پیش‌بینی‌پذیری برای شروع
آنچه دنیا از جو بایدن انتظار دارد
ترجمه: جواد طهماسبی/ بامداد روز پس از بسته شدن صندوق‌ها در چند هفته قبل، آمریکا از توافق اقلیمی پاریس خارج شد. اثرات این اقدام کوتاه‌مدت خواهند بود. جو بایدن رئیس‌جمهور منتخب وعده داد به محض ورود به کاخ سفید دوباره به این توافق بپیوندد. شکست انتخاباتی دونالد ترامپ واکنش‌های شدیدی را در سراسر جهان برانگیخت. آندریاس نیک، عضو پارلمان آلمان، می‌گوید مهم‌ترین واکنش «احساس آرامش» بود. اما جهان به آنچه در سال 2016 بود بازنمی‌گردد و آقای بایدن نیز همه را خشنود نخواهد کرد. موضوع تغییرات اقلیمی را در نظر بگیرید. بسیاری از کشورها از بازگشت آمریکا به باشگاه توجه‌کنندگان به تغییرات اقلیمی استقبال می‌کنند. در چند هفته گذشته چین، ژاپن و کره جنوبی متعهد شدند تا اواسط قرن (یا همین حدود) تصاعد خالص کربن را به صفر برسانند. چهار کشور از پنج اقتصاد بزرگ خود را به کاهش تصاعد متعهد کرده‌اند به گونه‌ای که در راستای محدودسازی گرمای زمین به دو درجه یا کمتر، بالاتر از سطوح قبل از دوران صنعتی باشد.
آقای بایدن گفت قصد دارد تا سال 2050 هدف تصاعد صفر خالص را محقق سازد. مدل‌سازان می‌گویند این اقدام 1 /0 درصد از پیش‌بینی‌های دمای زمین در پایان قرن خواهد کاست. بایدن برای پیوستن دوباره به معاهده پاریس باید رسماً این هدف را همراه با تعهد ملی برای کاهش تصاعد ارائه دهد. بسیاری از ناظران بر این عقیده‌اند که کاهش 50-45درصدی از سطوح سال 2005 تا سال 2030 دشوار است اما می‌توان آن را امکان‌پذیر، منصفانه و همگام با اقدامات کنونی اروپا دانست. آقای بایدن می‌تواند بدون تایید کنگره به پیمان پاریس بازگردد اما باید حداقل موافقت را از دو جناح کنگره دریافت کند تا دیگران وعده‌هایش را باور کنند. گنجاندن زیرساختار، انرژی و تحقیق و توسعه سبز در هر کدام از بسته‌های محرک جدید دولتی سودمند خواهد بود. افکار عمومی آمریکا طرفدار آن است. در نظرسنجی‌های مربوط به خروج آمریکا از پیمان پاریس، دوسوم از افراد گفتند که تغییرات اقلیمی را مساله‌ای جدی می‌دانند. حال باید دید آیا آنها حاضرند برای اصلاح تغییرات اقلیمی قیمت‌های بالاتر انرژی را بپذیرند یا خیر.
ناظران خارجی منتظرند ببینند آیا آقای بایدن تیم خود را به گونه‌ای ساختاربندی می‌کند که نشان دهد او قصد دارد اقدامات اقلیمی را در سیاست‌های داخلی و خارجی بگنجاند. نمی‌توان اهمیت بازگشت آمریکا به قطار اقلیمی را مبالغه‌آمیز دانست. در چهار سال گذشته رای‌دهندگان سراسر جهان علاوه بر افزایش دما شاهد بالا رفتن تعداد موارد سیل، خشکسالی و آتش‌سوزی‌های جنگلی بوده‌اند. اروپا در حال طراحی یک پیمان بلندپروازانه در داخل این قاره است و همزمان با چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای همکاری نزدیکی دارد. اگر آقای بایدن بتواند قبل از اجلاس اقلیمی سازمان ملل در سال آینده اهداف مربوط به تصاعد برای سال‌های 2030 و 2050 را رسمیت بخشد آنگاه می‌تواند دیگر کشورها را قانع سازد که آمریکا واقعاً قصد دارد سهم خود را ایفا کند. این امر دیگران از جمله چین را تشویق می‌کند تا فرآیند کربن‌زدایی را سرعت دهند.
