سال بازگشت غول‌ها

اگر سال 13۹۱ سال خداحافظی بسیاری از شرکت‌های بزرگ خودروساز اروپایی و آسیایی از بازار ایران بود سال 13۹۴ سال سلام دوباره بسیاری از این شرکت‌ها و همچنین شرکت‌های جدید بود.

درست پس از توافق هسته‌ای ایران یکی‌یکی از بسیاری از شرکت‌ها خبر می‌رسید که تمایل دارند به ایران بازگردند. تنها شرکتی که ایران را ترک نکرده بود رنو بود که این شرکت هم خبر از سرمایه‌گذاری گسترده در ایران و تمایلش به خرید پارس‌خودرو داد. از پژو گرفته تا فیات، سوزوکی، مرسدس‌بنز، نیسان و بسیاری از شرکت‌های دیگر گفتند به ایران باز خواهند گشت. البته از این شرکت‌ها دو شرکت پژو و مرسدس بنز یک سال پیش از توافق، شروع به مذاکرات فشرده با طرف ایرانی کرده بودند. پیش از امضای توافق جامع هسته‌ای گمانه‌زنی می‌شد که شرکت‌های آمریکایی هم وارد صنعت خودرو ایران شوند. کار به جایی رسیده بود که حتی برخی گمانه‌زنی می‌کردند احتمالاً پای خودروسازانی مانند جنرال‌موتورز هم به ایران باز خواهد شد. حتی صحبت از همکاری احتمالی ایران‌خودرو با جنرال‌موتورز به میان آمده بود. البته کمی بعدتر مشخص شد قرار نیست فعلاً سر و کله شرکت‌های آمریکایی به ایران باز شود، چرا که آمریکایی‌ها تنها به صنایع هوایی خود اجازه همکاری با شرکت‌های ایرانی را داده بودند.
البته هنوز یک کورسوی امید برای شرکت‌های آمریکایی وجود داشت و آن شرکت فیات در تملک شرکت‌های کرایسلر، جیپ و دوج آمریکا بود. به یاد دارم کمتر از دو ماه پس از توافق نهایی هسته‌ای محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت را در اکسپوی میلان دیدم. به سراغش رفتم و گفتم آقای وزیر احتمال همکاری با فیات کرایسلر چقدر است؟ نگاه معنا‌داری کرد و گفت اگر نمی‌نویسی می‌گویم و شروع به توضیح دادن کرد. بعد که در جمع خبرنگاران رفت من که نمی‌توانستم به رسم قولی که داده بودم حرف‌هایش را منتشر کنم دوباره در جمع خبرنگاران سوال را پرسیدم و وزیر این‌گونه جواب داد که فعلاً به دلیل اینکه فیات در تملک کرایسلر است نمی‌توان با این شرکت همکاری کرد. گفتم آقای وزیر اما فیات صاحب کرایسلر است. و جواب شنیدم که چه فرقی می‌کند فعلاً همکاری با شرکت‌های آمریکایی به مصلحت نیست.

البته مدتی بعد وزیر صنعت، معدن و تجارت در همایشی اعلام کرد فیات هم با طرف ایرانی وارد مذاکره شده است. موازی با این مذاکرات، ایران‌خودرو مذاکره با رنو، فولکس‌واگن، سوزوکی و مرسدس بنز را هم در حال پیگیری داشت. اما سایپایی‌ها تنها زیر سایه پژو و ایران‌خودرو با سیتروئن در حال مذاکره بودند و با رنو هم موازی با ایران‌خودرو مذاکره می‌کردند. در نهایت مشخص شد نه ایران‌خودرو و نه سایپا حاضر به فروش کارخانه به رنو نیستند. چرا که عملاً نمی‌خواهند با یک شرکت جهانی به طور مستقیم در بازار خودرو ایران رقابت کنند. اولین تفاهمنامه همکاری را پس از چند ماه مذاکره، شرکت دایملر آلمان صاحب شرکت مرسدس بنز با ایران‌خودرو بست. تفاوت این همکاری با گذشته، در نوع همکاری مشترک بود.
هاشم یکه‌زارع پس از این توافق گفت روش همکاری با شرکت‌های خارجی تفاوت کرده و آنها باید برای همکاری با ما حاضر به سرمایه‌گذاری مستقیم و همکاری مشترک شوند. پس از قرارداد مرسدس بنز دومین قرارداد متعلق به قرارداد پژو بود که مشابه قرارداد با بنز از نوع همکاری مشترک بود. تا لحظه نگارش این متن مشخص شده که ایران‌خودرو همکاری‌اش با رنو، پژو، مرسدس بنز، سوزوکی و فیات قطعی شده یا در حال رسیدن به مراحل نهایی است. سایپا هم فعلاً با رنو و سیتروئن در حال مذاکره است.

در سال 13۹۴ خبر ورود شرکت‌های مختلف به ایران چند ماهی سبب شوک مشتریان برای خرید در بازار خودرو شد با شوکی که در کنار انتظار برای همکاری و ورود محصولات جدید به دلایل دیگری مانند کمپین خرید خودرو صفر ممنوع و کمبود نقدینگی نیز باز می‌گشت.