لحظه هیروشیما

مجمع جهانی اقتصاد در سال 2024 حول دو محور اساسی متمرکز شده بود: انتخابات 2024 آمریکا و توسعه هوش مصنوعی. هیجان AI همه سالن‌ها، هتل‌ها، ساختمان‌ها، مراکز، معابر و اجتماعات داووس را دربر گرفته بود و افرادی که در پنجاه و چهارمین دوره مجمع جهانی اقتصاد گرد هم جمع شده بودند، هوش مصنوعی را به عنوان یکی از اصلی‌ترین موضوعات داووس 2024 مورد بررسی قرار دادند. سرمایه‌گذاران و سیاستمدارانی که ابتدای ژانویه هر سال را برای حضور در اجلاس داووس اختصاص می‌دهند، در داووس امسال نیز زمانی که درباره بازگشت احتمالی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات‌متحده آمریکا به قدرت صحبت نمی‌کردند، درباره هوش مصنوعی سخن می‌گفتند. با وجود این، حاضران در مجمع جهانی اقتصاد 2024، یک رویکرد متفاوت نسبت به هوش مصنوعی در پیش گرفته بودند. برخلاف سال گذشته که بسیاری از سیاستمداران و مدیران کسب‌وکارهای بین‌المللی، واکنش‌های توامان با هیجان و ناخودآگاه از خود در مقابل پیشرفت‌های هوش مصنوعی نشان می‌دادند، امسال به این نتیجه رسیدند که لازم است هیجان را کنار بگذارند و هوشیارانه‌تر در برابر توسعه هوش مصنوعی به عنوان جدیدترین فناوری بشری، موضع بگیرند. «بهره‌مندی جهانی از هوش مصنوعی» یکی از اصلی‌ترین مباحثی به‌شمار می‌رفت که در مجمع جهانی اقتصاد مورد توجه قرار گرفت. در عین حال، کاهش خطرات ناشی از هوش مصنوعی نیز همزمان با دیگر مباحث مطرح‌شده، مورد توجه قرار داشت و سیاستمداران و مدیران کسب‌وکارها را ترغیب می‌کرد تا هر دو موضوع را به صورت موازی پیش ببرند. متا، گوگل و مایکروسافت به عنوان بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری جهان که همراه با مدیران ارشد خود در داووس سوئیس حاضر شده بودند، از هر فرصتی برای تعریف چشم‌اندازهای مدنظر خود از هوش مصنوعی استفاده می‌کردند. این‌گونه بود که هوش مصنوعی، بیش از آنکه دیگران تلاش مضاعفی به خرج دهند، خود‌به‌خود مسیرش را به مباحثه‌ها و مذاکره‌ها باز کرد و مسیر جدیدی را پیش پای مذاکره‌کنندگان حاضر در داووس 2024 گشود. مسیری که انتها ندارد و همانند جریان‌های زیست‌محیطی که طی سال‌های اخیر به پای ثابت مجمع جهانی اقتصاد تبدیل شده، تا سال‌های سال، به عنوان یکی از کلیدی‌ترین مباحث، همچنان در میان موضوعات مطرح‌شده در داووس، خواهد درخشید.

