آتیه اسکناس سبز
آیا دلار باز هم تقویت می‌شود؟
تقریباً تمام کلاس‌های دارایی در سال ۲۰۲۲ بازدهی ناامیدکننده‌ای داشتند، به جز دلار. این اسکناس سبز کل سال میلادی اخیر را در مدار تقویت بوده چراکه فدرال‌رزرو به‌منظور مقابله با تورم افسارگسیخته اقدام به افزایش چندمرتبه‌ای نرخ بهره کرده است. شاخص دلار آمریکا که قدرت این ارز را در برابر سبد ارزهای دیگر می‌سنجد، امسال بیش از ۱۷ درصد رشد داشته است. تقویت دلار به حدی چشمگیر بوده که نیروی عظیم آن در میان تمامی تراکنش‌های اوراق بهادار در سراسر جهان مشخص است.
قدرت دلار زمانی بیشتر مشخص می‌شود که با عملکرد ضعیف بازارهای سهام، اوراق قرضه، مسکن و رمزارزها مقایسه شود و این موضوع قبل از درنظرگرفتن اثر تورم است. علاوه بر این، دلار قدرتمند به مصرف‌کنندگان آمریکایی که کالاهای خارجی می‌خرند نفع می‌رساند. اما دلار قدرتمند یک داستان سراسر خوشی نیست، مخصوصاً برای سبد سرمایه‌گذاری شما.
دلار قوی به چه معناست؟
قدرت دلار به ارزش نسبی آن در مقایسه با سبد ارزش‌های دیگر برمی‌گردد. یک ارز به‌خودی‌خود قوی یا ضعیف نمی‌شود، بلکه این قدرت در مقایسه با ارزهای دیگر سنجیده می‌شود.
دلار آمریکا به این دلیل در حال قدرت‌نمایی است که فدرال‌رزرو سیاست‌های پولی تهاجمی را در پاسخ به تورم نجومی اتخاذ کرده است. این نهاد نرخ بهره فدرال را از سطح نزدیک به صفر در آغاز سال ۲۰۲۲ به محدوده چهاردرصدی رسانده است. ناظران بازار انتظار دارند که تا پایان سال یک واحد درصد دیگر به نرخ بهره افزوده شود.
به‌عنوان‌مثال، زمانی که تورم ایالات‌متحده بالا می‌رود و فدرال‌رزرو برای مهار قیمت‌های مصرف‌کننده نرخ‌های بهره را افزایش می‌دهد، ارزش دلار اغلب افزایش می‌یابد. این به این دلیل است که نرخ‌های بهره بالاتر، سرمایه‌گذاری خارجی را جذب می‌کند و تقاضا برای ارز را افزایش می‌دهد. برعکس، وقتی نرخ بهره برای تحریک رشد اقتصادی کاهش می‌یابد، سرمایه‌گذاران می‌توانند به دنبال سرمایه‌گذاری در کشور دیگری باشند و دلار را پایین بیاورند.
اما دلار قدرتمند تنها به دلیل اقدامات فدرال‌رزرو نیست. درحالی‌که اقتصاد آمریکا ممکن است با رکود دست‌وپنجه نرم کند، هنوز هم وضعیت بهتری از اقتصادهای توسعه‌یافته نظیر بریتانیا، کشورهای اروپایی و ژاپن دارد.
اقتصادهای اروپایی همچنان در حال لطمه دیدن از جنگ روسیه و اوکراین هستند. و این لطمه به‌ویژه در افزایش هزینه‌های انرژی نمود بیشتری دارد. ژاپن در حال دست‌وپنجه نرم کردن با تقاضای ضعیف جهانی برای کالاهای تولیدی است، کالاهایی که بخش عمده‌ای از صادرات این کشور را تشکیل می‌دهند.
این در حالی است که حجم عظیم خطرات ژئوپولیتیک که اقتصاد جهانی را در برگرفته است، از جمله مشکلات اقتصادی چین به لطف سیاست صفر کووید و ترکیدن حباب املاک، سرمایه‌گذاران را به سمت سرمایه‌گذاری‌های امن سوق داده است و در حال حاضر دلار یکی از مطمئن‌ترین سرمایه‌گذاری‌هاست.
