بوی بهبود

هفته منتهی به 25 تیرماه در حالی پایان یافت که در بازار سهام برای چهارمین هفته متوالی قیمت‌ها به صعود ادامه دادند و متغیرهای اصلی، پالس‌های مثبتی از بهبود را به سهامداران مخابره کردند. در بازار ارز، هفته گذشته دلار سرانجام از حبس چهارده‌روزه رهایی یافت. در بازار خودرو هر چند برخی تولیدات شکاف میان قیمت بازار و کارخانه را پر کرده‌اند اما مجدداً بازار دلالی داغ شده و قیمت برخی خودروها رو به افزایش گذاشته است. بازار مسکن همچنان در فاز انتظاری به سر می‌برد و در بازار رمزارزها نیز بیت‌کوین در محدوده 33 هزار دلاری آرام گرفته است.

چهار هفته سبز برای بورس

بورس تهران برای چهارمین هفته پیاپی شاهد رشد نماگرهای اصلی خود بود. به این ترتیب معاملات هفته منتهی به 23 تیرماه در حالی پایان یافت که شاخص کل با رشد 75 /1‌درصدی پس از سه ماه مجدداً کانال 3 /1 میلیون واحد را از آن خود کرد. نماگر هم‌وزن نیز در این هفته رشد 3 /2‌درصدی را ثبت کرد که حکایت از سبقت قیمت گروه‌های با ارزش پایین کمتر از بزرگان شاخص‌ساز داشته باشد. به این ترتیب حالا سهامداران تنها 17 /0 درصد تا جبران زیان سال جاری فاصله دارند و انتظار می‌رود طی دادوستدهای هفته جاری شاهد تغییر فاز در این بازار باشیم. بر اساس تعاریف مالی-رفتاری زمانی که شاخص از کف پیشین خود 20 درصد فاصله گیرد، بازار وارد فاز گاوی یا صعودی می‌شود برای حصول این مهم تنها 85 /0 درصد دیگر باقی مانده است. در مجموع اما این روزها موضوعات مختلفی همچون کاهش ادامه‌دار نرخ سود بین‌بانکی و اخبار پیرامون برجام مورد توجه بورس‌بازان قرار دارد. جایی که البته خاطرجمع شدن سهامداران از وضعیت بازار ارز سبب شده تا شاهد تقویت جریان تقاضا در تالار شیشه‌ای باشیم. تقاضایی که البته به نظر می‌رسد واقعی است و خبر از پول‌های دستوری در بازار نیست.

نگاه بورسی به بازار پول

نرخ بهره بین‌بانکی در ابتدای هفته جاری با کاهش به زیر مرز ۱۸ درصد که کف ۹‌ماهه آن به شمار می‌رفت، امید بورس‌بازان به رشد قیمت سهام در تالار شیشه‌ای را افزایش داد. سهامدارانی که فرض را بر کاهش نرخ بهره بانکی گرفته‌اند اما اصل دستوری بودن تعیین این نرخ در بازار پول را فراموش کرده‌اند. به‌هر‌رو طی روزهای اخیر آنچه به دفعات در گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی مربوط به بازار سرمایه بازنشر شد، خبر کاهش نرخ بهره بین‌بانکی و ترغیب سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار سهام بود.

سایه شوم اقتصاد دستوری

این هفته نیز بورس از الگویی ثابت پیروی کرد. ابتدای هفته‌ای منفی و سپس تقویت تقاضا و سوخت رشد قیمت‌ها در میانه هفته. پایان هفته نیز مجدداً بوی افزایش عرضه و عقب‌نشینی نماگر اصلی تالار شیشه‌ای می‌داد. به‌هر‌روی این هفته با رشد 75 /1‌درصدی شاخص کل پایان یافت. در ابتدای هفته گذشته بازار سهام در واکنش به تصمیم محدودیت برقی صنایع فولادی قرمزپوش شد و عقبگرد 9 /0‌درصدی را ثبت کرد. بر این اساس بار دیگر بورس چوب سردرمداری اقتصادی دستوری بر کشور را خورد و حتی شرکت‌هایی که خود نیروگاه خصوصی برق داشتند نیز مجبور شدند بخشی از برق تولیدی را به شبکه خانگی تزریق کنند و در معرض تعطیلی قرار گیرند. در این میان واکنش سهامداران دو گروه فولاد و سیمان که به‌طور رسمی مورد خطاب اطلاعیه توانیر قرار گرفته بودند با یکدیگر متفاوت بود. سهامداران فولادی فروشنده شدند اما امید سیمانی‌ها به افزایش نرخ در این گروه تقویت شد. فصل تابستان از آنجا که با رونق ساخت‌و ساز همراه می‌شود، فصلی پر‌تقاضا برای سیمان به حساب می‌آید و سهامداران به این نتیجه رسیده‌اند که محدودیت عرضه در فصلی پرتقاضا در نهایت می‌تواند سبب افزایش نرخ سیمان شود. موضوعی که در معاملات بورس کالا نیز منعکس شد و قیمت سیمان در دادوستدهای این بازار حتی افزایش قیمت بیش از 50درصدی نسبت به روز قبل آن را نیز تجربه کرد.