هیاهوی هوش مصنوعی و سران جهان

پس از اینکه چت جی‌پی‌تی در اواخر سال 2022 عرضه شد، هیاهوی هوش مصنوعی بیش از پیش در سطح جهان گسترش پیدا کرد. ابعاد جدید فناوری، به سرعت روی زندگی روزانه مردم تاثیر گذاشت و روبات جدید چت توانست اشعار و مقالات را طی چند ثانیه به رشته تحریر درآورد و حتی امتحانات پزشکی و حقوقی را نیز با موفقیت پشت سر بگذارد. چت‌ جی‌پی‌تی همچنین تمرکز ویژه‌ای روی محافظت از افراد در برابر خطرات انجام داد و تلاش کرد با نوآوری، ذهن مردم را برای استفاده مفید و هوشمندانه از هوش مصنوعی ارتقا دهد. همین عامل سبب شد که چین، ایالات‌متحده آمریکا و کشورهای اتحادیه اروپا قوانینی را تصویب کنند که محدودیت هوش مصنوعی را به دنبال داشته باشد و از سرعت پیشرفت آن بکاهد. گسترش همه‌جانبه هوش مصنوعی، آن را به یکی از اصلی‌ترین مباحث مجمع جهانی اقتصاد در داووس 2024 تبدیل کرد و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز پس از برگزاری این مجمع تاکید کرد موضوعاتی مانند تغییرات آب‌وهوایی و هوش مصنوعی از سوی دولت‌ها، رسانه‌ها و رهبران شرکت‌ها به‌طور کامل مورد بحث قرار گرفته است. این صحبت‌های دبیرکل سازمان ملل متحد هر چند آسودگی خاطر جزئی را برای افرادی که می‌پندارند هوش مصنوعی خطر بالقوه‌ای برای جهان محسوب می‌شود به همراه داشت اما، تاکید گوترش بر «ناتوانی در دستیابی به استراتژی جهانی موثر برای مقابله با تهدیدات مرتبط با هوش مصنوعی» نشان داد که نگرانی از توسعه AI به سرعت قابل رفع نیست و بشر همچنان با خطرات احتمالی و بالقوه دست‌به‌گریبان خواهد بود. در چنین شرایطی بود که لی کیانگ، نخست‌وزیر چین، نیز خواستار همکاری جهانی در مورد هوش مصنوعی شد و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در یک نشست خبری به خبرنگاران گفت، سی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، از او خواسته است سازمان ملل را به عنوان رهبر کنترل حکمرانی هوش مصنوعی در موضع قدرت قرار دهد. گوترش در داووس 2023 پنلی را در مورد هوش مصنوعی تشکیل داده بود که گزارش‌های نگران‌کننده‌ای از وضعیت توسعه و پیشرفت این فناوری جدید در اختیار همگان قرار می‌داد. بر اساس گزارشی که دبیرکل سازمان ملل متحد منتشر کرد، هوش مصنوعی 40 درصد مشاغل سراسر جهان و 60 درصد مشاغل کشورهای پیشرفته را تحت تاثیر قرار می‌دهد و دامنه این تاثیر از جایگزینی تا تکمیل حوزه‌های شغلی و در نهایت، ایجاد شغل‌های جدید گسترش پیدا خواهد کرد. این گزارش تاکید می‌کند که هوش مصنوعی کشورهایی مانند چین، هند، عربستان و آفریقای جنوبی را بیشتر تحت تاثیر قرار خواهد داد. ماریته شاکه، مدیر مرکز سیاستگذاری سایبری دانشگاه استنفورد نیز با استقبال از نقش‌آفرینی سازمان ملل متحد در توسعه و پیشرفت هوش مصنوعی، گفت: «سازمان ملل با مشروعیت جهانی خود، نقشی منحصربه‌فرد ایفا می‌کند تا اشتباهات یا آسیب‌های احتمالی هوش مصنوعی را اصلاح کند.» ساپتاگیری چاپالاپالی، رئیس خدمات مشاوره‌ای تاتا در اروپا نیز تاکید کرد که اکثریت قاطع افرادی که در داووس به صحبت با آنها پرداخته، احساس می‌کنند هوش مصنوعی توانایی‌های زیادی دارد و می‌توان این توانایی‌ها را در خدمت به توسعه بشری به کار گرفت. او همچنین توضیح داد که چگونه توانسته است با طرح سوالاتی در زمینه «نحوه استفاده از هوش مصنوعی برای بهبود بهره‌وری» ذهن مخاطبان و حاضران در داووس را به چالش بکشد و آنها را در این زمینه به مشارکت بطلبد. سوال دیگری نیز که چاپالاپالی مطرح کرد این بود که «چگونه باید هوش مصنوعی را به شیوه‌ای مسئولانه‌تر به کار بگیریم تا بهره‌وری بیشتری به دست آوریم؟» اتحادیه اروپا نیز بر این باور است که می‌تواند قوانینی را تنظیم و ابلاغ کند که خطرات ناشی از به‌کارگیری بی‌رویه هوش مصنوعی را به شکل قابل توجهی کاهش دهد. یکی از اصلی‌ترین خطراتی که حاضران در داووس 2024 به آن اشاره کردند، خطر هوش مصنوعی برای تحت تاثیر قرار دادن انتخابات بود. ورا جورووا، مقام ارشد اتحادیه اروپا نیز که در اجلاس داووس حضور داشت تاکید کرد، مدیران شرکت‌های بزرگ فناوری جهان را زیر فشار قرار داده تا از ایجاد تاثیر منفی به وسیله هوش مصنوعی در فرآیندهای انتخاباتی جلوگیری کنند. او البته از استقبال سران کشورهای جهان و همچنین مدیران شرکت‌های بزرگ بین‌المللی درباره پیشنهادهایش هم سخن گفت: «شرکت‌های آمریکایی اعتراف کرده‌اند که اروپایی‌ها برای تنظیم مقررات و قواعد استفاده از هوش مصنوعی به‌موقع عمل کرده‌اند و اقدامات این کشورها، اطمینان حقوقی بیشتری برای حفظ جهان از خطرات هوش مصنوعی نسبت به ایالات‌متحده ایجاد می‌کند.» سم آلتمن، بنیانگذار چت جی‌پی‌تی و مدیر اجرایی OpenAI هم وجود نگرانی در مورد تاثیر هوش مصنوعی بر انتخابات امسال را تایید کرد و آن را طبیعی دانست؛ اما از سوی دیگر این اطمینان را به شنوندگان و مخاطبانش داد که برای جلوگیری از خرابکاری و ایجاد مشکلات بزرگ و سرنوشت‌ساز در این فرآیند، برنامه‌های ویژه‌ای مدنظر دارد.