زمانی که سرمایه‌گذاران پول خود را به سمت دلار آمریکا سرازیر می‌کنند، درواقع دارند ارزهای دیگر را به فروش می‌رسانند. خرید دلار ارزش این اسکناس سبز را بالا برده و موجب تضعیف ارزهای دیگر می‌شود.
مصرف‌کنندگان آمریکایی اما از این روند سود می‌برند. آنها می‌توانند کالاها و خدمات وارداتی را با یورو، پوند یا ین با قیمتی به مراتب ارزان‌تر از سال گذشته خریداری کنند؛ یک اتفاق خوشایند برای مصرف‌کنندگانی که تحت‌فشار تورم بی‌سابقه در ایالات‌متحده هستند.
قیمت‌های بالای نفت و گاز طبیعی باعث شد هزینه‌های گرمایش خانه و هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل به‌شدت صعود کند؛ به‌طوری‌که نرخ تورم ماهانه در آمریکا را از سطح ۷ /۱ درصد در ژانویه ۲۰۲۱ به سطح 6 /۸ درصد در ماه می امسال برساند.
اما این روند افزایش قیمت همچنان ادامه یافت و طبق داده‌های دولتی که از سوی وزارت کار آمریکا منتشر شده، شاخص قیمت مصرف‌کننده سریع‌تر از حد انتظار رشد کرده و به سطح 1 /9رصدی طی ۱۲ ماه گذشته منتهی به ژوئن رسیده است. بانک مرکزی آمریکا با هدف کنترل افزایش تورم، نرخ بهره را افزایش داد؛ اقدامی که به اعتقاد کارشناسان نمی‌تواند نرخ تورم را بدون ایجاد رکود اقتصادی، پایین بیاورد. نتایج تحقیق جدید کارشناسان اقتصادی نشان می‌دهد ایالات‌متحده برای مقابله با فشارهای تورمی باید نرخ بیکاری را به 5 /7 درصد افزایش دهد. این برآوردها که به‌وسیله یک گروه از محققان از جمله دو اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول انجام‌شده حاکی از آن است که نرخ بیکاری آمریکا باید به 5 /7 درصد افزایش یابد تا تورم مهار شود.
دلار قدرتمند چگونه بر سرمایه‌گذاران تاثیرگذار است؟
نوسان در بازارهای ارز یک مانع مهم برای سرمایه‌گذاران به‌حساب می‌آید. به‌عنوان‌مثال شرکت مایکروسافت به‌عنوان سومین شرکت بورسی بزرگ از نظر اندازه بازار را در نظر بگیرید. این غول فناوری اخیراً به تحلیلگران و سرمایه‌گذاران هشدار داده است که درآمدهای آتی به دلیل تقویت دلار آمریکا بیش‌ازحد انتظار کاهش می‌یابد. اما چرا این اتفاق خواهد افتاد؟
مایکروسافت یک شرکت چندملیتی است که تقریباً نیمی از درآمد خود را با ارزهایی جز دلار دریافت می‌کند. اگر ارزش پول‌هایی که این شرکت دریافت می‌کند در مقایسه با دلار افت کند بدان معنا خواهد بود که مایکروسافت از نظر دلاری از فروش خود درآمد کمتری کسب خواهد کرد.
شرکت‌های آمریکایی که برای فروش خود به صادرات وابسته‌اند یا بخش بزرگی از درآمدشان از فروش خارجی حاصل می‌شود نیز از این وضعیت دلار قدرتمند به مشکل خواهند خورد. این موضوع می‌تواند حتی فشار بیشتری بر سهام آنها وارد کند. سهامی که همین حالا با نرخ بهره بالا و تورم شدید درگیر است.
آمارها هم موید همین موضوع است. از ابتدای سال ۲۰۲۲ قیمت سهام مایکروسافت در بورس آمریکا بیش از ۳۵ درصد افت داشته و این در حالی است که کل بازار افتی ۲۲درصدی را تجربه کرده است.