کوچک‌ترهای جذاب

همان‌طور که اشاره شد در هفته گذشته شاهد سبقت نماگر هم‌وزن به عنوان نماینده گروه‌های کوچک بورس از شاخص کل بودیم. این دومین هفته متوالی است که کوچک‌ترها در کانون توجه بورس‌بازان قرار دارند. بخشی از این رشد را می‌توان به وضعیت بی‌برقی کشور و روی‌گردانی از فولادی‌ها نسبت داد و بخش دیگر آن به جذابیت سهام کوچک بازار پس از تعدیل مناسب قیمت‌ها و انتظار برای جبران جاماندگی از سهام کامودیتی‌محور در هفته‌های گذشته مرتبط دانست. به هر روی این هفته نیز شاهد توجه سهامداران به این دسته نمادها بودیم. البته به نظر می‌رسد نوسان دلار نیز در این تصمیم سرمایه‌گذاران بی‌تاثیر نبوده است. سرمایه‌گذارانی که ترجیح می‌دهند به سمت صنایعی بروند که کمترین وابستگی را به دلار و البته مباحث بین‌المللی مربوط به احیای برجام داشته باشند.

پیش به سوی تحلیل؟

از 20 تیرماه انتشار گزارش پیش‌بینی سود سناریومحور در بورس تهران الزامی شد. گزارش‌هایی که البته در نوعی دیگر سال 96 اختیاری شده بود تا امید به بازگشت تحلیل به معاملات بورس تهران تقویت شود اما مجدداً در سال جاری احیا شد. حقیقت امر این است که هر یک از ناشران با این موضوع به نوعی تضاد منافع دارند و به همین روی نمی‌توان انتظار داشت که همه نکات منفی در این گزارش‌ها دیده شود. هر چند این موضوع موافقان و مخالفان سرسخت خود را دارد اما به نظر می‌رسد سیاستگذار مجدداً بیراهه را برای رسیدن به این هدف دنبال می‌کند و راهکارهای مناسب‌تری برای تقویت تحلیل‌محوری در بورس تهران وجود دارد. به ویژه آنکه معاملات هفته‌های اخیر این سیگنال را به فعالان بورسی مخابره کرد که دیگر خبری از کسب سودهای تورمی در بورس نیست و برای داشتن یک پرتفوی سودده لازم است سهامداران نگاهی تحلیلی به بازار داشته باشند. لازمه حصول این مهم تقویت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و توجه به متغیرهای بنیادی است.

نقدشوندگی رو به بهبود

این روزها رونق به تالار شیشه‌ای بازگشته است. رونقی که البته مختص رشد قیمت سهام نیست بلکه ارزش دادوستدها و البته صفوف خرید و فروش نیز تغییر شکل داده‌اند و پالس‌های مثبتی را به فعالان بورسی مخابره می‌کند. در هفته‌ای که گذشته میانگین روزانه ارزش دادوستدها به 4600 میلیارد تومان رسید و به شکل قابل‌توجهی از صفوف فروش حتی در روزهای منفی شاخص کل کاسته شد. آن‌طور که آمارهای به‌دست‌آمده نشان می‌دهد نقدشوندگی بازار به شکل قابل توجهی بهبود یافته است. نسبت گردش نقدینگی یا گردش معاملات (turnover ratio) یکی از معروف‌ترین نسبت‌های مزبور است. این نسبت را می‌توان از تقسیم جمع ارزش کل معاملات بر متوسط ارزش کل بازار آن در یک دوره زمانی خاص محاسبه کرد. تفسیر نسبت گردش نقدینگی از این قرار است که چنانچه این رقم ۱۰۰ درصد باشد، یعنی در بازه مشخص مورد بررسی، تمامی سهام معامله‌شده در بازار حداقل یک‌بار دست به دست شده‌اند. این نسبت که در دوره اوج رونق بازار سهام در سال 99 به واسطه هیجان زائدالوصف سهامداران از 63 درصد فراتر رفته بود، در ماه‌های پایانی این سال تا کف 3 خرداد سال جاری به 14 درصد نزول کرده بود. دوره‌ای که سهامداران برای هفته‌ها در صفوف فروش منتظر می‌ماندند اما قادر به نقد کردن دارایی خود در بازار سهام نبودند. بازاری که عموماً قدرت بالای نقدشوندگی آن باید شهره خاص و عام باشد اما به واسطه محدودیت‌های معاملاتی روی دیگر خود را به بورس‌بازان نشان داده بود. به هر حال این مهم طی هفته‌های اخیر مجدداً رنگ و بوی بهبود به خود گرفته و حالا از 21 درصد فراتر رفته است.