داووس 2024 و تکامل هوش مصنوعی

مقیاس‌پذیری برنامه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، سرعت فزاینده پیشرفت‌های فناوری و دموکراتیزه شدن هوش مصنوعی از جمله موضوعات مهمی بود که در داووس 2024 مورد بحث و بررسی قرار گرفت. یان لی کان، دانشمند فرانسوی علوم رایانه که جایزه تورینگ 2018 را به دست آورده، کای فو لی، نویسنده کتاب ابرقدرت‌های هوش مصنوعی، دافنه کولر، استادتمام دانشگاه استنفورد و بنیان‌گذار موسسه اینسیترو، اندرو نگ، دانشمند هوش مصنوعی اهل ایالات‌متحده آمریکا و آیدان گومز، مدیرعامل شرکت هوش مصنوعی Cohere از جمله چهره‌های مطرحی بودند که در پنل‌های تخصصی داووس 2024 تلاش کردند بینش عمیقی درباره توانمندی‌ها و مسیر رشد هوش مصنوعی به حاضران در مجمع جهانی اقتصاد ارائه کنند. فراگیر بودن هوش مصنوعی یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی بود که این افراد بر آن تاکید کردند. به اعتقاد آنها هوش مصنوعی از ملاحظات اخلاقی و نگرانی‌های حفظ حریم خصوصی گرفته تا توانمندی در افزایش ایمنی و کارایی در صنایعی مانند مراقبت‌های بهداشتی و درمانی، مالی و تولیدی نقش‌آفرین است و در صورتی که بتوان آن را به خوبی کنترل و متمرکز کرد، پیشرفت‌های بسیاری را نصیب مردم جهان می‌کند. این افراد همچنین درباره لزوم وجود استراتژی‌های جامع هوش مصنوعی در پنج سال آینده اتفاق نظر داشتند. این استراتژی‌ها، یک گام از پذیرش صرف فناوری فراتر می‌رود و ادغام هوش مصنوعی در فرآیندهای اساسی تجاری و درک تاثیر آن بر تعامل با مشتریان و همچنین بازاندیشی درباره اینکه هوش مصنوعی چگونه می‌تواند نوآوری و مزیت رقابتی را ایجاد کند دربر می‌گیرد. داووس 2024 یک گزینه فعال دیگر از هوش مصنوعی را نیز روی میز گذاشت. این اجلاس و تمرکز شرکت‌کنندگانش بر فناوری‌های AI نشان داد که هوش مصنوعی به عنوان یک شریک یا همکار، توانایی انسان‌ها را افزایش می‌دهد. این توانمندی‌ها به بخش‌های مختلف گسترش می‌یابد و از صنایع خلاق که هوش مصنوعی را برای طراحی و تولید محتوا مورد استفاده قرار می‌دهد تا حوزه‌های حقوقی و پزشکی را که هوش مصنوعی در آن به تجزیه، تحلیل و تشخیص کمک می‌کند و توانمندی‌های متخصصان را افزایش می‌دهد در بر می‌گیرد. ضرورت تسلط بر هوش مصنوعی، موضوع دیگری بود که در داووس 2024 مورد تاکید رهبران تجاری کسب‌وکارها قرار گرفت. متخصصانی که در پنل‌های مرتبط با هوش مصنوعی مجمع جهانی اقتصاد حضور داشتند تاکید کردند که از این پس نه‌تنها باید هوش مصنوعی را بهتر درک کرد، بلکه لازم است مهارت‌های لازم برای استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی به منظور تصمیم‌گیری، حل مسئله و نوآوری‌های جانبی نیز به افراد آموزش داده شود. این رویکرد سبب می‌شود یادگیری مداوم تحقق یابد و ارتقای مهارت‌های لازم عصر هوش مصنوعی برای همه افراد جامعه، برجسته‌تر شود. رابطه همزیستی هوش مصنوعی و بهره‌وری نیز موضوع دیگری بود که در مجمع جهانی اقتصاد مورد بررسی قرار گرفت. افزایش بهره‌وری با استفاده از توانمندی‌های هوش مصنوعی به ویژه در راستای کاهش سرعت پیری جمعیت و همچنین افزایش رشد اقتصادی دو موضوعی به‌شمار می‌رفت که با استقبال سران کشورها و همچنین رهبران تجاری بین‌المللی روبه‌رو شد. در این ارتباط، توانایی هوش مصنوعی برای خودکارسازی وظایف پیچیده و تجزیه و تحلیل مجموعه کلان‌داده‌ها می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد و توسعه شغل‌های جدید در حوزه مدیریت، توسعه و نگهداری هوش مصنوعی را به دنبال داشته باشد. پتانسیل‌های هوش مصنوعی برای متحول کردن تحقیقات علمی نیز موضوع برجسته دیگری بود که از ذهن شرکت‌کنندگان داووس 2024 دور نماند و آنها به صورت مفصل درباره آن به بحث و بررسی پرداختند. کشف دارو، الگو‌سازی آب‌وهوا، کاوش در مواد جدید، پردازش حجم وسیعی از داده‌ها و شناسایی الگوها از جمله مواردی به‌شمار می‌رود که با نقش‌آفرینی ویژه هوش مصنوعی همراه است و آینده جهان را تحت تاثیر قرار خواهد داد. ضمن اینکه، با توانمندی‌های هوش مصنوعی در حوزه بهداشت، درمان و داروسازی، در صورت بروز یک همه‌گیری همه‌جانبه همانند کووید 19 که جهان را تحت سیطره خود گرفت، می‌توان شرایطی را فراهم آورد که در سریع‌ترین زمان ممکن از خط قرمز همه‌گیری گذر کرد و فراگیری جهانی را به یک فراگیری منطقه‌ای تقلیل داد.