اوضاع در بازارهای در حال ظهور هم چندان مساعد نیست، به‌طوری‌که صندوق‌های متنوع این بازارها هم تا به امروز افتی ۲۷درصدی را تجربه کرده‌اند. این موضوع ناشی از آن است که در بسیاری از این کشورها اوراق بدهی دلاری منتشر می‌شود. زمانی که دلار در حال تقویت است و نرخ‌های بهره در حال افزایش است، بسیاری از معاملات به‌طور بالقوه به ضرر و نکول منجر می‌شود.
عملکرد تاریخی و پیش‌بینی دلار
شاخص ICE دلار آمریکا (DXY)، معیاری برای سنجش قدرت ارز در برابر سبدی از ارزهای رقیب از جمله یورو (EUR)، ین ژاپن (JPY) و پوند انگلیس (GBP) است که در حال حاضر در کانال ۱۰۹واحدی قرار دارد. این شاخص بیش از 14 درصد از ابتدای سال افزایش یافته است.
در طول 20 سال گذشته، شاخص دلار آمریکا در محدوده وسیعی از سقف 00 /120 تا کف 00 /71 واحدی معامله شده است. این شاخص در سال 2000 با 60 /101 شروع شد و سپس به 00 /121 در آگوست 2001 رسید و در بحران مالی 2008 به پایین‌ترین سطح خود یعنی 00 /71 واحد رسید.
از آن زمان دلار به‌طور پیوسته فراتر از 8 /103 واحد بوده است تا اینکه در زمان شیوع کووید در مارس ۲۰۲۰ این شاخص به سطح 7 /95واحدی هم سقوط کرد.
اما آیا دلار همچنان به روند پرقدرت خود ادامه می‌دهد؟ گروه تحلیلی تینک از بانک ING معتقد است که عملکرد فعلی دلار همچنان ادامه خواهد داشت. تحلیلگر این گروه می‌گوید: «بازارها همچنان معتقدند که فدرال‌رزرو به رویکرد تهاجمی خود ادامه خواهد داد و البته کمی از سرعت افزایش نرخ خود کم خواهد کرد. نرخ آتی بهره فدرال در مارس ۲۰۲۳ هم‌اکنون در محدوده 5 /4درصدی است و این نرخ 5 /0 واحد درصد بیشتر از انتظارات ابتدای سپتامبر بوده است؛ موضوعی که به افزایش 40 واحددرصدی در بازدهی خزانه‌داری دوساله تبدیل شده است.
درنهایت، ما در حال مشاهده یک واکنش طبق کتب مرجع به وارونگی منحنی بازدهی ایالات‌متحده هستیم. در چنین فضایی، احساس ریسک در حال بهبود است و این تنها عامل دیگری است که هرگونه اصلاح در دلار را به تاخیر می‌اندازد.»
گروه سرمایه‌گذاری سیتی‌بانک هم اعلام کرده بعید است دلار در کوتاه‌مدت رشد سریع بیشتری داشته باشد و به احتمال بسیار زیاد شاخص قدرت دلار در سطوح فعلی باقی خواهد ماند. تحلیلگر این بانک می‌گوید: «به‌طور موقت نرخ بهره ممکن است به روند صعودی خود ادامه دهد البته تا حدی که نگرانی‌های تورمی و ترس از رکود به تعادل برسد. اگر ریسک رکود آمریکا بیشتر شود، احتمالاً شاهد خواهیم بود که سرمایه‌گذاران اقدام به فروش دلار کرده و به سمت دارایی‌های امنی چون ین ژاپن روی بیاورند. به‌هرحال با توجه به شرایط، پیش‌بینی ما این است که شاخص قدرت دلار از مرز ۱۱۰ واحد بیشتر نشده و در سال ۲۰۲۳ در محدوده ۱۰۴ تا ۱۰۵ واحد باشد.