با این حال همه کشورها از حضور یک مخالف کربن در کاخ سفید خشنود نیستند. تولیدکنندگان نفت و زغال‌سنگ نگران هستند. بولسونارو، رئیس‌جمهور برزیل، هم اضطراب دارد حداقل به این خاطر که آقای بایدن تهدید کرد اگر برزیل به تخریب جنگل‌های بارانی آمازون ادامه دهد با عواقب اقتصادی مواجه خواهد شد. آقای بولسونارو که فکر می‌کند خارجیان دوستدار محیط زیست نقشه‌هایی امپریالیستی در مورد برزیل دارند در توئیتی اعلام کرد قلمرو ما قابل مذاکره نیست. همچنین او به‌طور مبهم از استفاده از نیروی اسلحه برای دفاع از قلمرو سخن راند. تصاعد کربن در برزیل در سال 2019 به میزان خارق‌العاده 6 /9 درصد بالا رفت که دلیل اصلی آن جنگل‌زدایی بود.
سلامت حوزه دیگر است که در آن جهان انتظار همکاری بیشتری از آمریکا دارد. آقای ترامپ در ماه جولای اعلام کرد از سازمان بهداشت جهانی، نهاد اصلی مقابله با همه‌گیری در جهان، خارج می‌شود. او سازمان را به طرفداری از چین متهم ساخت. آقای بایدن می‌گوید در اولین روز ریاست‌جمهوری این تصمیم عجولانه را لغو می‌کند. او با یک فرمان اجرایی می‌تواند فرآیند خروج را که قرار است تا جولای 2021 تکمیل شود متوقف سازد. هنوز مشخص نیست اثرات اخلال‌گرانه چقدر خواهد بود. آمریکا بزرگ‌ترین کمک‌رسان به سازمان بهداشت جهانی است و در سال 2019 حدود 15 درصد از بودجه آن را تامین کرد. همچنین انتظار می‌رود در زمان ریاست‌جمهوری بایدن، آمریکا به ائتلافی جهانی بپیوندد که منابع مالی توسعه تست‌های کووید 19، داروها و واکسن‌ها و توزیع آنها در کشورهای فقیر را تامین می‌کند. برنامه همکاری بین‌المللی از برنامه «اول آمریکا» بهتر خواهد بود. یکی از مقامات مکزیکی می‌گوید اگر همه‌گیری در مکزیک پایان پیدا نکند نمی‌توان پایان آن را در ایالات متحده انتظار داشت.
دولت‌های دیگر کشورها این سوال را مطرح می‌سازند که آقای بایدن تا چه اندازه بر منابع ملی آنها تاثیر می‌گذارد. رسانه‌های دولتی چین محتاطانه از او استقبال کردند. حتی نشریه گلوبال‌تایمز او را دوست قدیمی نامید. شاید رژیم چین از کاهش قدرت نرم آمریکای تحت ریاست‌جمهوری ترامپ خشنود باشد اما همزمان سیاست فریبکارانه آن در قبال چین و خصومت مقامات آن را نمی‌پسندد. از دیدگاه چین، دولت آمریکا مسوول بخش بزرگی از مقابله غرب در برابر نفوذ چین است. چین انتظار ندارد ریاست‌جمهوری بایدن نگرانی آنها را درباره غرب کاهش دهد اما امیدوار است پیش‌بینی‌پذیری رفتار آمریکا افزایش یابد. چین در زمان ترامپ نگران بود مبادا او ناگهان سیاستی همسو با تایوان در پیش گیرد و دو کشور را به جنگ نزدیک‌تر کند. اکنون امیدوار است آقای بایدن احتیاط بیشتری به خرج دهد.