هوش مصنوعی همانند یک انسان

هوش عمومی مصنوعی یا AGI از دیگر موضوعات داغی بود که در داووس 2024 بحث و بررسی‌های بسیاری را پیرامون خود شاهد بود. این هوش مصنوعی نوعی هوش ماشینی است که می‌تواند هر کار مبتنی بر فکر را که یک انسان قادر به انجام آن باشد، با موفقیت اجرایی کند. هدف AGI ایجاد هوش همه‌کاره‌تر و شبیه به انسان است که جهش قابل توجهی در قابلیت‌های هوش مصنوعی ایجاد می‌کند. هوش عمومی مصنوعی، چشم‌اندازی را در برابر فعالان هوش مصنوعی ایجاد کرده که سبب می‌شود طی یک سال آینده، صحبت‌های عمیق‌تری از پیشرفت‌های مبتنی بر AI به گوش برسد. به ویژه آنکه با وجود پیچیدگی‌های روزافزون هوش مصنوعی، توانایی‌های یادگیری و تکامل‌پذیری از موضوعات مهمی به‌شمار می‌رود که هوش مصنوعی عمومی روی آن متمرکز شده و شرکت‌های بسیاری نیز برای دستیابی سریع به آن تلاش می‌کنند. چنین فرآیندی به ایجاد هوش مصنوعی سفارشی می‌انجامد که در سال 2024 دوران اوج خود را آغاز خواهد کرد. فرآیندهای هوش مصنوعی در سال 2023 بیشتر به جنبه‌های عمومی توجه داشت، اما سال 2024، هوش مصنوعی را در سطح خواسته‌های انسان‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌ها و دولت‌ها ارتقا می‌دهد و با سفارشی‌سازی بر اساس خواسته‌ها و نیازهای آنان، سطح جدیدی از خدمت‌رسانی هوش مصنوعی به بشریت را شاهد خواهیم بود. پیشگام این موضوع نیز OpenAI است که به تازگی فروشگاه هوش مصنوعی خود را با میلیون‌ها الگوی سفارشی برای کاربردها و فعالیت‌های خاص ایجاد کرده و گسترش داده است. این دستاورد، کسب‌وکارها را ترغیب می‌کند الگو‌های سفارشی هوش مصنوعی را برای اجرای برنامه‌های کاربردی خود سفارش دهند و با داده‌های اختصاصی تنظیم‌شده و همچنین حریم خصوصی پیش‌بینی‌شده، اقداماتی را که لازم است در سریع‌ترین و بهینه‌ترین حالت ممکن به انجام رسانند. پیش‌بینی کلیدی داووس 2024، حرکت به سمت پردازش داده‌ها بود که از طریق شتاب‌دهنده‌های سخت‌افزاری تسهیل می‌شود. این رویکرد برای پردازش و دریافت پاسخ در زمان واقعی موضوع بسیار مهمی است و سبب می‌شود حوزه‌ای مانند تولیدات صنعتی، وسایل نقلیه خودران، شهرهای هوشمند و اینترنت اشیا به صورت جدی متحول شوند و شکل جدیدتری به خود بگیرند.

