بزرگ‌ترین پولشویان زیرزمینی

شرکت‌های چینی به هر صنعتی -از فولاد گرفته تا کشتی‌سازی، باتری و خودروهای برقی- که وارد شده‌اند، بر آن سلطه یافته‌اند. آنها هزینه‌ها و قیمت‌ها را پایین می‌آورند و باعث غافلگیری و شگفتی بی‌پایان کشورهای ثروتمندی می‌شوند که شاهد کاهش تولید خویش هستند. اکنون سازمان‌های زیرزمینی چینی یکی از بزرگ‌ترین صنایع غیرقانونی جهان را تحت سلطه خویش درمی‌آورند: شبکه‌های بین‌المللی پولشویی که جرائمی از قاچاق مواد مخدر گرفته تا سرقت ارزهای دیجیتال از سوی هکرهای کره شمالی را تسهیل می‌کنند. ازآنجاکه پولشویان گزارش‌های فصلی منتشر نمی‌کنند نمی‌توان به‌طور دقیق از میزان بزرگی صنعت آنها آگاه شد. وزارت خزانه‌داری آمریکا تخمین می‌زند که سالانه حدود 154 میلیارد دلار در‌آمد غیرقانونی از طریق چین جریان می‌یابد. این درآمد عمدتاً از طریق فروش مواد مخدر غیرقانونی در آمریکا از سوی کارتل‌های مکزیکی حاصل می‌شود. بنابراین، شبکه‌های چینی بیشترین پول نقدی را که برای خرید مواد مخدر در آمریکا خرج می‌شود پولشویی می‌کنند. طبق برآورد دفتر تحلیل اقتصادی که تازه‌ترین مطالعه معتبر را انجام داده است این مبلغ در سال 2017 به 153 میلیارد دلار رسیده است. آندره گاکی (Gacki)، مدیر شبکه اجرای جرائم مالی خزانه‌داری در یادداشتی در ماه آگوست نوشت: «شبکه‌های پولشویی چینی جهان‌گستر و فراگیر هستند.» او از بانک‌ها خواست که هوشیار باشند.

همانند بسیاری از صنایع چینی که به بازارهای جدید وارد می‌شوند پولشویان این کشور توانسته‌اند با کاهش هزینه‌ها و نوآوری رقبا را از میدان بیرون کنند. خدمات قدیمی‌تر پولشویی دیگر نمی‌توانند با کارایی، دسترسی‌پذیری و کارمزد پایین شبکه‌های چینی رقابت کنند. قاچاقچیان مکزیکی مواد مخدر در گذشته اغلب از پزو در بازارهای سیاه استفاده می‌کردند. آنها با پرداخت بهای کالاهای وارداتی از آمریکا به مکزیک دلارها را پولشویی می‌کردند و سپس کالاها را به پزو به فروش می‌رساندند. به گفته کریس اوربان، مامور سابق اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا، ازآنجاکه این شبکه‌ها با کارتل‌ها مرتبط بودند هرکس که درگیر این کار می‌شد با خطر مداوم خشونت، سرقت و مداخله نیروهای پلیس روبه‌رو می‌شد. پولشویان قدیم 7 تا 10 درصد کارمزد می‌‌گرفتند، اما شبکه‌های جدید فقط یک تا دو درصد کارمزد می‌گیرند. در نتیجه آنها در یک کودتای بدون خونریزی کنترل امور را در دست گرفته‌اند.

علاوه بر این، آنها در مقیاس وسیع فعالیت می‌کنند. هکرهای کره شمالی در ماه فوریه و در جریان بزرگ‌ترین سرقت ارز دیجیتال تاریخ حدود 5 /1 میلیارد دلار دزدیدند. طبق گزارش شرکت تحقیقاتی TRM، آنها در یک روز تقریباً 100 میلیون دلار پولشویی کردند. احتمالاً این کار با کمک بانکداران زیرزمینی چینی انجام شد که پول کثیف را به چندین تراکنش کوچک تبدیل و آنها را با پول تمیز و ارزهای دیجیتال مختلف در هم می‌آمیزند.