علاوه بر این، چین مایل است روابط تجاری کم‌تنش‌تری با آمریکا داشته باشد. احتمالاً آقای بایدن همانند ترامپ تعرفه‌ها را با هدف برابری واردات و صادرات متقابل بالا نمی‌برد. حتی چین امیدوار است که بایدن بخشی از آن تعرفه‌ها را بردارد. با این حال چین انتظار ندارد موضع آمریکا در قبال تلاش چین برای ساخت شبکه‌های G5 یا افزایش حضور نظامی آن در دریای چین جنوبی تغییر کند. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، به سرعت پیام‌های تبریک را هم برای بایدن و هم برای ترامپ فرستاد. کاملا هریس غرور زیادی را نه‌تنها در میان قوم خود بلکه در میان کلیه
هندی-آمریکایی‌ها برانگیخته است. صاحبنظران هندی حدس می‌زنند او تلاش دارد به خاطر شرط‌بندی سنگین بر روی ترامپ، همتای عوام‌گرایش، مجازات نشود.
احتمالاً چنین اتفاقی نخواهد افتاد. روابط متقابل در چند سال اخیر گرم‌تر شده است. اشلی تلیس از اندیشکده کارنگی برای صلح بین‌الملل می‌گوید آمریکا نمی‌تواند بدون همکاری با هند توازن قوای موثری علیه چین ایجاد کند. وب‌سایت کارزار جو بایدن هند را به خاطر دموکراسی و حقوق بشر محکوم کرد. به گفته ساداناند صنوم از اندیشکده موسسه شرکت‌های آمریکا قطعاً پاسخ هند چنین خواهد بود: «بگذارید ما هر کاری دلمان می‌خواهد انجام دهیم چون در مقابل چین ما با شما هستیم.» وقتی موضوع قدرت سخت پیش می‌آید دوستان آمریکا در آسیا علاقه‌مندند آقای بایدن بیشتر همانند ترامپ باشد تا باراک اوباما. آقای اوباما خطوط قرمزی را در دریای چین جنوبی ترسیم کرد اما وقتی چین از آن خطوط گذشت کاری انجام نداد. در مقابل، دولت ترامپ با جدیت ادعاهای چین در آن دریا را رد کرد و حضور نیروی دریایی‌اش را افزایش داد. همچنین تعهد دفاعی آمریکا در قبال جزایر ژاپنی را که چین اشغال کرده متذکر شد و به تایوان نیز سلاح فروخت. یکی از دیپلمات‌های ارشد سابق سنگاپور می‌گوید وقتی ترامپ در سال 2017 به شی جین پینگ گفت که به تازگی سوریه را به خاطر کاربرد سلاح‌های شیمیایی بمباران کرده است در واقع حداکثر تلاش خود را به‌کار برد تا قدرت آمریکا در آسیا را بباوراند.
جو، بگو این‌طور نیست
برخی آسیایی‌ها نگران‌اند که آقای بایدن در مسیر پیگیری اهدافی مانند همکاری چین در موضوع تغییرات اقلیمی به این کشور امتیازات امنیتی بدهد. اندیشکده مطالعات جهانی در توکیو عقیده دارد جایی که اوباما اولویت را به مشارکت می‌داد اکنون باید بازدارندگی در اولویت باشد. یک سفیر سابق ژاپن در ایالات متحده می‌گوید آنها نباید اجازه دهند چین خیال حمله به تایوان را در سر بپروراند. با وجود این، هنوز بسیاری مایل‌اند رویکرد بایدن در قبال چین، همکاری بیشتر با متحدان و با دشمنی کور کمتری باشد. درست است که سیاستگذاران ژاپنی آرزو می‌کنند این همسایه بزرگشان مهار شود اما با توجه به نزدیکی فاصله چین و پیوندهای اقتصادی دو کشور هیچ تمایلی به رویارویی با آن ندارند. آنها از قطع رابطه آشکار با چین، به آن‌گونه که دولت ترامپ می‌خواست دوری می‌کنند. سوگا یوشی‌هیدا، نخست‌وزیر جدید ژاپن، امیدوار است روابط متعارف بیشتری با متحد اصلی کشورش داشته باشد. تاناکا هیتوشی، معاون سابق وزیر خارجه، می‌گوید مشاوره حرفه‌ای با آمریکا برای ما اهمیتی فوق‌العاده دارد. بهتر است این مشاوره با رئیس دولتی انجام گیرد که از دانش زیادی در زمینه سیاست خارجی برخوردار است.