تهدید بزرگ هوش فراانسانی

مدیران و دانشمندان فعال در حوزه هوش مصنوعی اعتقاد دارند نوعی از هوش مصنوعی که می‌تواند از انسان پیشی بگیرد به زودی پای به جهان هستی خواهد گذاشت. با این حال، هیچ‌یک از آنها نمی‌دانند در صورتی که این اتفاق رخ دهد، چه تبعاتی برای جهان به دنبال خواهد داشت. مدیران برخی از آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی پیشرو در جهان انتظار دارند نوعی از هوش مصنوعی هم‌تراز یا حتی فراتر از هوش انسانی در آینده‌ای نزدیک از راه برسد؛ اما با این حال، رمزورازهای آن همچنان برقرار است و نمی‌توان پیش‌بینی کرد در آینده چه اتفاقاتی رخ خواهد داد. سم آلتمن 39ساله که یکی از بنیانگذاران OpenAI نیز به‌شمار می‌رود اعتقاد دارد هوش مصنوعی عمومی که جنبه‌های فراانسانی دارد، ممکن است در آینده‌ای به نسبت نزدیک به منصه ظهور برسد و توسعه یابد. او که در مجمع جهانی اقتصاد بسیار محتاط و با درنظرگیری همه جوانب حقوقی صحبت‌هایش به اظهارنظر می‌پرداخت، «ترس از تغییر شکل چشمگیر و اختلال بسیار زیاد در جهان» را مطرح کرد. آلتمن این صحبت‌های خود را در پنلی که بلومبرگ در داووس 2024 سازماندهی کرده بود به زبان آورد. او گفت: «هوش مصنوعی عمومی، جهان را بسیار کمتر از آنچه همگان تصور می‌کنند تغییر می‌دهد اما مشاغل از آن تاثیر زیادی می‌پذیرند.» این صحبت‌های آلتمن در حالی مطرح شد که او در پنجمین ماه سال 2023 میلادی با نوعی «ترس» از روند پیشرفت هوش مصنوعی سخن گفت و تاکید کرد که جنبه‌های منفی یک هوش مصنوعی فوق هوشمند می‌تواند تاثیرات مخرب عمیقی بر جهان داشته باشد. البته او اعتقاد دارد که «مردم باید خوشحال باشند که بنیان‌گذاران هوش مصنوعی از قدرت گرفتن هوش مصنوعی هراس دارند؛ چرا که این ترس، اجازه نمی‌دهد دست به آزمایش‌های خارق‌العاده و پرخطر بزنند». آلتمن از جمله افرادی به‌شمار می‌رود که از توانایی هوش مصنوعی برای گسترش اطلاعات نادرست در مقیاس بزرگ می‌ترسد. او تاکید می‌کند، «هوش مصنوعی کنونی در کدنویسی بسیار بهتر از انسان عمل می‌کند؛ این توانایی ممکن است برای سازماندهی حملات سایبری توهین‌آمیز مورد استفاده قرار گیرد و انسان‌ها را متضرر کند». با وجود این، جمله پایانی سم آلتمن، نگرانی‌های مردم، دانشمندان، سران کشورها و مدیران کسب‌وکارهای بین‌المللی را بیشتر کرد: «من تصور می‌کنم با دستیابی به هوش مصنوعی عمومی، خطرات، استرس‌ها و تنش‌های بسیاری را متحمل خواهیم شد و جهان به صورت جدی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت؛ باید منتظر باشیم و ببینیم هوش مصنوعی قرار است چه بلایی بر سر انسان‌ها بیاورد!» آیدان گومز، مدیرعامل و یکی از بنیان‌گذاران استارت‌آپ هوش مصنوعی Cohere نیز نظر آلتمن را تکرار کرد و گفت که «هوش مصنوعی در آینده نزدیک، یک هوش واقعی خواهد بود که توانایی هر اقدامی را دارد». او که در یک گفت‌وگوی تلویزیونی که CNBC سازماندهی کرده بود سخن می‌گفت، از مشکلات اساسی در مورد هوش مصنوعی عمومی نیز صحبت کرد: «هوش مصنوعی عمومی هنوز به عنوان یک فناوری تعریف نشده است؛ در واقع، این موضوع، یک اصطلاح یا یک فناوری بسیار مبهم است؛ اما اگر این موضوع را در نظر بگیریم که AGI می‌تواند فعالیت‌ها را بهتر از انسان‌ها انجام دهد، خروجی‌ها و نتایجی دریافت خواهیم کرد که ما را به سمت پیشرفت‌های بیشتر هدایت می‌کند؛ هر چند، مردم و جوامع بسیاری را نیز متضرر خواهد کرد.» با همه این صحبت‌ها، گومز حاضر نشد بپذیرد هوش مصنوعی عمومی به زودی وارد فاز توسعه می‌شود: «به احتمال زیاد دهه‌ها طول می‌کشد تا شرکت‌ها از هوش مصنوعی عمومی استفاده کنند؛ ولی موضوع اساسی این است که ما انسان‌ها چگونه می‌توانیم آن را بپذیریم و اجازه دهیم در زندگی‌مان حاضر باشد و کارها را به کمک ما انجام دهد.» گومز اما صحبت‌هایش را امیدوارانه‌تر از آلتمن به پایان رساند: «ما با قدرت و تلاش فراوان کار می‌کنیم تا هوش مصنوعی را سازگارتر، کارآمدتر و بهتر کنیم و با استفاده از آن، به مردم سود برسانیم.»

