اقتصاد چین

اقتصاد چین در شش ماه گذشته آزمون استرس را تجربه کرد و جنگ تجاری اعصاب آن را به هم ریخت. تنش‌های مربوط به تعرفه‌ها هنوز به پایان نرسیده‌اند. اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در 29 ماه می اعلام کرد که گفت‌وگوها متوقف شده‌اند. در آن زمان رئیس‌جمهور دونالد ترامپ و وزیر دارایی چین یکدیگر را به نقض توافقنامه کاهش تعرفه‌ها متهم کردند. آقای ترامپ در 4 ژوئن در رسانه‌های اجتماعی نوشت که رسیدن به توافق با رئیس‌جمهور شی جین پینگ به‌شدت دشوار است. با این حال، حتی در حالی که جنگ تجاری شدت می‌گیرد دو مورد به آقای شی اطمینان خاطر می‌دهند. اول، اینکه اقتصاد تاکنون تاب‌آور بوده است. برآوردهای رشد بخش خصوصی برای سال2025 در دامنه چهار تا پنج درصد قرار می‌گیرد. دوم، اینکه یکی از بزرگ‌ترین بختک‌های اقتصادی چین یعنی رکود سهمگین بخش املاک ظاهراً رو به پایان است.  به عنوان نشانه به یک خانه بزرگ ویلایی در منطقه چانگ نین در شهر شانگهای توجه کنید. این خانه معماری سنتی سبک آلمان و یک باغ بزرگ در حیاط جلویی دارد که ویژگی محله‌های اعیان‌نشین شهر به‌شمار می‌رود. اما قیمت آن از همه مهم‌تر است. این ملک در 27 ماه می با قیمت حیر‌ت‌آور 270 میلیون یوآن (38 میلیون دلار) به فروش رسید و غلغله‌ای در رسانه‌های چینی به راه انداخت. آن خانه با قیمت هر متر مربع 500 هزار یوآن یکی از گران‌ترین حراجی‌ها را در تاریخ اخیر رقم زد. این حقیقت که ثروتمندان حاضرند چنین رقم‌ خیره‌کننده‌ای را بپردازند نشانه‌ای دال بر آن است که بحران بزرگ و شکست‌ناپذیر املاک در چین رو به پایان گذاشته است. گمانه‌زنی‌ها در مورد چرخش روندها در ضیافت‌های شبانه، اتاق‌های هیات‌مدیره و سمپوزیوم‌های برنامه‌ریزی دولت قوت گرفته‌اند. این شور و هیجان تعجب‌آور نیست. بخش املاک در زمان آغاز بحران 25 درصد از تولید ناخالص داخلی را ایجاد می‌کرد، اما اکنون سهم آن به 15 درصد یا کمتر رسیده که نشان می‌دهد رکود آن بار سنگینی بر دوش رشد اقتصاد بوده است. تاثیر نومید‌کننده سقوط قیمت‌ها بر مردم عادی شدت زیادی داشت. در سال 2021 حدود 80 درصد از ثروت خانوارها به املاک گره خورده بود. آن سهم اکنون به حدود 70 درصد کاهش یافته است. صدها سازنده ورشکسته شدند و انبوهی از صورت‌حساب‌های پرداخت‌نشده را بر جای گذاشتند. تضعیف اعتماد مصرف‌کنندگان به کاهش تقاضا از جانب آنها انجامید. در حالی که بازار هنوز روندی رکودی دارد می‌توان برای نخستین‌بار پس از آغاز بحران چنین گفت که پایان در راه است. فروش خانه‌های جدید در چهار ماه اول سال 2025 با سال قبل از نظر ارزش حدود سه درصد کمتر شد. این کاهش در سال 2024 حدود 17 درصد بود. آژانس رتبه‌بندی اس‌ اند پی گلوبال اعتقاد دارد که کاهش ارزش معاملات در سال جاری همچنان پایین خواهد ماند.  یکی از بزرگ‌ترین مشکلات آن بود که میلیون‌ها آپارتمان ساخته‌شده هیچ‌گاه فروش نرفتند. سال گذشته 80 میلیون آپارتمان بدون استفاده ماند. اکنون شدت این مسئله در مناطق ثروتمند پکن، شانگهای، گوانگ‌ژو و شنژن کمتر شده است. طبق گزارش موسسه‌ داده‌های املاک CRIC، در ماه ژانویه حدود 12‌ماه و نیم طول می‌کشید تا تعداد آپارتمان‌های سازندگان تغییر کند، اما این مدت در ماه جولای 2024 حدود 20 ماه بود. به عبارت دیگر، آپارتمان‌ها کمتر روی دست سازندگان می‌مانند.  تحولات شانگهای این روند را بهتر نشان می‌دهند. از فوریه تا آوریل و در مقایسه با سال قبل تعداد معاملات هر ماه اندکی افزایش یافت و شانگهای یکی از معدود شهرهایی بود که در آن قیمت‌ها مرتب رو به افزایش بود. این شهر هنوز کنترل‌هایی را برای خریداران و تعداد خریدها اعمال می‌کند، اما به گفته خانم فانگ که دلال املاک است خانه‌های مجلل به‌سرعت فروش می‌روند. قیمت املاک استاندارد امسال احتمالاً همچنان بالا خواهد رفت، اما ارزش املاک گران‌تر باز هم بالا خواهد رفت.