تحلیلگران HSBC هم نسبت به روند صعودی دلار خوش‌بین هستند. در پیش‌بینی این گروه آمده است: «شاخص دلار آمریکا که از ژوئن ۲۰۲۱ روندی صعودی داشته نشانه‌های کمی از توقف را نشان می‌دهد. چشم‌انداز سیاست پولی فدرال‌رزرو همچنین رشد اقتصاد جهانی احتمالاً به صورتی خواهد بود که در کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای دلار حمایتی باشد.»
وب‌سایت تحلیلی الگوریتمی والت‌اینوستور هم پیش‌بینی کرده که شاخص دلار آمریکا در پایان سال جاری میلادی به 93 /110 واحد برسد. این سایت تحلیلی همچنین پیش‌بینی کرده که این شاخص در پایان سال ۲۰۲۵ به سطح 6 /116واحدی برسد. برآورد پنج‌ساله این سایت همچنین نرخ 2 /119واحدی در سال ۲۰۲۷ بوده است.
دلار در برابر یورو تقویت می‌شود؟
در ماه آگوست برای نخستین بار در ۲۰ سال گذشته ارزش یورو از دلار کمتر شد که این موضوع ناشی از آسیب‌پذیری اقتصاد منطقه یورو به بحران اوکراین بود. اروپا به‌شدت به انرژی روسیه وابسته است و پس از آغاز جنگ اوکراین و تامین گاز تسلیحاتی از سوی ولادیمیر پوتین، قیمت گاز در اروپا بالا رفته و کشورهای منطقه یورو نگران تورم و رکود تورمی هستند. با وجود این بانک مرکزی اروپا پس از اعلام نرخ تورم 10درصدی در ماه سپتامبر سیاست‌های انقباضی بیشتری را در پیش گرفت.
فرانچسکو پزول، تحلیلگر بانک ING، معتقد است در آینده احتمالاً یورو همچنان اندکی قدرتمندتر از دلار باشد ولی اختلاف میان این دو ارز چندان زیاد نخواهد شد. «یورو اخیراً حساسیت کمتری نسبت به ارتباطات بانک مرکزی اروپا نشان داده است و محیط ریسک ناپایدار آمیخته با دلار قوی ممکن است به‌رغم کاهش اخیر قیمت گاز، یورو /دلار آمریکا را در حال حاضر افزایش دهد.»
تحلیلگران بانک سوئدی SEB دیدگاه بدبینانه‌ای نسبت به یورو ندارند. آنها معتقدند نسبت یورو به دلار در ماه سپتامبر حول نرخ برابری نوسان داشته است. حالا که به نظر می‌رسد از رویکرد تهاجمی بانک‌های مرکزی کاسته شده است به نظر می‌رسد تنها مانع برای تقویت بیشتر یورو در برابر دلار موانع روانی باشد.
دلار در بازار ایران
درحالی‌که قدرت دلار در مقایسه با ارزهای کشورهای دیگر در حال رشد است، قیمت این اسکناس سبز در بازار ایران هم در حال شکستن رکوردهای تاریخی است. هر دلار در حالی در آخر هفته گذشته در مرز بالایی ۳۶ هزار تومان در بازار آزاد معامله شد که بانک مرکزی برای کنترل این رشد اقداماتی را انجام داده است. عرضه اوراق سلف موازی استاندارد سکه طلا، اجرای سیاست‌های تسهیلگرانه در فرآیند خرید ارز سهمیه‌ای و معرفی بانک‌هایی بدین منظور و همچنین برخورد امنیتی با سوداگران ارزی، سه راهکاری است که سیاستگذاران ارزی کشور برای مهار رشد این روزهای دلار در نظر گرفته‌اند. این اقدامات در حالی در نظر گرفته شده که دلار از ابتدای آبان تا چهارشنبه در بازار آزاد بیش از چهار هزار تومان گران شد و بازدهی این اسکناس سبز را در کمتر از ۲۰ روز به بیش از ۱۲ درصد رساند. باید دید در روزهایی که دلار در بازارهای جهانی همچنان قدرت‌نمایی می‌کند، سیاستگذاران پولی در کشور می‌توانند افسار این اسکناس آمریکایی را در کشور مهار کرده و مانع از ورود آن به کانال ۴۰ هزارتومانی شوند یا خیر.
