یک ۲۶ دی‌ماه و چند حادثه

26 دی‌ماه برای ایرانیان با حوادث بزرگی گره‌ خورده است. از فرار شاه در سال 1357 گرفته تا توافق هسته‌ای در سال 1394. اگرچه با توافق بین‌المللی برجام، این روز برای همیشه به تاریخ دیپلماسی جهان گره خورد، اما این روز، یک ماجرای جنجالی دیگر هم داشت: «مبادله زندانیان ایرانی و آمریکایی». اتفاقی که توانست مزه مذاکره دو کشور بعد از 37 سال را در کام طرفین شیرین کند.

البته ماجرای آزادی زندانیان آمریکایی آن‌طور که از روایت علی شمخانی برمی‌آید، همگان را به روزهای التهاب بعد از انقلاب و تسخیر سفارت آمریکا برد. شمخانی از پیام جمهوریخواهان برای تاخیر در آزادی زندانیان آمریکایی تا بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا خبر داد؛ درخواستی که برای مقابله با دولت اوباما مطرح شده بود و بیش از هر چیز افکار عمومی را به 37 سال پیش و درست در اولین برخورد میان ایران و آمریکا می‌برد. جایی که تیم مشورتی رونالد ریگان نامزد جمهوریخواه ریاست‌جمهوری آمریکا از مقامات انقلابی تهران خواسته بودند تا آزادی گروگان‌های آمریکایی را به پس از آغاز کار دولت وی موکول کنند. رویداد گروگانگیری البته بنا به گفته بسیاری از کارشناسان ایرانی و غربی، زمینه‌ساز شکست جیمی کارتر نامزد دموکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بود. روز شنبه 26 دی‌ماه سال 1394 و 10 ساعت قبل از اجرایی شدن برجام، دادستان تهران اعلام کرد: «در راستای مصوبات شورای عالی امنیت ملی و مصالح کلی نظام چهار زندانی ایرانی دو‌تابعیتی در چارچوب مبادله زندانیان آزاد شدند.» خبری که البته همزمان با مذاکره هیات‌های ایران و آمریکا در وین منتشر شده بود. پیش از آنکه مبادله صورت گیرد اما حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران در مصاحبه با شبکه خبری سی‌ان‌ان، خبر اولیه آن را اعلام کرده و از گام‌های مناسب آمریکایی‌ها برای آزادی زندانیان ایرانی گفته بود که «مشخصاً فضای مناسبی برای ما ایجاد خواهد شد تا هر اقدامی را که در توان داریم برای آزادی هر چه سریع‌تر آمریکایی‌های زندانی در ایران به کار گیریم.» در مقابل نیز جان کری وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با سی‌ان‌ان اعلام کرد با ایران درباره تبادل زندانیان در حال مذاکره هستند.

بعد از مذاکرات پنهانی و البته طولانی شدن اعلام «برنامه جامع اقدام مشترک» در وین، خبرها از آزادی زندانیان دو طرف حکایت داشت. در این میان جیسون رضاییان، امیر حکمتی، سعید عابدینی و نصرت‌الله خسروی زندانیان آمریکایی-ایرانی آزاد شدند. آزادی «جیسون رضاییان» خبرنگار واشنگتن‌پست البته در میان چهره‌های آزاد‌شده آمریکایی بیش از دیگران مورد توجه رسانه‌ها بود. کسی که از سوی دادستانی تهران به جاسوسی از طریق «جمع‌آوری تصمیمات کشور در خصوص مسائل سیاست داخلی و خارجی و قرار دادن آن در اختیار افراد غیرصالح» متهم شده بود. طبق توافق طرفین ایرانی و آمریکایی، 14 نفر از ایرانیانی که به درخواست پلیس آمریکا تحت تعقیب اینترپل قرار داشتند، از تعقیب خارج شدند و هفت زندانی ایرانی که دوران محکومیت خود را در آمریکا می‌گذراندند، پس از آزادی از قرنطینه معاف خواهند بود. ظاهراً شهروندان ایرانی زندانی در آمریکا اکثراً به دلیل نقض تحریم‌ها در زندان بودند. «نادر مدانلو، بهرام مکانیک، خسرو افقهی، آرش قهرمان، تورج فریدی، نیما گلستانه و علی صابونچی» هفت ایرانی زندانی در آمریکا بودند که بعد از این توافق آزاد شدند. البته بعد از مبادله زندانیان دو طرف، غلامعلی خوشرو نماینده ایران در سازمان ملل از یک سال مذاکره برای آزادی زندانیان پرده برداشت. از سوی دیگر جمهوریخواهان آمریکا از عملکرد دولت اوباما در مدیریت تبادل زندانیان انتقاد کردند. «دونالد ترامپ» از نامزدهای جمهوریخواه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا گفت که «ایران 150 میلیارد دلار به علاوه هفت نفر دریافت کرد و ما چهار نفر دریافت کردیم. من خرسند هستم که آنها بازمی‌گردند اما به شما می‌گویم که این شرمسارانه است که آنها این مدت طولانی در آنجا بوده‌اند.» سناتور «تد کروز» هم در مطلبی توئیتری به آزادی چهار آمریکایی دربند در ایران واکنش نشان داد: «خدا را شکر، قطعاً این موضوع بخش بدی از توافق اخیر اوباما بوده، اما خدا را شکر که کشیش سعید در حال بازگشت به خانه است.»