یک هیروشیمای دیگر در راه است؟

هیچ‌یک از جنبه‌های هوش مصنوعی بیش از AGI یا هوش عمومی مصنوعی اجلاس داووس 2024 را تحت تاثیر خود قرار نداد. این جنبه از هوش مصنوعی و پیشرفت‌هایی که در آینده خواهد داشت، موضوعی است که بسیاری از کارشناسان را کنجکاو و البته متحیر کرده است. لیلا ابراهیم، مدیرعامل آزمایشگاه هوش مصنوعی DeepMind گوگل در یکی از پنل‌های مجمع جهانی اقتصاد تاکید کرد که «هیچ‌کس به صورت واقعی نمی‌داند چه نوع هوش مصنوعی واجد برخورداری از شرایط هوش عمومی است». او در عین حال که بر توسعه ایمن این فناوری تاکید کرد، به این نکته هم اشاره کرد که «هیچ‌کس نمی‌داند AGI چه زمانی به مرحله اجرایی می‌رسد؛ اما به نظر می‌رسد که کارشناسان هوش مصنوعی توانسته‌اند این جنبه از فناوری را در صنایع مختلف و همچنین سازمان‌های با ماهیت‌های متفاوت مورد آزمایش قرار دهند و از آن نتایج قابل تاملی به دست آورند». به گفته لیلا ابراهیم، «هوش مصنوعی می‌تواند درک انسان‌ها را گسترش دهد؛ انسان‌ها هیچ‌گاه نمی‌توانسته‌اند به تنهایی به چنین سطحی از درک دست یابند، اما با کمک هوش مصنوعی توانسته‌اند موضوعاتی را درک کنند که تا پیش از این امکان‌پذیر نبوده است؛ بنابراین، هوش مصنوعی عمومی در مشارکت با انسان، به یک ابزار تبدیل می‌شود و می‌تواند مشکلات بزرگ را از سر راه انسان‌ها بردارد». مارک بنیوف، مدیرعامل شرکت نرم‌افزار سازمانی Salesforce هم در پنلی که با همراهی سم آلتمن، مدیرعامل اوپن ای‌آی برگزار شد، با اطمینان اعلام کرد که دنیای فناوری در حال بررسی راهکارهایی است که سبب می‌شود توسعه هوش مصنوعی هیچ‌گاه به «لحظه هیروشیما» منتهی نشود. لحظه هیروشیما کنایه از انفجار بزرگ و غیرقابل اجتنابی است که سبب می‌شود بخش زیادی از مردم و زیرساخت‌های شهری با آسیب روبه‌رو شوند و بازسازی آنها زمان زیادی را به خود اختصاص دهد. این صحبت بنیوف در حالی مطرح شد که بسیاری از رهبران حوزه فناوری هشدار داده‌اند هوش مصنوعی می‌تواند به یک رویداد «منقرض‌کننده» منجر شود که در آن ماشین‌ها به اندازه‌ای قدرتمند می‌شوند که از کنترل خارج خواهند شد و بشریت را از بین خواهند برد. بر اساس همین هشدار، رهبران کسب‌وکارهای مختلف جهان مانند ایلان ماسک، استیو وزنیاک و اندرو یانگ که در حوزه هوش مصنوعی و فناوری فعالیت می‌کنند، خواستار توقف پیشرفت هوش مصنوعی شده‌اند و گفته‌اند، توقفی شش‌ماهه در روندهای توسعه هوش مصنوعی می‌تواند همگان را به این نتیجه برساند که آیا لازم است از هوش مصنوعی در سطح پیشرفته استفاده شود یا خیر؟ جفری هینتون، یکی از پیشگامان هوش مصنوعی که «پدرخوانده هوش مصنوعی» نیز نامیده می‌شود، پیش از این هشدار داده بود که برنامه‌های پیشرفته «ممکن است با نوشتن کد رایانه‌ای خوداصلاح‌شونده، از کنترل خارج شوند و رخدادهای تلخی را رقم بزنند». مارک بنیوف، مدیرعامل شرکت نرم‌افزار سازمانی Salesforce در پاسخ به همه این موارد تاکید کرد که «رهبران و کارشناسان صنعت فناوری باید اطمینان یابند هوش مصنوعی از برخی مشکلاتی که در یک دهه گذشته حوزه وب را زیر فشار قرار داده است، جلوگیری می‌کند؛ و این موضوع، موارد مهمی مانند تاثیرگذاری بر باورها و رفتارها از طریق الگوریتم‌های توصیه‌ای در طول دوره‌های مختلف و همچنین نقض حریم خصوصی را شامل می‌شود». جک هیداری مدیرعامل SandboxAQ نیز از جمله افرادی است که اعتقاد دارد هوش عمومی مصنوعی هنوز راه زیادی در پیش دارد و باید به آزمون و خطاهای بسیاری بپردازد تا به مرحله خطر برای بشریت برسد. او این نظر خود را در داووس 2024 مطرح کرد و گفت «سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی هنوز مشکلات زیادی دارند که باید از میان برداشته شوند؛ بنابراین هنوز زود است که درباره آسیب‌پذیری انسان‌ها از هوش مصنوعی عمومی سخن بگوییم». او گفت: «روبات‌های چت مبتنی بر هوش مصنوعی مانند چت جی‌پی‌تی آزمون تورینگ را گذرانده‌اند.» آزمون تورینگ روشی برای سنجش میزان هوشمندی ماشین است و به این صورت انجام می‌گیرد که یک شخص به عنوان آزمایشگر، با یک ماشین و یک انسان به گفت‌وگو می‌نشیند، و سعی در تشخیص ماشین از انسان دارد. جک هیداری با استناد به این آزمون تاکید کرد که هنوز «عقل سلیم» در هوش مصنوعی کارایی خود را پیدا نکرده، بنابراین نباید نگران این بود که هوش مصنوعی، زندگی انسان‌ها را با خطر روبه‌رو کند: «هوش مصنوعی به اندازه‌ای قدرتمند شده که می‌تواند برای دانشجویان دانشگاه‌ها، مقاله‌های علمی بنویسد و یک موضوع را به خوبی اثبات کند؛ اما همان هوش مصنوعی نمی‌تواند تشخیص دهد که چگونه مانند یک انسان از خیابان عبور کند؛ یا حتی گاهی نمی‌تواند تشخیص دهد که خط عابر پیاده چیست؟ این موضوع مشخص می‌کند هوش مصنوعی هنوز با مشکلاتی روبه‌رو است که با استفاده از فرآیندهای عقل سلیم قابل رهگیری و اثبات است و الگوریتم‌ها برای آن جواب نمی‌دهند.» هیداری البته یک پیش‌بینی بزرگ نیز برای چگونگی تکامل فناوری هوش مصنوعی در سال 2024 داشت که شرکت‌کنندگان در داووس را به وجد آورد: «امسال، برای نخستین‌بار نرم‌افزار ارتباطی پیشرفته هوش مصنوعی در یک روبات انسان‌نما بارگذاری می‌شود؛ در این اقدام، از چت جی‌پی‌تی برای کنش و واکنش‌های کلامی میان روبات و جهان پیرامونش استفاده خواهیم کرد و در سال 2025 نیز آن را توسعه خواهیم داد.» به گفته هیداری در حال حاضر علاوه بر شرکت‌های مطرحی مانند تسلا، 20 شرکت دیگر برای ساخت روبات‌های انسان‌نما سرمایه‌گذاری کرده‌اند و بر همین اساس به نظر می‌رسد سال 2024 سال تحول در تولید روبات‌های انسان‌نما با تمرکز بر عملکرد مبتنی بر هوش مصنوعی باشد.

