رفاه گم‌شده
چرا وضعیت رفاهی جامعه ایرانی نسبت به دیگر کشورها مطلوب نیست؟
رفاه اجتماعی چیست و مطلوبیت نهایی آن کجاست؟ آیا دولت‌ها می‌توانند با جراحی‌های اجتماعی رفاه را به ارمغان بیاورند. رفاه اجتماعی که از بستر اندیشه‌های چپ برخاسته آیا توانسته «خوشبختی» را آن‌طور که «دیوید هیوم» نیز تئوریزه کرده، برای توده‌های مردم به وجود بیاورد؟ دیوید هیوم، رفاه را مترادف با بهره‌مندی یا مطلوبیت و به منزله خیر و خوشبختی تعریف کرد.
جواد حیدریان: رفاه اجتماعی چیست و مطلوبیت نهایی آن کجاست؟ آیا دولت‌ها می‌توانند با جراحی‌های اجتماعی رفاه را به ارمغان بیاورند. رفاه اجتماعی که از بستر اندیشه‌های چپ برخاسته آیا توانسته «خوشبختی» را آن‌طور که «دیوید هیوم» نیز تئوریزه کرده، برای توده‌های مردم به وجود بیاورد؟ دیوید هیوم، رفاه را مترادف با بهره‌مندی یا مطلوبیت و به منزله خیر و خوشبختی تعریف کرد. پاسخ به این تئوری پارادوکسیکال نیازمند بررسی شاخص‌های متعدد است که البته در سال‌های اخیر تغییراتی در ماهیت آنها رخ داده است. پارادوکسیکال از این منظر که تئوری رفاه اجتماعی خواهان «تامین حداقل‌های زندگی» و «فرصت برابر برای بقای همگان» با «اقتصادی آزاد» و «دولتی دموکراتیک» است.
چندی پیش علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت که «اکنون نظام چندلایه تامین اجتماعی را جلو می‌بریم و این کار جدید ما خواهد بود ولی ما به جراحی‌های سخت اجتماعی نیاز داریم». اشاره ربیعی به مساله ریشه‌کنی فقر و وعده‌های رئیس‌جمهوری است که در تبلیغات انتخاباتی و البته در وعده‌های اقتصادی و سیاسی خود طی ماه‌های گذشته به مردم داده است. اما آیا در شرایطی که زمینه‌های فساد روز‌به‌روز گسترده‌تر می‌شود و در کنار آن بحران‌های بین‌المللی مثل انواع تحریم اقتصادی بر پیکره اجتماعی ایران وارد می‌شود، می‌توان از آمال رفع فقر و توزیع عادلانه منابع و در نتیجه رفاه اجتماعی سخن گفت؟
شرایط سال‌های گذشته نشان می‌دهد وضعیت رفاه اجتماعی در ایران چندان مطلوب نبوده است. موسسه پژوهشی «لگاتوم» 9 شاخص رفاه اجتماعی را برای مقایسه کشورهای جهان در سال ۲۰۱۶ مورد بررسی قرار داد که شامل کیفیت اقتصاد، فضای کسب‌وکار، حاکمیت، آموزش، سلامت، ایمنی و امنیت، آزادی فردی، سرمایه اجتماعی، و محیط‌زیست بودند. در شاخص رفاه ۲۰۱۶ ایران از میان ۱۴۹ کشور جهان رتبه ۱۱۸ را کسب کرده است. سال قبل‌تر از آن موسسه لگاتوم شاخص رفاه خود را بر اساس بررسی ۱۴۲ کشور جهان منتشر کرده بود و رتبه ایران در گزارش ۲۰۱۵ شاخص رفاه ۱۰۶ بود. در ایران رفاه اجتماعی بر اساس شاخص‌هایی چون آموزش‌وپرورش، بهداشت، درمان، تغذیه، مسکن، اشتغال جمعیت و نیروی انسانی اندازه‌گیری می‌شود اما چرا جامعه ایرانی از وضعیت رفاهی مطلوبی برخوردار نیست؟ مقایسه وضعیت رفاهی در ایران با کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی، عربستان، کویت و... نشان می‌دهد آنها به مراتب شرایط بهتری نسبت به ایران دارند چراکه در بسیاری از شاخص‌ها توانسته‌اند وضعیت بهتری برای مردم ایجاد کنند.
رفاه مفهومی چندوجهی و متاثر از شرایط و عناصر متعددی است. آن‌طور که از شمایل واژگانی آن برمی‌آید، رفاه باری اقتصادی دارد اما بی‌تردید مفهومی اجتماعی است که از منظر سیاسی و حتی در بعد عمیق‌تری از منظر روانشناختی و جامعه‌شناختی قابل تعمیم است. هر چه زمان به جلو می‌رود، تعریف از رفاه اجتماعی گسترده‌تر و وسیع‌تر می‌شود. به نظر می‌رسد رفاه بیش از آنکه شاخصی تعیین‌شده از سوی دولت‌ها و حاکمیت‌ها باشد، نگره‌ای شخصی است.
