کهنسالی پیش از موعد
بحران پیری در کشورهای فقیر آسیایی
در بازی آنلاین راگناروک (Ragnarok) بازیکنان برای عملیات تخریبی از شخصیت‌های افسانه‌ای اسکاندیناوی استفاده می‌کنند. افراد 70ساله مخاطب این بازی نیستند اما خانم سوناتا به این موضوع اهمیت نمی‌دهد. این زن 72ساله تایلندی به بالاترین سطح بازی رسیده است. او در یک سایت رسانه اجتماعی مخصوص کهنسالان می‌گوید که بازی کردن فشارهای کهنسالی را سبک می‌کند. بنیانگذاران این رسانه ادعا می‌کنند که با پخش چنین داستان‌هایی تایلند را برای یک بحران جمعیتی آماده می‌کنند. برای درک بدی این مساله بیایید تحولات تایلند را با کشورهایی مقایسه کنیم که به خاطر کهنسالی جمعیت شهرت دارند. بین سال‌های 2002 و 2021 درصد جمعیت 65ساله و بالاتر در تایلند از 7 به 14 رسید. از این دو رقم به ترتیب برای تعریف شرایطی استفاده می‌کنند که یک جامعه «پیری را آغاز کرده» یا «پیر شده» است. این تحول در ژاپن 24، در آمریکا 72 و در فرانسه 115 سال طول کشید. اما برخلاف آن کشورها، تایلند قبل از آنکه ثروتمند شود پیر شد. تولید ناخالص داخلی سرانه آن در سال 2021 هفت هزار دلار بود. وقتی ژاپن در سال 1994 به همین اندازه پیر شده بود سطح درآمدی آن بر مبنای دلار پنج برابر تایلند بود. دردسرهای تایلند بر یک روند منطقه‌ای با اهمیت بزرگ اقتصادی و اجتماعی تاکید دارند. درآمد ویتنامی‌ها تقریباً نصف تایلندی‌هاست و احتمالاً فقط حدود 17 سال طول می‌کشد تا جامعه آنها از مرحله آغاز پیری به مرحله پیری وارد شود. حتی در کشورهایی مانند اندونزی و فیلیپین که در آنها فرآیند پیری بیشتر طول می‌کشد (به ترتیب 26 و 37 سال)، رسیدن به پیری در سطوح پایین‌تر درآمدی نسبت به دیگر کشورها اتفاق خواهد افتاد. منطقه جنوب شرق آسیا در سال 2042 پیر خواهد شد. جنوب آسیا 10 سال بیشتر زمان دارد اما تفاوت‌های منطقه‌ای بزرگی خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود که سریلانکا در سال 2028 به پیری برسد اما میانگین درآمد مردم این کشور حتی قبل از شروع بحران اقتصادی کنونی یک‌سوم تایلند بود. بخش‌هایی از هند، پرجمعیت‌ترین کشور جهان، هم‌اکنون پیر شده‌اند. در ایالت کرالا در جنوب کشور 17 درصد جمعیت 60 سال یا بیشتر سن دارند. تا سال 2050، قاره آسیا عامل 70 درصد از افزایش شمار شهروندان کهنسال در کشورهای فقیر خواهد بود. سرعت گذار جمعیتی آسیا را باید محصول توسعه آن دانست. صنعتی‌کردن و تغییر هنجارهای اجتماعی نرخ باروری را کاهش و فناوری‌ها و مراقبت‌های پزشکی بهتر طول عمر افراد را افزایش داده است. اما برخلاف ببرهای شرق آسیا که این تغییر را در قرن 20 تجربه کردند اکثر کشورهای نوظهور آسیایی این فرآیند را در حالی طی می‌کنند که سرعت رشد اقتصادی اندکی دارند. این امر مشکلات اقتصادی منطقه را چند برابر می‌کند. دانگ یون پارک، مشاور اقتصادی بانک توسعه آسیایی می‌گوید، کشورهایی که قبل از ثروتمند شدن پیر می‌شوند تهدیدی برای رشد آسیا خواهند بود. بازارهای کار بیشترین آسیب را می‌بینند. با پیر شدن جمعیت، نیروی کار کمتر می‌شود. انتظار می‌رود تا سال 2055 نیروی کار تایلند یک‌پنجم کاهش یابد. همچنین پیری مشکلات خاصی را برای کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌کند چون آنها بخش‌های بزرگی از جمله کشاورزی دارند که به شدت در برابر آن آسیب‌پذیر است. در حالی که رشد اقتصادی جوانان را به شهرها می‌کشاند والدین آنها در حفظ و نگهداری مزارع دست‌تنها می‌مانند. این کار برای سالمندان دشوار است. مطالعه‌ای که سال 2023 در نشریه نیچر (Nature) انتشار یافت بیان می‌کند که پیر شدن جمعیت در مناطق روستایی چین در سال 2019 بازدهی بخش کشاورزی را پنج درصد کاهش داد. هزینه‌های اجتماعی نیز فراوان هستند. بزرگ‌‌ترین