موفقیت شبکه‌های پولشویی چینی مرهون ترکیبی از نوآوری، مازاد تجاری چین و از همه مهم‌تر، کنترل‌های سخت‌گیرانه سرمایه آن است که به افراد اجازه نمی‌دهد سالانه بیش از 50 هزار دلار از کشور خارج کنند. این ترکیب فرصتی برای تجارت سه‌جانبه پدید می‌آورد که به قاچاقچیان مواد مخدر امکان می‌دهد دلارهای غیرقانونی را از آمریکا (یا پوند را از انگلستان) و شهروندان چینی یوآن را از چین خارج و درآمد حاصل را به پزو یا هر ارز دیگری که کارتل‌های مواد مخدر بخواهند تبدیل کنند.

برای درک چگونگی کارکرد این روند به رایج‌ترین و ظریف‌ترین روشی که این شبکه‌ها برای پولشویی از آن استفاده می‌کنند یعنی تراکنش آینه‌ای (Mirror Transaction) می‌پردازیم. این سازوکار به طرز فریبنده‌ای ساده است. در اولین قدم، یک کارتل مواد مخدر کوکائین یا دیگر مواد را به آمریکا انتقال می‌دهد و آن را در ازای دلار می‌فروشد. حال یک مادر ثروتمند در شانگهای را در نظر بگیرید که قصد دارد برای پسر دانشجویش در نیویورک آپارتمان بخرد. او با یک دلال آنلاین تماس می‌گیرد تا او را با کسی که دلار آمریکا می‌فروشد، مرتبط کند. این مادر یوآن را به یک حساب بانکی در چین منتقل می‌کند که از سوی این دلال کنترل می‌شود. تقریباً همزمان با آن، دلال معادل دلاری این پول (منهای کارمزد اندک) را به یک حساب آمریکایی واریز می‌کند که مادر به آن دسترسی دارد. سپرده لازم برای خرید آپارتمان فراهم شده است، درحالی‌که هیچ پولی از مرزهای بین‌المللی عبور نمی‌کند. در گام سوم، دلال در هر کجای دنیا که مهاجران چینی حضور دارند فعالیت می‌کند و پول کارتل مواد مخدر را به ارزی که آنها می‌خواهند پرداخت می‌کند. ممکن است مقداری از یوآن موجود در چین برای ساخت پیش‌سازهای شیمیایی ماده افیونی فنتانیل در مکزیک استفاده یا از آن برای خرید کالاهای چینی قانونی به مقصد مکزیک یا هر کشور دیگر بهره‌برداری شود. هیچ سند کاغذی وجود ندارد که تراکنش‌های مختلف را به یکدیگر ارتباط دهد. تنها شواهد در برنامه‌های پیام‌رسان مانند واتس‌اپ و تلگرام جابه‌جا می‌شوند. به‌دلیل رمزگذاری سرتاسری این پیام‌ها، مقامات اجرای قانون آمریکا به این شواهد دسترسی ندارند و پلیس نمی‌تواند آن‌گونه که در گذشته خطوط تلفن را شنود می‌کرد، آنها را رهگیری کند. آقای اوربان می‌گوید:‌ «ما طوری عمل می‌کنیم که انگار به عصر حجر بازگشته‌ایم.»

شبکه‌های پولشویی قبلی همانند شبکه‌هایی که در دهه 1980 از سوی کارتل‌‌های کلمبیایی تشکیل شده بودند به خاطر استرداد مجرمان، توقیف دارایی‌ها و همکاری میان آمریکا و کلمبیا برچیده شدند. اما ممکن است مختل کردن شبکه‌‌های چینی بسیار دشوارتر باشد. این شبکه‌ها عمدتاً از سوی افرادی اداره می‌شوند که ارتباطاتی با چین دارند، اما در حوزه‌های قضایی متعددی فعالیت می‌کنند، در کنار مجرمان، به ثروتمندان هم خدمات می‌دهند و در شکاف‌های بین نظام‌های مالی ناسازگار کار می‌کنند. همچنین، آنها به چندین صنعت زیرزمینی خدمات ارائه می‌کنند و مبالغ مربوطه سرسام‌آورند. کلاهبرداری‌های آنلاین باندهای چینی‌تبار مستقر در جنوب شرق آسیا به‌تنهایی هر سال حدود 500 میلیارد دلار درآمد ایجاد می‌کنند. بخشی از این پول دوباره در همان صنعت سرمایه‌گذاری می‌شود، اما قسمت بزرگ‌تر آن نیاز به پولشویی دارد.

