درخواست ممنوعیت مکانیسم ماشه
پزشکیان: سازمان شانگهای در راستای ایجاد جهانی صلح‌آمیزتر گام بردارد
دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان، در بیست‌وپنجمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در تیانجین چین، با بیان اینکه در زمینه تقویت همکاری‌های مالی برای کاهش آثار تحریم‌های غیرقانونی در تعاملات اقتصادی اعضا، جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌کند ابتکار «حساب‌ها و تسویه‌های ویژه سازمان همکاری شانگهای» به‌عنوان سازوکاری عملی برای تقویت همکاری‌های مالی تقویت شود، تصریح کرد: این ابتکار بر سه محور اصلی استوار است: گسترش تسویه با ارزهای ملی و کاهش وابستگی به دلار در مبادلات اعضا، راه‌اندازی زیرساخت‌های دیجیتال مشترک و استفاده از ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی برای پرداخت‌های امن و سریع و ایجاد صندوق سوآپ ارزی چندجانبه به منظور حمایت از کشورهایی که در معرض فشارهای تحریمی یا بحران‌های نقدینگی قرار دارند. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: متن سخنرانی رئیس‌جمهور بدین شرح است؛ سازمان همکاری شانگهای نماد صلح‌خواهی و صلح‌دوستی اعضای آن در جهانی است که هر روز با بحرانی تازه روبه‌رو است. تجاوز نظامی غیرقانونی به جمهوری اسلامی ایران توسط رژیم صهیونیستی و ایالات‌متحده آمریکا در ژوئن گذشته و ادامه کشتار مردم مظلوم غزه، در کنار گسترش بی‌رویه استفاده از تحریم‌های غیرقانونی علیه کشورهای مختلف، نمونه‌های روشنی از ناکامی جهان معاصر در رسیدن به یک الگوی مناسب در حکمرانی جهانی و تثبیت صلح و امنیت بین‌المللی است. سازمان همکاری شانگهای از ابتدای تاسیس با تاکید بر اصول اعتماد و منفعت متقابل، برابری، مشورت جمعی، احترام به تنوع فرهنگی و توسعه مشترک، مهم‌ترین هدف خود را تضمین امنیت جمعی و گسترش همکاری در زمینه‌های مختلف قرار داده است. با احترام به این اصول، جمهوری اسلامی ایران آمادگی کامل خود را برای ایفای نقش مناسب در این زمینه اعلام می‌دارد. جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که سازمان همکاری شانگهای، به‌عنوان یکی از ارکان مهم چندقطبی‌سازی نظام بین‌الملل، باید در دو مسیر موازی گام‌های عملیاتی، مشخص و شفاف برای ایجاد جهانی صلح‌آمیزتر و همچنین جهانی مهیاتر برای گسترش همکاری‌های اقتصادی بردارد. در این چهارچوب، علاقه‌مندم بر پیشنهاد مشخص جمهوری اسلامی ایران برای پیگیری سازمان‌یافته‌تر دو ضرورت یا تلاش مهم یعنی «ضرورت صلح‌سازی» و «ضرورت تقویت همکاری‌های مالی برای کاهش اثرگذاری تحریم‌های یکجانبه» تاکید کنم. در زمینه صلح‌سازی ضروری است کمیته‌ای متشکل از وزرای خارجه کشورهای عضو تشکیل شده و در مورد بحران‌های مختلفی که صلح و امنیت منطقه‌ای را تهدید می‌کند، ضمن تبادل نظر و مشورت، پیشنهادهای عملیاتی برای مدیریت بحران را تدوین کرده و سازوکاری برای پیگیری آن ارائه کند.