از پایین به بالا

علت این روند صعودی چیست؟ گذشت زمان تا حدی موثر است. براساس مطالعه‌ای که صندوق بین‌المللی پول در مورد بحران‌های مسکن از سال 1970 تا 2022 انجام داد هر بحران مسکن به‌طور میانگین چهار سال طول می‌کشد. مقامات پکن در اواسط سال 2020 و با کاهش دسترسی سازندگان به اعتبارات تلاش کردند حباب مسکن را فرونشانند. در پایان همان سال، سرمایه‌گذاران در مورد توانایی مالی سازندگان نگران شدند. اما دولت اکنون کاملاً مصمم است که به رکود پایان دهد. به دولت‌های محلی گفته شد از محل درآمدهای اوراق قرضه ویژه زمین‌های بدون استفاده و خانه‌های مازاد را خریداری کند. برخی از آنها برای خرید خانه به خریداران یارانه می‌دهند. طرح نوسازی بافت‌های فرسوده تقاضا برای یک میلیون مسکن جدید را بالا خواهد برد. بانک مرکزی در ماه می نرخ‌های بهره و به تبع آن هزینه‌ وام‌های مسکن را برای خریدهای جدید کاهش داد. این کار میزان فروش مسکن را بالا برد. هنوز هم خطراتی وجود دارد. جنگ تجاری بر اعتماد مصرف‌کننده فشار می‌آورد. طبق گزارش دفتر ملی آمار، در ماه آوریل بهای مسکن در 70 شهر در مقایسه با ماه قبل‌تر حدود دو درصد پایین آمد. فروش خانه‌های جدید و تکمیل پروژه‌های مسکن ماه به ماه کمتر شد. شاید اوضاع از این بدتر نشود، اما قطعاً بدون حمایت دولت بیشتر نخواهد شد. کاهش قیمت‌ها در شهر صنعتی ونژو (Wenzhou) در جنوب شرق چین هنوز شدید است. مقامات محلی می‌گویند که جنگ تجاری با آمریکا به اعتماد آسیب می‌زند. آقای ژو، مالک یک رستوران می‌گوید که تخفیف‌های بیش از 50‌درصدی در برخی از خانه‌های جدیدی که در مناطق پرتراکم ساخته شده‌اند در داده‌های رسمی نمی‌آیند. او رکود در تولید صنعتی و جنگ تجاری ترامپ را مقصر می‌داند.  با وجود تمام احتمالات می‌توان گفت که بحران در شهرهای بزرگ‌ مانند شانگهای به پایان رسیده‌، اما در شهرهای کوچک‌تری مانند ونژو بیشتر طول می‌کشد. قیمت‌های مسکن در شهرهای اصلی امسال ثابت می‌مانند و ممکن است سال آینده افزایش یک‌درصدی را تجربه کنند. اما کاهش آنها در شهرهای درجه 3 و کمتر در سال جاری چهار درصد و در سال آینده دو درصد خواهد بود. شهرهای کوچک خانه‌‌های مازاد فراوان دارند. چین در حال گریز از کابوس مسکن است. همزمان حزب کمونیست باید اطمینان یابد که جذابیت فروش صرفاً برای خانه‌های مجلل شانگهای نخواهد بود.