خواب زمستانی

محمدحسین شاوردی: خودروسازان احتمالاً با اندکی بهبود در سیاستگذاری خواهند توانست سطح تولید خود در دوره‌های تحریم را در محدوده 600 تا 800 هزار دستگاه نگه دارند و در شرایط کنونی به کمک حمایت‌های دولت و دور زدن تحریم‌ها و البته داخلی‌سازی برخی قطعات های‌تک، به مونتاژ خودروهای پرتیراژ و قدیمی همچنان ادامه دهند. اما آیا این سطح تولید کفاف نیاز بازار را خواهد داد؟ آزادسازی قیمت برای خودروهای کم‌تیراژ مدتی است شروع شده و وزیر صمت هم ادعا کرده این افزایش قیمت سریعاً به رشد تولید منجر می‌شود. موردی که فعلاً محقق نشده و حتی آمارهای آذرماه خودروسازان از سقوط 71درصدی تیراژ خبر می‌دهد. بدیهی است در فقدان تولید مکفی خودرو و انباشت تقاضای این کالا، بازار همچنان سرد و راکد خواهد ماند. ادامه این رکود موردی است که بیشترین نگرانی را برای فعالان این بخش ایجاد کرده به طوری که حالا مطمئنیم نیمی از بازار را از دست داده و نیم دیگر در شرف از دست رفتن است. ترکیه هم به اذعان مقامات شرکت‌های خودروسازی فعال در این کشور مثل تویوتا و فورد همین بحران را دارد. کاهش ارزش پول ملی نصف بازار ترکیه را از بین برده اما از آن‌سو، صادرات خودرو از ترکیه تا حدی تقویت شده و به مرز 22 /1 میلیون دستگاه خودرو در سال 2018 رسیده است. صنایع ترکیه با این شیوه و خریداران نیز احتمالاً از طریق سیستم‌های لیزینگ بین‌المللی بخشی از قدرت خرید خود را احیا می‌کنند. 

ما اما تنها نظاره‌گریم. شاید هم خوابیم، خوابی زمستانی. شیوه مواجهه دولت با بحران و رفتار مصرف‌کنندگان این را بازگو می‌کند. دی‌ماهی که در گذر است از عجیب‌ترین ماه‌های تاریخ 60ساله صنعت خودرو است. با اینکه رفته‌رفته به عید نوروز و بازار شب عید نزدیک می‌شویم اما نه خریداران چیز زیادی در بساط دارند که در ازای آن یک خودرو صفرکیلومتر تحویل بگیرند و نه خودروسازان توان ارائه محصولات خود با قیمت‌های قبلی را دارند. در بخش وارداتی‌ها هم با توجه به وجود حجم بالایی از انتظارات تورمی، میل به افزایش روزافزون قیمت‌ها مشهود است و همین عامل، تقاضا را منقبض می‌کند. مخصوصاً که به تازگی بهای نقل و انتقالات دفترخانه‌ای افزایش یافته و دولت نیز به شرط تامین ارز از بازار آزاد (قبلاً ارز مرجع یا نیمایی به واردکنندگان داده شده است) اجازه ترخیص خودروهای در گمرک مانده را صادر کرده که عامل رشد دوباره قیمت‌ها در بازار است. این افزایش قیمت در کنار شانس اندک رشد تولید موجب شده تا دسترسی عده کثیری از خریداران بالقوه اتومبیل در ایران به خودرو نو محدود و حتی قطع شود. در واقع زنجیره‌ای از اتفاقات باعث فریز شدن بازار خودرو شده است. این یعنی بازار خودرو آبستن اتفاقات تازه‌ای نیست و از گشاده‌دستی‌های دولت در اعطای مجوزهای رسمی و غیررسمی برای آزادی خودروهای وارداتی از گمرک یا قیمت‌گذاری محصولات داخلی، آبی گرم نمی‌شود. رفع مشکلات ساختاری و اصلاح سیاستگذاری غلط صنعتی اقتصادی تنها چاره‌ای است که راه را برای تسریع بازیابی و بازمهندسی صنعت در وضعیت تحریم باز خواهد کرد.