جهنم سبز

جواد حیدریان: ویروس کرونا به هر دلیلی که در سراسر جهان منتشر و اصطلاحاً به یک پاندمی جهانی بدل شد، حالا بزرگ‌ترین چالش بشریت در قرن حاضر است. بسیاری از دولت‌ها اگرچه ابتدا مساله را درست تشخیص نداده یا جدی نگرفتند اما رفته‌رفته به دلیل شیوع شدید و فراگیری برق‌آسا به اهمیت آن و چگونگی مقابله با آن ایمان آوردند. بسیاری از دولت‌ها گسترش مرگبار کووید 19 را به چالشی هم‌تراز با بحران فراگیر جنگ جهانی دوم یا خسارات آن را بالاتر از جنگ دانستند و سیاست‌های مراقبتی، پیشگیرانه و درمانی خود را توسعه دادند.

با همه مصیبت‌ها انتشار ویروس مرگبار کرونا توانسته فشار آلایندگی تولیدات انسانی از صنایع شیمیایی و نفتی تا حمل‌ونقل‌های هوایی و ریلی و دیگر آلاینده‌های زمین را به طرز باورنکردنی کاهش دهد. کاهشی که حتی دانشمندان حوزه محیط زیست را به تعجب واداشته است که چگونه یک یا دو ماه توقف فعالیت انسانی بر روی کره زمین توانسته وضعیت اقلیمی و آب و هوایی جهان را از منظر انباشت آلایندگی به کیفیتی نزدیک کند که هزاران کنفرانس و اجلاس و تعهدات بین‌المللی قادر به انجام ذره‌ای از آن نبوده است. برای نمونه اجلاس آب و هوایی پاریس قرار بود کشورهای جهان را برای کاهش ترسیب کربن متقاعد کند تا آنها گازهای آلاینده گلخانه‌ای خود را تا مرز سال 2010 کاهش دهند اما دو ماه توقف فعالیت سنگین در جهان و کاهش ترددهای هوایی و زمینی و... نه‌تنها توانسته وضعیت آلودگی جو زمین را به مرز کیفیت سال 1990 برگرداند بلکه در غالب شهرهای جهان برای اولین‌بار چشم‌اندازهای طبیعی از میانه دوده ابرشهرها قابل مشاهده بوده است. اگر از مصرف زیاد آب شرب و استفاده از دستکش‌ها و ماسک‌ها که استفاده از آنها اجتناب‌ناپذیر بوده بگذریم، تماشای رشته‌کوه‌های هیمالیا از ارتفاع‌های شهرهای پیشتر آلوده مانند دهلی بعد از سه دهه، بازگشت پرندگان به سکونتگاه‌های آرام انسانی، یا تماشای ماهیان اقیانوس در کانال‌های زلال شهر شگفت‌انگیز ونیز در ایتالیا، کاهش چشمگیر آلودگی در شهرهایی مثل پکن، لندن، تهران و... و حتی جفت‌گیری خرس‌های پاندای یک باغ‌وحش در چین بعد از 14 سال که برای اولین‌بار تماشاگری جز دوربین‌های مداربسته نداشته و ترمیم بی‌سابقه لایه ازون و هزاران مورد دیگر در طول چند دهه اخیر خود نشانه‌هایی از بهبود وضعیت محیط زیست زمین است. کاهش تنش‌های اکولوژیک، کاهش آلودگی‌های هوا و آلودگی‌های صوتی توانسته علاوه بر بهبود کیفیت سامانه‌های زیست طبیعی، وضعیت ویژه‌ای را پیش روی حکمرانان جهان قرار دهد که می‌توان با تغییر نگرش در روندهای توسعه و اهمیت توسعه پایدار و درک عدم دخالت در طبیعت و کاهش بهره‌کشی از منابع طبیعی، جهان سالم‌تر و زیباتر و آرام‌تری برای بشر به ارمغان آورد و از جهنم ویروسی که از قضا از دل رژیم غذایی مداخله‌گر در زیست حیات وحش از چین به دیگر مناطق جهان سرایت کرد، رها شد.