دیدار پزشکیان و پوتین
مسعود پزشکیان در ادامه برنامه‌های دومین روز سفر به چین، در دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، ضمن ابراز خرسندی از فرصت ایجادشده برای این دیدار و رایزنی اظهار داشت: روند مستمر تعاملات با روسیه برای ما بسیار باارزش است. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده: رئیس‌جمهور اجرایی شدن توافق‌نامه جامع بلندمدت میان ایران و روسیه را زمینه‌ساز افزایش روابط و گسترش همکاری‌های فی‌مابین دانست و افزود: چنان‌که مورد تاکید جنابعالی نیز بود، همکاری در قالب اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز زمینه‌ساز تسریع و تسهیل ارتقای قابل‌توجه تعاملات دو کشور خواهد بود. پزشکیان با اشاره به اینکه شخصاً پیگیر تسریع در اجرای همه توافقات با روسیه و رفع موانع احتمالی از مسیر اجرای آنهاست، تصریح کرد: تبادل تجربیات و همکاری‌های علمی و دانشگاهی میان دو کشور باعث هم‌افزایی ظرفیت‌های ایران و روسیه در این زمینه‌ها می‌شود و همین موضوع بستری برای گسترش تعاملات همه‌جانبه دو کشور خواهد بود. رئیس‌جمهور با بیان اینکه همه تلاش آمریکا و کشورهای همراه با او تثبیت و تقویت یکجانبه‌گرایی است، به مباحث مطرح در نشست امروز سران سازمان همکاری شانگهای در زمینه ترویج چندجانبه‌گرایی اشاره کرد و گفت: نهادهای بین‌المللی چون شانگهای بستر مناسبی برای پیشبرد ایده چندجانبه‌گرایی هستند. رئیس‌جمهور روسیه نیز در این دیدار با درخواست از رئیس‌جمهور کشورمان برای تقدیم آرزوهای نیک و سلام او به رهبر معظم انقلاب اسلامی، یادآور شد: مایلم تاکید کنم که روند روابط میان دو کشور به‌ویژه با امضا و اجرایی شدن معاهده جامع بلندمدت فی‌مابین، واقعاً دوستانه و رو به گسترش است. ولادیمیر پوتین با اشاره به افزایش قابل‌توجه حجم مبادله متقابل کالا میان روسیه و ایران در ماه‌های اخیر اظهار داشت: تداوم اجرای موافقت‌نامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، نقش قابل‌توجهی در افزایش بیش از پیش حجم همکاری‌های میان ایران و روسیه خواهد داشت. رئیس‌جمهور روسیه با تاکید بر اهمیت گسترش روابط میان مردم دو کشور افزود: تعداد دانشجویان ایرانی که روسیه را برای تحصیل انتخاب می‌کنند رشد قابل‌توجهی داشته و همچنین دو کشور برنامه‌های مشترک و همکاری‌های متعدد و باشکوهی در چهارچوب جشنواره‌های فرهنگی با یکدیگر دارند. تعداد سفرهای گردشگری نیز رشد خوبی داشته است. پوتین همچنین با اشاره به تماس‌های مستمر و منظم میان دو کشور درباره مسائل مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی تصریح کرد: دو کشور همچنین درباره فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران نیز تعاملات مستمری دارند.
دیدار روسای جمهور ایران و چین
مسعود پزشکیان در دیدار با آقای شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری خلق چین، ضمن ابلاغ سلام‌های گرم رهبر معظم انقلاب اسلامی به وی، ریاست چین بر سازمان همکاری شانگهای را همراه با توفیقات قابل‌توجه در عرصه‌های مختلف توصیف کرد که ایران نیز از آنها استقبال کرده و اظهار داشت: ابتکار رئیس‌جمهور چین در زمینه حکمرانی جهانی مورد تایید و توجه جمهوری اسلامی ایران نیز هست. آن‌گونه که ایلنا گزارش داده: رئیس‌جمهور با بیان اینکه آماده‌ایم در هر شرایطی تشریک‌مساعی بین دو کشور را تداوم بخشیم تا روابط ایران و چین به سطح حداکثری ارتقا یابد، افزود: آمریکا در راستای تداوم و توسعه سیاست یکجانبه‌گرایی به خود اجازه تهاجم به کشورهای مختلف را می‌دهد و اکنون دیگر در این زمینه حدومرزی نمی‌شناسد. پزشکیان با تاکید بر اینکه چین می‌تواند روی ایران به‌عنوان کشوری دوست و متحدی قوی و مصمم حساب کند، تصریح کرد: هدف اصولی و بنیادی جمهوری اسلامی ایران تثبیت و تقویت صلح و امنیت در منطقه است؛ باید مانع ظلم و تجاوز و یکجانبه‌گرایی شویم. ایران خواهان جهانی است که در آن قانون و ارتباط کشورها از موضع برابر حکمفرما باشد، نه زور، تحمیل و تجاوز. رئیس‌جمهور با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران معطوف به موضع اصولی رهبر معظم انقلاب اسلامی آماده و علاقه‌مند به گسترش همه‌جانبه روابط و همکاری‌ها با چین است، گفت: آماده همکاری برای اجرای همه مفاد توافق جامع ۲۵ساله دو کشور هستیم و می‌توانیم با پیگیری سازوکارهای لازم، عمل‌گرایی هدفمند و هوشمند را در دستور کار خود قرار دهیم. شی جین پینگ حمله به جمهوری اسلامی ایران را نقض آشکار اصول بین‌المللی و قواعد حقوقی توصیف و تصریح کرد: زور هرگز راهی برای حل مشکلات نیست. وی افزود: جمهوری اسلامی ایران شریک راهبردی ماست و باید برای تقویت سازمان همکاری شانگهای در راستای مقابله با یکجانبه‌گرایی با یکدیگر به‌طور جدی همکاری کنیم. رئیس‌جمهور چین با بیان اینکه به عدالت و انصاف پایبندیم و حقوق مشروع ایران برای استفاده صلح‌آمیز هسته‌ای را به رسمیت می‌شناسیم، گفت: طی سال‌های اخیر، با وجود تحریم‌های آمریکا و کشورهای غربی، زمینه تداوم همکاری‌ها را ایجاد کرده‌ایم و در حال حاضر نیز آماده‌ایم به‌صورت برد-برد روابط خود را در همه زمینه‌ها به‌ویژه در عرصه مواصلاتی گسترش دهیم.
