سنگ و پای لنگ
اثر رفاهی تغییرات اقلیم بر خانوارهای ایرانی چیست؟
جواد حیدریان: تغییرات اقلیمی که تا همین سال‌های اخیر به نظر نوعی آینده‌نگری آکادمیک و بحرانی در آینده تلقی می‌شد و در حوزه‌های علمی و تخصصی و رسانه‌ای راجع به آن بحث می‌شد حالا یک واقعیت عینی است که اثراتش به وضوح بر محیط‌زیست، آب، هوا، جامعه انسانی و... قابل مشاهده است. شاید بدبین‌ترین تحلیلگر هواشناسی و تغییر اقلیم هم فکر نمی‌کرد اثر تغییرات اقلیمی تا این اندازه سریع جامعه بشری به‌خصوص کشورهای در معرض خطر را دربربگیرد. خاورمیانه و شمال آفریقا از جمله آسیب‌پذیرترین کشورها هستند که اثر تغییر اقلیم بر آنها دیگر از ابعاد زیست‌محیطی مثل افزایش دما و کاهش منابع آبی و... گذر کرده و به تبعات انسانی مثل اثر افزایش دما بر زندگی، تولیدات کشاورزی و ... مردم رسیده است. افزایش دما بر وضعیت رفاهی و اقتصادی و زندگی شهروندان اثرگذار بوده و احتمال مهاجرت‌های گسترده آنها را افزایش داده است. از سویی بنا به تحقیقی که صورت گرفته اثرات رفاهی تغییر اقلیم تا حدی است که باعث ناهمگنی اثرات بین فقرا و ثروتمندان شده و خواهد شد.
بر اساس مطالعه‌ای که در دانشگاه شریف، با ترکیب داده‌های هزینه و درآمد خانوار (مرکز آمار ایران) و دما و بارش (سازمان هواشناسی) در سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۷ برای ایران صورت گرفته است، «درآمد و مخارج سرانه حقیقی خانوارهای روستایی ایران به‌طور متوسط با یک درجه افزایش دما به میزان هشت درصد کاهش می‌یابد. از سویی خانوارهای شهری نیز در مقابل افزایش دما آسیب‌پذیر هستند ولی بزرگی اثرات برای آنها به‌طور متوسط تقریباً نصف خانوارهای روستایی است». بر اساس این مطالعه «هر چه خانوارها فقیرتر باشند میزان اثرات منفی روی آنها شدیدتر است؛ به‌طوری که به‌عنوان مثال بزرگی اثرات روی فقیرترین دهک روستایی تقریباً دو برابر متوسط روستایی‌هاست در حالی که میزان اثرات روی ثروتمندترین دهک روستایی تقریباً برابر صفر است. قرار گرفتن بیشتر در معرض تغییرات اقلیم یعنی زندگی در مناطق گرم‌تر و کار در مشاغل حساس‌تر به گرمایش مانند کشاورزی بخشی از بزرگ‌تر بودن اثرات روی فقرا را توضیح می‌دهند».
بریتانیا به‌زودی میزبان نشست تغییر اقلیم خواهد بود. نشستی که تبلیغات زیادی از سوی کشورهای مختلف دنیا بر روی آن صورت گرفته و تاکید شده که برگزاری آن برای مهار تغییرات اقلیمی لازم است. این نشست دوهفته‌ای شاید به تغییرات مهمی در زندگی روزمره ما انسان‌ها منجر شود. این کنفرانس قرار است از ۳۱ اکتبر تا ۱۲ نوامبر (۹ تا ۲۱ آبان) در گلاسکو برگزار شود. از سویی آمریکا و چین در تلاش هستند با توافق بر سر مفاد معاهدات کنفرانس تغییر اقلیم به تفاهم برسند. دو قدرت بزرگ اقتصاد جهان، چین و آمریکا بیشترین نقش را در ایجاد گازهای گلخانه‌ای و گرمایش زمین دارند. قرار است ۲۵ هزار نفر در کنفرانس تغییرات اقلیمی حضور داشته باشند که این افراد از رهبران جهانی، مذاکره‌کنندگان تا خبرنگاران را شامل می‌شود. در این پرونده ضمن بررسی اثرات تغییر اقلیم به این پرسش پاسخ می‌دهیم که اثر اقتصادی و رفاهی تغییر اقلیم بر جامعه ایران چیست؟