کره جنوبی نیز همین نظر را دارد. آقای ترامپ یک پیمان تجاری با کره را پاره و تهدید کرد اگر کره جنوبی پول بیشتری برای حضور آمریکا در خاکش نپردازد نیروهایش را از خاک آن کشور خارج خواهد کرد. آقای بایدن در گفت‌وگویی دوستانه با آژانس خبری ملی کره آن تهدید را «بی‌خردانه» خواند و تعهد داد اتحاد را تقویت می‌کند. در نظرسنجی قبل از برگزاری انتخابات، تقریباً دوسوم از مردم کره جنوبی گفتند دوست دارند آقای بایدن برنده انتخابات باشد.
دینو پاتی جلال، سفیر سابق اندونزی در آمریکا، می‌گوید در آسیای جنوب شرقی نیز همین حس و حال دیده می‌شود. درخواست‌های آمریکا برای برقراری جنگی ایدئولوژیک علیه چین از تمام جبهه‌ها نشان داد دولت او با واقعیت‌های دیپلماتیک هیچ آشنایی ندارد. درست که چین دردسرهایی برای آسیای جنوب شرقی ایجاد می‌کند اما دهه‌هاست که هیچ‌گونه تهدید ایدئولوژیکی نداشته است. در حال حاضر، اولویت منطقه آن است که (با کمک چین) بر همه‌گیری کرونا غلبه کند و برنامه‌ای برای بهبود اقتصادی طراحی کند (که در آن چین موتور رشد باشد). از حضور آمریکا استقبال می‌شود اما هیچ کشوری نباید مجبور به طرفداری از یک طرف شود. به همین دلیل، اخیراً اندونزی از اختصاص محلی برای هواپیمای جاسوسی آمریکا امتناع کرد.
آسیایی‌ها انتظار چیزی از بایدن دارند که کوین راد، نخست‌وزیر سابق استرالیا، «زیرسازی راهبردی و اقتصادی» برای روابط آسیا و اروپا و «دیپلماسی ظریف‌تر» می‌خواند. آیا چنین احتمالی دیده می‌شود؟ پاسخ آقای راد مثبت است. آقای بایدن در حال چینش تیمی از متخصصان است که برای‌شان پراکندگی در اقیانوس‌های هند و آرام امری طبیعی و ذاتی به‌شمار می‌رود.
اتحادیه اروپا در دوران ترامپ متوجه شد که به طرز غیرمنتظره‌ای به پاسدار چندجانبه‌گرایی تبدیل شده است. آنها انتظار دارند پس از پیروزی بایدن این‌بار را مشترکاً بر دوش کشند. آنها انتظار دارند آمریکا علاوه بر پیوستن دوباره به معاهده پاریس دست از تضعیف سازمان بهداشت جهانی بردارد و پیمان اتمی ایران را زنده کند. آقای بایدن گفته است چنین اقداماتی را انجام خواهد داد.
از جنبه مهم استراتژیک، هدف اصلی اتحادیه اروپا آن است که مجبور نشود به کشمکش هژمونی بین آمریکا و چین وارد شود. اروپا می‌خواهد موضع محکم‌تر و ساده‌لوحی کمتری در قبال چین داشته باشد اما اگر بایدن به دنبال رویارویی با چین باشد از او حمایت نخواهند کرد.
جو بایدن همانند ترامپ ناتو را تضعیف نخواهد کرد اما اصرار دارد متحدان ناتو که دوسومشان کمتر از دو درصد GDP را به امور دفاعی اختصاص داده‌اند سرمایه‌گذاری بیشتری در نیروهای نظامی انجام دهند. آلمان امیدوار است این اصرار با تهدید اعمال تعرفه بر خودروهای آلمانی همراه نشود و مناقشات بین متحدان به جای توئیتر در محیطی آرام حل شوند.