عربستان و تغییر زمین بازی

نمایندگان عربستان سعودی در داووس 2024 از هر امکان و شرایطی برای معرفی خود به عنوان پایتخت هوش مصنوعی خاورمیانه استفاده کردند. آنها با معرفی پروژه جاه‌طلبانه نئوم، تلاش کردند خود را به عنوان مرکز فناوری هوش مصنوعی پیشرو در خاورمیانه و چه‌بسا جهان معرفی کنند. منحصربه‌فردترین پروژه‌ای که در حوزه هوش مصنوعی از سوی عربستان در مجمع جهانی اقتصاد معرفی شد، پروژه نئوم بود که جوهره استراتژی چشم‌انداز 2030 این کشور را به تصویر می‌کشد و جهشی جسورانه به سمت تنوع اقتصادی و قدرت فناوری این کشور ایجاد می‌کند. عربستان با معرفی این پروژه در داووس 2024 موفق شد توجه سران کشورهای جهان و همچنین مدیران و رهبران شرکت‌های بین‌المللی را به سمت خود جلب کند. آنها مشتاق بودند متوجه شوند نوآوری‌هایی مانند پروژه نئوم در عربستان چگونه چشم‌انداز فناوری خاورمیانه را تغییر می‌دهد؟ عربستان سعودی با چنین ابتکار ویژه‌ای، روند بازی را به سود خود تغییر داد. سران این کشور می‌دانند که هوش مصنوعی یک تغییر بزرگ در اقتصاد جهانی ایجاد خواهد کرد و توانایی‌های ارزشمندی را در اختیار کشورشان قرار می‌دهد تا شبه‌جزیره را به یکی از کانون‌های اصلی قدرت در حوزه هوش مصنوعی تبدیل کند. بر اساس پیش‌بینی‌ها، هوش مصنوعی تا سال 2030 بیش از 7 /15 تریلیون دلار به ارزش اقتصاد جهانی خواهد افزود که بیشتر از مجموع تولید فعلی چین و هند است. از این میزان، 6 /6 تریلیون دلار از افزایش بهره‌وری و 1 /9 تریلیون دلار از مزایای مصرف‌کنندگان به دست می‌آید که در نوع خود جالب توجه است. در واقع، عربستان سعودی با یک تغییر محسوس، زمین بازی را از فروش نفت و اقتصاد مبتنی بر سوخت‌های فسیلی به سمت اقتصاد متکی بر فناوری‌های نوین تغییر می‌دهد و آینده خود را تضمین می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد که در پی انقلاب صنعتی چهارم، دولت‌ها و کسب‌وکارهای خاورمیانه تغییر جهانی هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته را درک کرده‌اند. آنها می‌دانند اکنون با دو انتخاب روبه‌رو هستند؛ نخست آنکه در پیشرفت تکنولوژی نقش‌آفرینی کنند و انقلاب تکنولوژی را با تکیه بر هوش مصنوعی به پیش ببرند و کشور خود را از مزایای بزرگ و سودآور این فناوری‌های جدید منتفع کنند یا اینکه از جریان فناوری عقب بمانند و همچنان برای کسب درآمدهای ناچیز غیرتکنولوژیک دست و پا بزنند. بر اساس پیش‌بینی‌هایی که در داووس 2024 انجام شد، تخمین زده می‌شود که خاورمیانه تا سال 2030 بیش از دو درصد مجموع مزایای جهانی هوش مصنوعی را به خود اختصاص دهد. این رقم، معادل 320 میلیارد دلار آمریکاست. همچنین انتظار می‌رود بیشترین میزان سود از محل به‌کارگیری هوش مصنوعی در منطقه خاورمیانه، به عربستان سعودی تعلق پیدا کند؛ جایی که هوش مصنوعی سبب کمک 2 /135 میلیارددلاری به اقتصاد این کشور می‌شود و 4 /12 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. این در شرایطی است که انتظار می‌رود امارات در کنار عربستان حرکت کند و عددی نزدیک به 14 درصد از تولید ناخالص داخلی خود در سال 2030 را از حوزه هوش مصنوعی به دست آورد.

