بحران مدیریت آشغال
دلایل حل نشدن معضل مدیریت پسماند در مناطق شمالی ایران چیست؟
بحران مدیریت آشغال در ایران بیداد می‌کند. باریکه خزر اما از همه جای کشور وضع بدتری دارد. چند هفته پیش مردم منطقه گویچاله در مازندران که از تعفن انباشت زباله در نزدیکی محل زندگی‌شان به تنگ آمده بودند، دست به اعتراض زدند اما صدایشان در دالان‌های تودرتوی مدیریت بخشی گم شد. هیچ نهادی مسوولیت قبول نمی‌کند و از قضا وظایفش را انجام نمی‌دهد. برای حل این مشکل چه باید کرد؟
جواد حیدریان: بحران مدیریت آشغال در ایران بیداد می‌کند. باریکه خزر اما از همه جای کشور وضع بدتری دارد. چند هفته پیش مردم منطقه گویچاله در مازندران که از تعفن انباشت زباله در نزدیکی محل زندگی‌شان به تنگ آمده بودند، دست به اعتراض زدند اما صدایشان در دالان‌های تودرتوی مدیریت بخشی گم شد. هیچ نهادی مسوولیت قبول نمی‌کند و از قضا وظایفش را انجام نمی‌دهد. برای حل این مشکل چه باید کرد؟
استان‌های شمالی ایران به دلیل طبیعت متفاوت و شاخص‌های زیست‌محیطی منحصربه‌فردی که دارند، سالانه میزبان میلیون‌ها گردشگر از سراسر کشور هستند. کمبود زمین و مشکلاتی که در زمینه تبدیل پسماند به مواد دیگر وجود دارد سبب شده دهه‌ها زباله‌های تولیدشده در شمال ایران در مناطقی انباشت شوند که هم منجر به آلودگی آب‌های زیرزمینی شده و هم رودخانه‌ها را از حیات تهی کرده است. در کنار این وضعیت باید به مشکلات سلامتی مردم در استان‌های مازندران و گیلان نیز دقت شود. آمارها از افزایش میزان سرطان در این مناطق خبر می‌دهد. برخی از آن به عنوان سرطان سبز یاد می‌کنند. اما چرا در طول 70 سال گذشته مدیریت پسماند مناطق شمالی ایران که نسبت به دیگر اکوسیستم‌های سرزمین ما حساسیت بیشتری دارد، به درستی مدیریت نشده و اکنون زباله در شمال کشور تبدیل به یک بحران شده است؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ وزارتخانه‌های درگیر در مدیریت پسماند، به دلایلی از جمله در نظر داشتن منافع سازمانی و ارجحیت آن بر منافع ملی، حاضر به انجام مسوولیت‌های خود نیستند. وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، نیرو و صنعت و معدن و تجارت در کنار وزارت کشور متولی مدیریت پسماند در کشور هستند. با این حال سازمان حفاظت از محیط زیست به عنوان یک نهاد ناظر و تدوین‌کننده قوانین به دلیل فقدان قدرت بازدارندگی و نداشتن نفوذ، در انجام مسوولیت‌هایش توانایی لازم را ندارد. به هر روی به نظر می‌رسد برای مدیریت پسماند در شمال کشور، سه راهکار مرسوم، دفن، تبدیل به کمپوست و تبدیل زباله به انرژی، به دلایلی که مهم‌ترین آن نبود یک اراده کافی برای حل مساله است، راهکارهای زمین‌مانده‌اند که تمامی نهادهای دولتی و حاکمیتی در آن دخیل هستند. وزارتخانه‌های اجرایی به دلایلی که پیشتر گفته شد از مسوولیت شانه خالی کرده‌اند، مجلس شورای اسلامی با تصویب نکردن مبلغ هزار میلیارد تومان اعتبار بودجه سال 97 و به دلیل تشخیص ناصحیح از وضعیت مدیریت پسماند مناطق شمالی، فرصت مدیریت این بحران را سلب کرده است. دستگاه قضایی به عنوان مهم‌ترین نهاد قضایی و نظارتی می‌تواند به دلیل وضعیت بحرانی مدیریت پسماند دستگاه‌های اجرایی را بازخواست کند که چرا، در انجام مسوولیت حقوقی خود کوتاهی کرده‌اند. در گفت‌‌وگو با مقامات سازمان محیط زیست بر این نکته تاکید شده که به نظر تنها راه قرار گرفتن پسماند در ریل صحیح مدیریت، ورود رئیس‌جمهوری و وادار کردن دستگاه‌های اجرایی به انجام مسوولیت‌های معوق‌مانده در مدیریت زباله شمال، تصویب اعتبار کافی از سوی مجلس و نظارت دستگاه قضایی بر حسن انجام کار است.