مشکل آن است که مستمری‌بگیران به ورطه فقر می‌افتند. حتی جهان ثروتمند نیز با چنین چالشی دست‌وپنجه نرم می‌کند. در کشورهای فقیر کارگران اغلب قادر نیستند به اندازه کافی پس‌انداز کنند. حتی اگر آنها بتوانند گردهم آیند و یک صندوق بازنشستگی تشکیل دهند به خاطر سواد مالی اندک و عدم توسعه بازارهای مالی نمی‌توانند کار زیادی با آن انجام دهند. پوشش مستمری‌های دولتی بهبود یافته اما هنوز ناچیز است. در جنوب و جنوب شرق آسیا کمتر از 40 درصد از سالمندان مستمری می‌گیرند. این سهم در کامبوج و پاکستان به کمتر از 10 درصد می‌رسد. همچنین مقدار مستمری بسیار ناچیز است. برنامه مستمری هند هر ماه فقط 200 روپیه (40 /2 دلار) به افراد فقیر تحت پوشش میدهد. مشکل دیگر به مراقبت‌های درمانی مربوط می‌شود. سیستم‌های درمانی کشورهای در حال توسعه هم‌اکنون زیر فشار سنگینی هستند. درمان سالمندان و بیماری‌های غیرمسری مانند فشارخون و دیابت که سالمندان را هدف قرار میدهد در پایین‌ترین سطوح هستند. خانواده‌ها از قدیم و به‌طور سنتی منبع مراقبت از سالمندان بوده‌اند. فرهنگ آسیایی برای سالمندان احترام قائل است و خانواده‌های متشکل از چند خانوار امری رایج تلقی می‌شود. طبق گزارش موسسه پیمایش آمریکایی پیو (Pew) فقط 11 درصد از آسیایی‌های بالای 60 سال به تنهایی زندگی می‌کنند. این درصد در آمریکا و اروپا به 27 می‌رسد. جوامع آسیایی از فرزندان انتظار دارند که از والدین مراقبت کنند. حتی در برخی کشورها این وظیفه فرزندان در قانون گنجانده شده است. به عنوان مثال، در بنگلادش و هند غفلت از والدین مجازات زندان را به همراه دارد. اما این پیوند خانوادگی در حال ضعیف شدن است. مهاجرت سریع به شهرها فرزندان را از والدین جدا می‌کند. در بسیاری از کشورها، افزایش ورود زنان به نیروی کار باعث می‌شود آنها نتوانند از خویشاوندان سالمندشان مراقبت کنند. این تغییر دردناک است. پژوهش‌های جدید نشان میدهد امکان ابتلا به افسردگی در میان سالمندان کشورهای فقیر که تنها زندگی می‌کنند از همتایانشان در آمریکا بالاتر است. زنان پیر بیشترین آسیب را می‌بینند. بخشی به آن دلیل که عمرشان از مردان بیشتر است. میانگین امید به زندگی در کشورهای آسیایی برای زنان 75 و برای مردان 70 سال است. همچنین زنان آسیایی در مقایسه با مردان سواد کمتری دارند و پول کمتری پس‌انداز می‌کنند. داده‌های آخرین سرشماری ویتنام نشان میدهد که زنان کهنسال در مقایسه با مردان کهنسال وابستگی مالی بیشتری دارند و بیشتر بیمار می‌شوند.
حاکمیت ضعیف اوضاع را بدتر می‌کند. خانه سالمندان بودی‌مارام یک موسسه نیکوکاری است و به‌طور قانونی می‌تواند از حمایت دولت برخوردار شود. اما صاحب آن می‌گوید چنین امری کاغذبازی و تشریفات زیادی لازم دارد و مقدار کمک دولت هم ناچیز است. او در عوض به کمک‌ها و صدقات مردم اتکا می‌کند. مراقبت از سالمندان به ویژه آسیایی‌های ثروتمند کم‌کم به سمت بخش خصوصی کشیده می‌شود. خانه‌های بازنشستگان در بسیاری از شهرهای هند رونق گرفته‌اند.
اما کشورهایی که در گذار جمعیتی قرار گرفته‌اند کم‌کم دست به کار می‌شوند. اوایل امسال و قبل از انتخابات تایلند تمامی احزاب بزرگ وعده‌هایی به سالمندان دادند. ویتنام در سال 2009 قانونی را در ارتباط با امور سالمندان به تصویب رساند. اما هیچ‌کدام از این کشورها هنوز عظمت مساله را درک نکرده‌اند و باید گام‌های جسورانه‌تری بردارند. هدایت زنان به سمت مشاغل پردرآمدتر مفید خواهد بود. همچنین افراد باید بتوانند پس از سن رسمی بازنشستگی کار کنند. آقای پارک می‌گوید در بسیاری از کشورها سالمندان افرادی ضعیف و غیرمولد شناخته می‌شوند. این دیدگاه باید عوض شود. کشورهایی که قبل از ثروتمند شدن پیر می‌شوند باید از هرگونه کمکی استقبال کنند.