نامه مشترک ایران، روسیه و چین به سازمان ملل درباره اسنپ‌بک
وزرای خارجه ایران، چین و روسیه با ارسال نامه مشترکی به دبیرکل سازمان ملل متحد و رئیس شورای امنیت، با رد تلاش سه کشور اروپایی جهت احیای قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت علیه کشورمان، تصریح کردند اعلان ارسالی سه کشور اروپایی به شورای امنیت برخلاف رویه‌های مندرج در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ و فاقد مبنای حقوقی لازم است و باید باطل و بی‌اثر در نظر گرفته شود. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: در بخشی از نامه مشترک وزرای خارجه، آمده است: «اقدام وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی (E3) به وضوح مغایر با قطعنامه مذکور است، بنابراین، ذاتاً از نظر حقوقی و رویه‌ای معیوب است. مسیری که سه کشور اروپایی (E3) در پیش گرفته است، اختیار و کارکردهای شورای امنیت سازمان ملل متحد را مورد سوءاستفاده قرار داده و همزمان اعضای آن و همچنین جامعه بین‌المللی را در مورد ریشه‌های اختلال در اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ گمراه می‌سازد.» این نامه با یادآوری وضعیت کنونی برجام که حاصل خروج یکجانبه آمریکا و عدم جبران اثرات منفی این تصمیم توسط کشورهای اروپایی است، تاکید کرده مادامی که به آثار خروج آمریکا از برجام به نحو مقتضی رسیدگی نشود، امکان اعمال سازوکار حل‌وفصل اختلافات علیه ایران وجود ندارد. وزرای خارجه سه کشور همچنین با یادآوری اصول پذیرفته‌شده حقوق بین‌الملل، تاکید کرده‌اند سه کشور اروپایی به‌عنوان طرف‌هایی که خود مرتکب نقض عهد شده‌اند، نمی‌توانند مدعی بهره‌مندی از حقوق و سازوکارهای مندرج در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ باشند.
قطعنامه روسیه برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌های ایران
در پی فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه ایران از سوی تروئیکای اروپایی، روسیه و چین پیش‌نویس قطعنامه‌ای را مبنی بر تمدید شش‌ماهه قطعنامه ۲۲۳۱ به شورای امنیت ارائه کردند. به گزارش خبرنگار وال‌استریت ژورنال، روسیه با ارائه پیش‌نویس جدید، بند مربوط به ممنوعیت فعال‌سازی مکانیسم ماشه را حذف کرده است. رویترز پیشتر در گزارشی به نقل از یک دیپلمات روس، هدف از ارائه این پیش‌نویس را توقف تلاش تروئیکای اروپایی برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران اعلام کرده بود. به گزارش لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال در نسخه اولیه پیش‌نویس این قطعنامه، بندی وجود داشت که در صورت موافقت اعضای شورای امنیت با تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ عملاً استفاده مجدد از مکانیسم ماشه را ممنوع می‌کرد. این خبرنگار که به گزارش پرونده هسته‌ای ایران می‌پردازد، گفت روسیه با ارائه پیش‌نویسی جدید، بند مربوط به ممنوعیت فعال‌سازی مکانیسم ماشه را حذف کرده است. قطعنامه ۲۲۳۱ که در سال ۲۰۱۵ به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسید، درواقع چهارچوب حقوقی بین‌المللی برجام است که طی آن شورای امنیت در ازای اجرای تعهدات مندرج در برجام از سوی تهران، تحریم‌های پیشین سازمان ملل علیه ایران را لغو کرد.