آزادی دلار از حبس بازه‌ای

بازار دلار در هفته‌ای که گذشت پس از 14 روز حمایت 24 هزار و 800 تومانی را از دست داد. در اولین روز از دادوستدهای هفته پیش، دلار نتوانست به بالای مرز ۲۵ هزار تومانی نفوذ کند و در مسیر کاهشی حرکت کرد. روز شنبه، اسکناس آمریکایی ۷۰ تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۲۴ هزار و ۹۲۰ تومان رسید. به گفته فعالان، افت قیمتی دلار در شرایطی که خبرهای سیاسی چندان مثبت نبود، نشان می‌داد بازارساز دست بالا را در بازار ارز دارد و توانسته است از طریق عرضه ارز، قیمت دلار را مدیریت کند. برخی فعالان انتظار داشتند که بازار ارز به ناآرامی در مرزهای شرقی با افغانستان واکنش نشان دهد؛ ولی چنین اتفاقی رخ نداد. برخی معامله‌گران باور داشتند، اخبار مربوط به افزایش احتمال آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی موجب شد که قیمت دلار نوسان زیادی را در روز شنبه تجربه نکند. به هر روی روز یکشنبه، دلار ۱۰ تومان افزایش قیمت را به ثبت رساند و به بهای ۲۴ هزار و ۹۳۰ تومان رسید. این سیزدهمین روز متوالی بود که بازار در محدوده ۲۴ هزار و ۸۰۰ تا ۲۵ هزار و ۲۰۰ تومان حرکت کرد. از نظر فعالان بازار ارز، زندانی ‌شدن دلار در یک دامنه محدود نشان می‌دهد که معامله‌گران در شرایط کنونی موقعیت خرید و فروش خاصی نگرفته‌اند و بیشتر چشم به نوسانات کوتاه‌مدت دوخته‌اند. به گفته تحلیلگران، زمانی که قیمت دلار از دامنه یادشده خارج شود، نشان می‌دهد که موقعیت خرید و فروش معامله‌گران تغییر معناداری کرده است. روز دوشنبه صرافی‌های بانکی قیمت فروش دلار را ۲۴ هزار و ۷۵۰ تومان تعیین کردند که ۱۵۰ تومان بالاتر از روز یکشنبه بود. بخشی از معامله‌گران باور داشتند که دلیل این افزایش قیمت، تلاش بازارساز برای فروش دلار در قیمت‌های بالاتر پیش از احیای توافق هسته‌ای بود. در واقع عده‌ای باور داشتند، بازارساز در اصطلاح بازیگران ارزی، به‌دنبال «بالا فروش کردن» دارایی‌های ارزی خود پیش از افت احتمالی اسکناس آمریکایی است. این گروه باور دارند که ایران به‌زودی به احتمال زیاد با طرف‌های برجام به توافق خواهد رسید و با احیای برجام، قیمت دلار سیر نزولی خواهد گرفت. این در حالی است که عده دیگری باور داشتند، هدف بازارساز از افزایش قیمت دلار صرافی‌های بانکی، جلوگیری از ورود تقاضای آربیتراژی به بازار بود. اعلام آمادگی آمریکا برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای موجب شد که قیمت دلار از زندان قیمتی چهارده روزه رها شود. روز سه‌شنبه اسکناس آمریکا با توجه به برگشت احتمال عامل مذاکره، با فشار فروش مواجه شد و در نهایت ساعت ۴ بعدازظهر روی محدوده ۲۴ هزار و ۷۸۰ تومان قرار گرفت. این قیمت ۱۶۰ تومان کمتر از روز دوشنبه بود و موجب شد که بازار پس از نزدیک به چهارده روز حمایت ۲۴ هزار و ۸۰۰ تومانی را از دست بدهد. از دست رفتن این حمایت برای برخی از معامله‌گران به معنای سیگنال تازه‌ای از احتمال افت بیشتر قیمت دلار بود. با این حال، شماری از معامله‌گران اعتقاد داشتند، نباید با عجله و هیجان در مورد آینده دلار نظر داد.

