مغلوب معترض
آیا سیاستمداران موفق به محدود کردن اینترنت می‌شوند؟
صدف صمیمی: سال‌ها پیش، زمانی که کاربرانِ شبکه جهانی اینترنت در ایران، با کارت‌های ساعتی و خط Dialup جهت جست‌وجوی محدود در «اینترنت اکسپلورر» یا معاشرت در اتاق‌های چت عمومی «یاهو 360» به جهان اینترنت متصل می‌شدند، یا زمانی که در آن دوران گفته می‌شد کسی که کامپیوتر نداند به زودی بی‌سواد به حساب می‌آید؛ مردم تصور نمی‌کردند کمتر از دو دهه بعد شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که قطع یک‌هفتگی اینترنت در کشور (آبان 1398) مبلغی قریب به 20 تریلیون تومان یعنی در حدود 3 /0 درصد تولید ناخالص داخلی ایران، به اقتصاد کشورشان ضرر وارد کند یا روزی برسد که آموزش و پرورش کل کشور دو سال تحصیلی خود را بر بستر اینترنت برگزار کند.
امروز دیگر کسی منکر آن نیست که اینترنت و دستیابی آسان به آن یکی از الزامات زندگی انسان مدرن شده است. خدماتی مانند آموزش، سرگرمی، بهداشت و درمان، پژوهش، حمل‌ونقل و...، خیلی از نیازهای اجتماعی از طریق اینترنت ارائه و انجام می‌شود. سال‌هاست هر سه قوه بر ضرورت ایجاد دولت الکترونیک، دستگاه‌های نظارتی و خدماتی الکترونیکی تاکید می‌کنند و دفاتری را هم برای ارائه خدمات بهتر از این طریق ایجاد کرده‌اند. در تمامی سال‌هایی که همانند سایر کشورهای دنیا، ایران هم از طریق گسترش اینترنت در حوزه‌های مختلف رشد کرد؛ همواره گروهی در کشور وجود داشتند که با رشد و توسعه این شبکه جهانی مخالف بودند. بعدها تریبون‌های نماز جمعه، دانشگاه‌ها، انجمن‌ها، احزاب و گروه‌ها، نمایندگان مجلس و دولت بارها بر ضرورت نظارت و کنترل اینترنت سخن گفته و به دنبال راه‌حل بودند. از جمله آخرین راه‌حل‌های مطرح‌شده در سطح حاکمیت، طرح صیانت بوده که در میان مجلس و دولت بارها بررسی شده است. جزئیات این طرح به‌طور کامل رسانه‌ای نشده است اما آنچه اینترنت ایران در سال 1398 تجربه کرد (قطعی یک‌هفته‌ای در سراسر کشور) نشان داد که ایده شبکه ملی اطلاعات عملی شده و راه زیادی تا اجرایی شدنش باقی نمانده است. کارشناسان این حوزه معتقدند طرح صیانت بزرگ‌ترین قدم اجرایی برای تولد شبکه ملی اطلاعات است. موافقان این طرح چین را نمونه موفق کشوری می‌دانند که توانسته اینترنت را ملی کند و تهدیدات خارجی‌اش را کاهش دهد. اما پژوهش‌ها و آمارهای جهانی نشان می‌دهد که شاخص‌های رشد و توسعه در تمامی حوزه‌ها به‌ویژه حوزه اقتصادی و سیاسی ارتباط مستقیمی بر میزان پهنای باند و دسترسی آزاد شهروندان به اینترنت دارد. بر اساس شرایط موجود و با آینده‌نگری می‌توان گفت کنترل اینترنت در ایران از یک‌سو امری سودآور نخواهد بود و حتی شدنی هم نیست. سال‌هاست جنگی نانوشته میان متنفذان و منفعت‌مداران مقابله با اینترنت با جهان آزاد اطلاعات ایجاد شده؛ تا امروز اینترنت مغضوب اما مغلوب این جنگ بوده است. آینده به زودی بازنده این جنگ را مشخص می‌کند.