آینده هوش مصنوعی در سال 2025

شرکت‌کنندگان در مجمع جهانی اقتصاد به این باور رسیده‌اند که هوش مصنوعی در سال‌های آینده نقش مهمی در تغییر جنبه‌های زندگی انسان‌ها ایفا خواهد کرد. یکی از اصلی‌ترین تاثیراتی که هوش مصنوعی در زندگی انسان‌ها خواهد گذاشت، حوزه تجارت و بازرگانی است. انتظار می‌رود این فناوری تاثیر ویژه‌ای بر امور مالی، تبلیغات، تولید محتوا، بازاریابی و صنایع خلاق داشته باشد و فرصت‌های جدید و هیجان‌انگیزی را برای رشد و نوآوری ایجاد کند. آن‌گونه که مشخص است، صنعت مالی و هوش تجاری استفاده از هوش مصنوعی را برای افزایش تشخیص تقلب، مدیریت ریسک و تجزیه و تحلیل سرمایه‌گذاری به کار گرفته و از آن به شکل ویژه‌ای استفاده می‌کند. تا سال 2025 نیز با استفاده از الگوریتم‌های پیچیده‌تر و تحلیل‌های پیش‌بینی‌کننده برای بهبود نتایج سرمایه‌گذاری و ارائه مشاوره‌های مالی شخصی به مشتریان، انتظار می‌رود استفاده از هوش مصنوعی تا حد زیادی افزایش یابد. همچنین انتظار می‌رود که AI نقشی کلیدی در بهبود کارایی و دقت تراکنش‌های مالی، کاهش هزینه‌ها و بهبود رضایت مشتریان ایفا کند. چشم‌انداز 2025 هوش مصنوعی نشان می‌دهد که کشورها و شرکت‌ها برای معرفی توانمندی‌های خود به مردم جهان، بیش از پیش از فناوری‌های روز استفاده می‌کنند. این فناوری شرایطی را فراهم می‌آورد تا برنامه‌ریزان کشورها و شرکت‌ها، تجزیه و تحلیل داده‌های مشتری و همچنین تدوین کمپین‌های بازاریابی را به شکل هدفمندتر و موثرتر مورد استفاده قرار دهند. در واقع، می‌توان انتظار داشت که تا سال 2025، ابزارهای پیشرفته‌تری مبتنی بر هوش مصنوعی در حال توسعه باشند تا به کشورها و شرکت‌ها کمک کنند با شناسایی روندها و الگوهای رفتار مصرف‌کنندگان، زمان‌بندی ارسال پیام‌های بازاریابی به مخاطبان را به صورت بهینه‌تری به پیش ببرند. همچنین انتظار می‌رود چت‌بات‌ها و دستیارهای صوتی، نقش کلیدی‌تری در ارائه خدمات پاسخگویی به مشتریان و مردم ایفا کنند. بر این مبنا، به نظر می‌رسد داووس 2025 صحنه ارائه توانمندی‌ها و چشم‌اندازهای کشورها و شرکت‌ها در حوزه‌های مختلفی مانند مراقبت‌های بهداشتی و درمانی، حمل‌ونقل، آموزش، کشاورزی، امور مالی، خدمات مشتری، ساخت‌وساز، دفاعی و امنیتی، نظارت بر محیط زیست و سرگرمی مبتنی بر هوش مصنوعی باشد. با رخدادهایی که در داووس 2024 رقم خورد، به نظر می‌رسد دوره آینده مجمع جهانی اقتصاد در سال 2025، صحنه رقابت کشورها و شرکت‌ها در حوزه هوش مصنوعی باشد تا ثروت‌های بزرگی را به سمت خود هدایت کنند.