‌های واقعی از شرکت‌هایی مانند اپل، آمازون، گوگل و مایکروسافت، خوانندگان را تشویق می‌کنند تا اقدام کنند. برای مدیرانی که به دنبال ایجاد تیمی منسجم، افزایش بهره‌وری سازمان و دستیابی به نتایج پایدار هستند، این کتاب منبعی الهام‌بخش و آموزشی است. 

«رهبری ممتاز» و مدیریت  منابع انسانی سازمان

این کتاب می‌تواند گزینه‌ای ارزشمند برای مدیران در راستای مدیریت بهتر منابع انسانی باشد، زیرا بر اصول و قابلیت‌های قابل یادگیری تمرکز دارد که به‌طور مستقیم به افزایش بهره‌وری و انگیزه کارکنان کمک می‌کنند.

 کتاب «رهبری ممتاز» رهبری را «توانایی استخراج عملکرد فوق‌العاده از افراد عادی» تعریف می‌کند. این دیدگاه، مدیران را هدایت می‌کند تا به‌جای صرفاً نظارت، به دنبال کشف و شکوفایی پتانسیل در تیم خود باشند.

نویسنده بر این باور است که انسان‌ها موجوداتی کاملاً احساسی هستند و چگونگی احساس آنها نسبت به مدیر و سازمان، نقش حیاتی در عملکردشان دارد. برای این منظور، بر حذف عوامل دلسردکننده مانند ترس از شکست یا طرد شدن صحه می‌گذارد تا کارکنان احساس امنیت و انگیزه برای «دستیابی برای چیزهای جدی» داشته باشند. کتاب، مدیران را تشویق می‌کند تا با ایجاد عزت نفس بالا در کارکنان، آنها را به سمت تعیین اهداف بزرگ‌تر و عملکرد سوق دهند. رهبران در این مسیر می‌توانند از ابزارهایی موثر مانند انتقال انتظارات خود به شکلی شفاف، مدیریت مشارکتی و استفاده از برخی اصول انگیزش در کارکنان استفاده کنند.

 همچنین آموزش و منتورینگ مستمر به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری ضروری و پربازده برای سازمان و کارکنان معرفی شده است. مدیران با نقش معلم و مربیگری خود، به کارکنان کمک می‌کنند تا مهارت‌های جدید بیاموزند و به افرادی ارزشمندتر تبدیل شوند.

افزون بر این، نباید فراموش کرد که رفتار و صداقت مدیر همچون یک الگو، لحن و فرهنگ سازمان را تعیین می‌کند. همچنین، مهارت گوش دادن فعالانه به کارکنان سبب می‌شود آنها احساس ارزشمند بودن و اعتماد بیشتری به مدیر داشته باشند. این رویکرد جامع، موجب می‌شود مدیران با تمرکز بر توسعه و انگیزش کارکنان، تیم‌های قهرمان بسازند و به نتایجی بی‌نظیر دست پیدا کنند. 

پیش‌بینی آینده

بخشی از کتاب «رهبری ممتاز» به پیش‌بینی آینده می‌پردازد که با توجه به وضعیت کنونی ایران، شاید مطالعه آن بتواند برای بسیاری از مدیران سودمند باشد.

یکی از جنبه‌های کلیدی مدیریت تغییر، پیش‌بینی آن است. همان‌طور که در کتاب آمده با نگاه به آینده، از خودتان بپرسید: «بدترین اتفاقاتی که ممکن است رخ دهند و کسب‌وکارم را مختل کنند یا بقای آن را تهدید کنند، چیست؟» توانایی شما در تفکر به سوی آینده و پیش‌بینی دقیق مشکلات احتمالی، نشانه‌ای از یک مدیر برجسته است. این تفکر پیش‌بینانه مانند بازی کردن در صفحه شطرنج زندگی است. چه اقداماتی می‌توانید انجام دهید؟ رقبایتان احتمالاً چه گام‌هایی برمی‌دارند؟ و شما در پاسخ  چه خواهید کرد؟ شرکت رویال داچ شل به دلیل «بخش برنامه‌ریزی سناریو» خود مشهور است. متخصصان این شرکت بیش از ۶۰۰ سناریو برای رویدادهای مخل احتمالی در سراسر جهان تدوین کرده‌اند که شامل استخراج و حمل‌ونقل نفت، جابه‌جایی نفتکش‌ها یا سکوها به کشورهای مختلف و پالایشگاه‌ها، تولید محصولات نفتی و توزیع آنها به مصرف‌کنندگان است. برای مثال، اگر جنگی در خاورمیانه دربگیرد، این شرکت سناریویی آماده دارد که ظرف ۲۴ ساعت اجرا می‌شود. اگر سونامی در ژاپن رخ دهد، این شرکت برای آن نیز برنامه‌ دارد. به دلیل توانایی این شرکت در تفکر بلندمدت و پیش‌بینی رویدادها، رویال داچ شل به‌طور مداوم یکی از موفق‌ترین و سودآورترین شرکت‌های جهان است و اختلال در بازارها یا فعالیت‌هایش تاثیر طولانی‌مدتی بر آن ندارد.