فرانسه امیدوار است آمریکا برای حل مناقشات منطقه‌ای از توسعه‌طلبی ترکیه در شرق مدیترانه تا بی‌ثباتی در لبنان و لیبی وارد عمل شود. این مناقشات امنیت اروپا را به خطر انداخته‌اند. آلمان و فرانسه از بازگشت مدنیت و جدیت آمریکا و پایان تلاش‌های ترامپ برای تفرقه‌افکنی در اروپا استقبال می‌کنند.
اما این درک آشکار هنوز در پایتخت‌های اروپایی دیده می‌شود که اروپا حتی در زمان اوباما از چشم آمریکا افتاده بود. یک منبع در دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه می‌گوید اهمیت آمریکا انکارناپذیر است اما جهان تغییر کرده است. فرانسه اکنون خواهان آن است که اروپا برای خود بیشتر و به شکل متفاوت‌تری کار کند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، باید تیم بایدن را قانع کند که هدف ایجاد «خودمختاری راهبردی» در اروپا به معنای به حاشیه راندن ناتو نیست.
بریتانیا امیدوار است برای جبران خسارت ناشی از برگزیت با آمریکا پیمان تجاری ببندد و از طریق «رابطه ویژه» با ابرقدرت جهانی وزن خود در سطح جهان را بالا ببرد. اما آقای بایدن که رگ و ریشه ایرلندی دارد تلویحاً اشاره کرد اگر بریتانیا بین ایرلند شمالی و جمهوری ایرلند مرز محکمی ایجاد کند باید پیمان تجاری را نیز فراموش کند. او بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، را «نسخه‌ای فیزیکی و احساسی از دونالد ترامپ» توصیف کرد که البته توصیف مثبتی قلمداد نمی‌شود. این واقعیت که بوریس جانسون دومین رهبر جهان بود که پس از پیروزی بایدن با او گفت‌وگو کرد، می‌تواند نگرانی‌ها را تسکین دهد اما احتمالاً بریتانیا نقش خود را به عنوان پلی بین ایالات متحده و اروپا از دست خواهد داد.
احیای مجدد پیمان هسته‌ای ایران کار ساده‌ای نخواهد بود. اکثر جمهوریخواهان آمریکا و برخی دموکرات‌ها از آن انتقاد می‌کنند. شاید آقای ترامپ برخی از تحریم‌ها را بردارد و سپس به دنبال توافقی دیگر به مذاکره بنشیند. اسرائیل و دولت‌های حاشیه خلیج‌فارس از او خواهند خواست تا از نسخه 2015 برجام فراتر رود و محدودیت‌هایی را برای برنامه موشکی ایران و شاید حمایت آن از برخی گروه‌های نظامی منطقه وضع کند. احتمالاً ایران با این شرایط موافقت نمی‌کند و در این صورت شرکای خاورمیانه‌ای آمریکا با اصرار از بایدن تقاضا می‌کنند تحریم‌ها را نگه دارد.
آقای ترامپ موفق شد برخی دولت‌های عرب را ترغیب کند تا اسرائیل را به رسمیت بشناسند. بایدن برای تداوم این روند تحت فشار قرار خواهد گرفت. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، رابطه نزدیکی با ترامپ داشت و حالا مجبور است روابط خود را با بایدن ترمیم کند. کشور او از حمایت زیادی در آمریکا برخوردار است. فلسطینیان امیدوارند روند برخی از اقدامات خصمانه ترامپ از قبیل تعطیلی دفتر دیپلماتیک آنها در واشنگتن و قطع کمک‌ها معکوس شود. احتمال اینکه آنها بتوانند آقای بایدن را برای بازگرداندن سفارت آمریکا از بیت‌المقدس به اورشلیم قانع سازند، بسیار ضعیف است. در مورد افغانستان نیز اکثر کشورها از بایدن خواهند خواست تا از سرعت روند خروج نیروهای آمریکا بکاهد چراکه تنش بین دولت و طالبان رو به شدت گذاشته است. همچنین به خاطر فعالیت داعش در عراق، آمریکا باید حضورش را ادامه دهد.
