بازی با نان

  محبوبه فکوری: اوضاع بازار و تامین کالاهای اساسی خوب نیست. این را همه با گوشت و پوست و استخوان خود درک کرده‌اند. حتی اگر بنا را بر این بگذاریم که کالاها کم‌و‌بیش در بازار موجود هستند، کمتر کسی است که برای خرید کالاهای اساسی و مایحتاج روزانه خود به یکی از مراکز خرید مراجعه ‌کند و با تغییرات و نوسانات روزانه قیمت‌ها مواجه نشود. البته این موضوع یک دلیل اصلی بیشتر ندارد و آن اینکه فراوانی کالاها با مشکل مواجه شده است؛ یعنی همان اصل اول تنظیم بازار. واقعیت آن است که اصل فراوانی مقدم بر قیمت در حوزه تنظیم بازار است و اکنون فقدان توجه به این اصل را از سوی سیاستگذاران و برنامه‌ریزان به خوبی می‌توان درک کرد؛ یعنی همان موضوعی که کاملاً نشان می‌دهد اگر کالایی در بازار موجود نباشد، چانه‌زنی بر سر قیمت آن کاملاً بی‌فایده است؛ چراکه تعادل در عرضه و تقاضا به عنوان گام اول در تنظیم بازار بر هم خورده است و کمبود کالا دو حالت را در بازار رقم می‌زند، اول اینکه قیمت را به شدت بالا خواهد برد و دوم اینکه تقاضای کاذب را در بازار تشدید می‌کند. اما این تنها یک بعد ماجراست، بلکه در یک سال‌و‌نیم گذشته که وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی تنظیم بازار کشور با تغییرات مکرر وزیر مواجه بوده و در ماه‌های متمادی، این وزارتخانه کلیدی کشور با سرپرست اداره می‌شده است، هیچ‌گونه برنامه‌ریزی منسجمی در بازار وجود نداشته و تنها در یک مقطع کوتاه که این وزارتخانه با قائم‌مقام و به صورت متمرکز در حوزه تنظیم بازار وارد شده و با اصول پذیرفته‌شده و البته مبتنی بر اصل فراوانی اداره شده است، بازار با آرامش حتی در مقاطع بحرانی همچون گرانی بنزین و شیوع ویروس کرونا تنظیم شده است. اکنون اما چند ماهی هست که نه‌تنها کمبود کالا و نهاده‌های دامی در کشور به وفور به چشم می‌خورد؛ بلکه مردم با گرانی‌ها و گران‌فروشی‌های مکرر در بازار دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند؛ درحالی‌که هم‌اکنون و در شرایط جنگ اقتصادی، اگرچه دولت باید علاوه بر ذخایر چهار تا شش‌ماهه کالایی که یک عرف در حوزه تنظیم بازار به فراخور وضعیت کشورها به شمار می‌رود؛ ذخایر استراتژیک خود را نیز حتی تا مدت یک‌سال هم که شده تعبیه می‌کرد. به این ترتیب به نظر می‌رسد دولت سیزدهم هنوز سر کار نیامده، باید فکری برای سیلوهای خالی و انبارهای تهی از کالاهای اساسی و مایحتاج عمومی مورد نیاز سفره خانوارها کند؛ از جمله اینکه مطابق نظر اقتصاددانان، گندم و نان وضعیت خوبی ندارد؛ چراکه امسال به دلیل بارش کم نزولات آسمانی و کمبود آب‌های زیرزمینی، کشت این محصول استراتژیک با افت شدید روبه‌رو شده است.

برآوردها حکایت از آن دارد که کشور به ۱۴ میلیون تن گندم در سال نیاز دارد که احتمالاً حدود ۹ میلیون تن به دلیل عدم برنامه‌ریزی‌های منسجم از سوی وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت کمبود وجود دارد که البته بر اساس برخی گزارش‌ها، در حال حاضر ذخیره گندم کشور به حداکثر ۴۵ روز رسیده است. حال بسیاری به دنبال این پرسش هستند که آیا ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب، با بحران در کالاهای استراتژیک مواجه است؟