آزادی دارایی‌های بلوکه‌شده نزدیک شد؟

صبح روز چهارشنبه پایگاه خبری واشنگتن فری بیکن در گزارشی نوشت وزارت خارجه آمریکا اواخر روز سه‌شنبه به کنگره اطلاع داده با هدف ایجاد دسترسی جمهوری اسلامی ایران به دارایی‌های بلوکه‌شده خود در ژاپن و کره جنوبی، بخشی از تحریم‌های تجاری ایران را لغو می‌کند. بر اساس ابلاغیه‌ای که وزارت امور خارجه آمریکا به کنگره ارسال کرده است، این معافیت تحریمی که توسط آنتونی بلینکن امضا شده است انتقال وجوه ایران در حساب‌های محدود به صادرکنندگان در ژاپن و کره جنوبی را مجاز می‌داند. این معافیت اجازه می‌دهد تا پول ایران که در نتیجه تحریم‌های آمریکا مسدود شده بود بدون نقض قانون آزاد شود. سخنگوی وزیر امور خارجه آمریکا گفت: «وزیر امور خارجه پیش از این معافیت مالی را امضا کرده بود تا اجازه دهد وجوهی که در حساب‌های محدود ایرانی در ژاپن و کره نگهداری می‌شود برای بازپرداخت به شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای که کالاهای غیر‌تحریم‌شده را به ایران صادر می‌کنند، استفاده شود.» «این معاملات بازپرداخت ممکن است گاهی وقت‌گیر باشد و وزیر امور خارجه معافیت‌ها را برای 90 روز دیگر تمدید کرده.» همچنین وزارت امور خارجه آمریکا می‌گوید اجازه انتقال وجوه (احتمالاً اسکناس) به ایران را نمی‌دهد و صرفاً بازپرداخت به شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای را که کالاها و خدمات غیر‌تحریم‌شده را قبل از تشدید تحریم‌های ایالات متحده توسط دولت قبلی صادر می‌کردند، ایجاد می‌کند. به این ترتیب روز چهارشنبه نیز دلار با افت قیمت مواجه شد و تا ساعت 16 به 24500 تومان رسید.

نوسان انتظارات در بازار خودرو

بازار خودرو که مدت‌های با کاهش انتظارات تورمی رکوردی شده بود، این روزها مجدداً تا حدودی شاهد رشد آرام قیمت‌هاست. رشدی که البته عمدتاً در بازارهای دلالی خودرو مشاهده می‌شود. سفته‌بازانی که با تکیه بر اخباری که از مذاکرات برجامی به گوش می‌رسد، معتقدند دلار دیگر میلی به کاهش ندارد و از این رو به این نتیجه رسیده‌اند که قرار نیست تغییری در فضای اقتصادی کشور رخ دهد و همانند سال‌های گذشته این تورم است که دست برتر را دارد. به این ترتیب بازار سفته‌بازی در خودرو مجدداً داغ شده است و بازارهای دلالی نیز روزهای شلوغی را پشت سر می‌گذارند. با این حال باید دید آینده این بازار چه مسیری را در پیش خواهد گرفت. در مجموع اما آنچه مهم به نظر می‌رسد رفع قیمت‌گذاری دستوری در این بازار است که می‌تواند گره‌گشای بسیاری از مشکلات در بازار خودرو باشد. کارشناسان بر این اعتقادند در حال حاضر نه‌تنها تحریم‌های بین‌المللی بلکه قیمت‌گذاری دستوری نیز در نقش تحریمی داخلی کمر خودروسازان را شکسته است. هفته گذشته نیز احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران اذعان داشت: «فروش خودرو به قیمت حاشیه بازار، راه‌حل منطقی برای عبور از بحران‌های ناشی از قیمت‌گذاری دستوری است. مصوبات شورای رقابت غیر‌کارشناسی بوده و سبب زیان هنگفت ایران‌خودرو و سایپا شده است. مصوبات شورای رقابت زمینه افزایش بی‌ضابطه قیمت خودرو و گرم شدن بازار دلالی را فراهم کرد و روند زیان‌دهی خودروسازان شتاب بیشتری گرفت. به دلیل اینکه در کنار خودروسازان سهامداران هم متضرر می‌شوند بارها از مسوولان امر خواستار تجدید نظر در روش قیمت‌گذاری دستوری بوده‌ایم». در هفته‌های اخیر نیز شاهد نزدیک شدن قیمت کارخانه و بازار در برخی خودروها بودیم که در صورت نزدیک شدن با جمع شدن بساط سفته‌بازی می‌تواند آرامش را به بازار خودرو بازگرداند.