بوی نفت
دلار کاهشی بر آینده تجارت چه اثری می‌گذارد؟
بهاره چراغی: دلار در مسیر کاهشی قرار گرفته و در هفته‌های گذشته نشانه‌هایی از تداوم این وضعیت دیده شده است. با وجود اینکه فضای عمومی کشور باور دارد کاهش نرخ ارز یعنی کاهش نرخ تورم و تقویت ارزش پول ملی، اما صاحب‌نظران و اقتصاددانان معتقدند روند کاهشی نرخ ارز در صورتی که با پشتوانه تولید، فعالیت اقتصادی و نهایتاً افزایش صادرات محصولات تولیدی که پشت آن اشتغال و ایده است آغاز شده باشد، به کاهش نرخ تورم منجر خواهد شد. در غیر این صورت پای دلایلی دیگر برای کاهش قیمت دلار در میان است.
علاوه بر سیگنال مثبت مذاکرات وین، یکی از عوامل تاثیرگذار در کاهش قیمت دلار، زمزمه افزایش فروش نفت در ماه‌های اول سال 1400 است. دولت حسن روحانی در روزهای آغازین امسال، دو سیگنال در مورد افزایش فروش نفت مخابره کرد. ابتدا دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ که به مجلس ارائه شده، سقف رقم صادرات نفت را ۳ /۲ میلیون بشکه در روز محاسبه کرد که البته محمد‌باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در توضیحاتی آن را حداکثر فروش عنوان و رقم حداقلی را یک میلیون بشکه در روز اعلام کرد.
از بودجه که بگذریم، دولت یک سیگنال دیگر از افزایش فروش نفت که احتمالاً در فضای رفع دست‌کم بخشی از تحریم‌ها خواهد بود، ارسال کرد. روحانی اواخر سال گذشته از آماده‌سازی منابع و تجهیزات صنعت نفت برای تولید و فروش متناسب با ظرفیت موجود ظرف سه ماه آینده خبر داد. به گواه برخی کارشناسان معنای این جمله رئیس جمهور این است که از ابتدای سال ۱۴۰۰، تولید و فروش نفت ایران افزایش ملموس داشته باشد.
اما رشد درآمدهای ارزی نفتی برای اقتصاد ایران همواره پیامدهایی داشته است. سیاستگذاران عموماً با صعود درآمدهای نفتی، به سوی ارزکشی و کاهش تصنعی قیمت دلار گام برداشته‌اند که این سیاست مستقیماً تولید و تجارت خارجی را نشانه گرفته است. حالا با گذشت چند سال از محدودیت فروش نفت ایران، صادرات نفتی با حجم بالا دوباره آغاز خواهد شد و این مساله صادرکنندگان و فعالان اقتصادی را نگران کرده است. اما چرا سیاستگذاران از جریان کاهش غیرواقعی نرخ ارز در عصر فروش نفت پشتیبانی می‌کنند؟
تجربه نشان داده است تبعیت از سیاست شکست‌خورده سرکوب نرخ ارز در دوران بلوغ نفتی، به دو عامل بازمی‌گردد. از دیدگاه بسیاری از صاحبان کسب‌وکار، سیاستگذاران به این دو علت گرفتار این مساله هستند؛ اول محبوبیت‌خواهی و مطلوبیت‌خواهی برای صندوق‌های رای و تقویت افکار عمومی و دوم رانت و منافعی که از ارز ارزان به وجود می‌آید. این دو عامل از مهم‌ترین دلایلی هستند که در طول پنج دهه گذشته سریال تکراری کاهش نرخ ارز را رقم زده و به عاملی دستوردهنده در نظام اقتصادی کشور تبدیل شده است. «تجارت فردا» در پرونده این هفته به این پرسش پاسخ داده که دلار کاهشی چه اثری روی آینده تجارت می‌گذارد؟