حضور ترامپ در کاخ سفید برای عوام‌گرایان و ملی‌گرایان جهان گواهی بر آن بود که ایدئولوژی‌شان در آینده تسلط می‌یابد. ارزشی که بولسونارو از ترامپ گرفت این تفکر را تایید می‌کند. آقای اوبرادور رئیس‌جمهور چپ عوام‌گرای مکزیک از تبریک گفتن به بایدن خودداری کرد. نخست‌وزیران مجارستان، لهستان و اسلوونی در دوران انتخابات آمریکا از ترامپ حمایت کردند.
بازگشت به زندگی، بازگشت به واقعیت
اکنون این کشورها رئیس‌جمهوری را پیش‌رویشان می‌بینند که حاکمیت قانون را در اولویت سیاست خارجی قرار می‌دهد. آقای بایدن در مقام معاون رئیس‌جمهور بارها به شرق اروپا سفر کرد و توضیح داد که از نظر آمریکا فساد ابزاری برای نفوذ روسیه به‌شمار می‌رود و مقابله با آن برای امنیت ناتو ضرورت دارد. گروه‌های ضدفساد امیدوارند بایدن مشارکت و جدیت بیشتری نشان دهد.
بسیاری از رهبران خودکامه دیگر ترامپی ندارند که خطاهایشان را نادیده بگیرد. دیگر گپ‌های واتس‌آپی محمد بن‌سلمان، شاهزاده عربستان، با جارد کوشنر به اندازه گذشته سودمند نیستند. ولادیمیر پوتین نیز سردی روابط را در افق می‌بیند.
بسیاری از کشورهای فقیر امیدوارند آقای بایدن به آنها توجه کند. دولت‌های آفریقا برای مقابله با تبعات اقتصادی همه‌گیری به حمایت نیاز دارند. آفریقای مرکزی برای مهار خشونت به کمک نیاز دارد و کشورهای در حال توسعه در سراسر جهان خواهان آن هستند که جنگ سرد با چین آرام گیرد و آمریکا تجارت و سرمایه‌گذاری بیشتری با آنها انجام دهد.
گروه‌های حقوق بشری مایل‌اند متحدی هم‌صدا در کاخ سفید داشته باشند. جاد دورمون از اندیشکده «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی» می‌گوید: ما قطعاً صدای جدی‌تری را در مورد موضوعات دموکراسی و حقوق بشر آفریقا خواهیم شنید. غیبت دولت ترامپ در این منطقه باعث شد صداهای مرتبط با سیاست و حاکمیت خاموش شوند.
سرانجام، جهان امیدوار است آمریکا میزبان استعدادهای جهانی بیشتری باشد. آقای بایدن وعده داد ممنوعیت‌های سخت‌گیرانه مهاجرتی ترامپ را بردارد؛ ساخت دیوار را متوقف کند؛ کودکان را در قفس نگذارد و مسیری را برای دریافت شهروندی به ساکنان غیرقانونی در آمریکا معرفی کند. کشورهایی مانند هند که مهاجران زیادی به خارج می‌فرستند از این موضوع خوشحال شده‌اند. خود مهاجران نیز خشنود هستند. آروین کاکه‌خانی، پژوهشگر ایرانی دانشگاه پنسیلوانیا، کاتالیزورهایی را برای تبدیل آب و دی‌اکسیدکربن به سوخت‌های پاک طراحی می‌کند. او به خاطر می‌آورد که پس از اعمال محدودیت‌های ترامپ علیه مسلمانان احساس عدم امنیت می‌کرد و نمی‌دانست می‌تواند در آمریکا بماند یا خیر. او مجبور شد دو سال از همسر ایرانی‌اش جدا باشد. او می‌گوید: رویای من آن است که با استفاده از دانش با بحران اقلیمی مقابله کنم. با روی کار آمدن بایدن انگیزه بیشتری برای ماندن و انجام این کار در آمریکا پیدا کرد‌ه‌ام.
منبع: اکونومیست