علاوه بر تراکنش آینه‌ای سه‌جانبه که در بالا گفته شد، بانک‌های زیرزمینی راه‌های متعددی برای پنهان کردن وجوه غیرقانونی دارند. گاهی اوقات، علاوه بر صادرات واقعی، پول‌‌ها با استفاده از سیاهه‌های جعلی و محموله‌های خیالی جابه‌جا یا از طریق کازینوها شسته می‌شوند. چینی‌های ثروتمند در اوایل دهه 2000 به واسطه‌گرانی که با عنوان جونکت (Junkets) شناخته می‌شدند یوآن می‌پرداختند تا سفرهای قماربازی به ماکائو ترتیب دهند. این مشتریان به‌محض ورود تراشه‌های کازینو را دریافت می‌کردند و پس از چند شرط کوچک «بُردهای» خود را به دلار هنگ‌کنگ تبدیل و آن را در بانک‌های هنگ‌کنگ سرمایه‌گذاری یا به خارج از کشور منتقل می‌‌کردند.

پولشویان اغلب چندین تکنیک را با یکدیگر ترکیب و سازگار می‌کنند. یکی از پرونده‌ها مقیاس زیرساختارهای پولشویی را نشان می‌دهد که مجرمان ایجاد کرده‌اند. دادستان‌های آمریکایی در ماه اکتبر این کیفرخواست را علیه چن ژی، تاجر کامبوجی، صادر کردند که ظاهراً یک شرکت توسعه املاک و خدمات مالی به نام پرینس (Prince) تاسیس کرده بود. دادستان‌ها ادعا می‌کنند که این گروه یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های جنایی آسیا بوده است و آقای چن را به پولشویی و کلاهبرداری‌ متهم کردند. او که تابعیت کامبوج، وانواتو، قبرس و سنت‌لوئیس را داشت در استان فوجیان در جنوب شرقی چین متولد شد؛ جایی که برخی از بدنام‌ترین پولشویان و مجرمان سایبری جهان از آن می‌آیند. بسیاری از این مجرمان پس از اقدامات ضدفساد در سال 2012 به خارج از کشور و اغلب به کشورهای جنوب شرق آسیا از جمله کامبوج، میانمار و فیلیپین گریختند. 

روش ترکیب کسب‌وکارهای ظاهراً قانونی با عملیات پولشویی در تمامی سامانه‌های بانکداری زیرزمینی چین به کار می‌رود. بازار آنلاین چینی‌زبان هوین گارانتی در سال 2021 با هدف تجارت املاک، خودرو و دیگر کالاها و خدمات راه‌اندازی شد. طبق گزارش شرکت تجزیه‌وتحلیل بلاک‌چینی الیپتیک (Elliptic) که رشد هوین را بررسی می‌کند، سالانه میلیاردها دلار معامله در این بازار انجام می‌شود. ظاهراً هوین گارانتی در کنار کسب‌وکار قانونی‌اش یک فروشگاه یک‌مرحله‌ای -یا نوعی بازار فیس‌بوکی برای کلاهبرداری- بود، هرچند هوین و شرکت‌های وابسته به آن هرگونه تخلفی را رد می‌کنند. وزارت خزانه‌داری آمریکا در ماه اکتبر دسترسی گروه هوین به نظام بانکی آمریکا را برداشت و آن را متهم کرد که به‌عنوان یک گروه حیاتی برای پولشویی درآمد حاصل از سرقت‌های سایبری جمهوری دموکراتیک خلق کره عمل می‌کند. این گروه همچنین برای مجرمانی پولشویی می‌کرد که در کلاهبرداری‌های مالی آنلاین موسوم به «قصابی خوک» فعالیت دارند. در این روش، کلاهبرداران قبل از سرقت پول قربانیان اعتماد آنها را جلب می‌کنند. طبق برآوردهای وزارت خزانه‌داری آمریکا، گروه هوین بین آگوست 2021 و ژانویه 2025 حداقل چهار میلیارد دلار درآمد غیرقانونی را جابه‌جا کرده است.

همه تراکنش‌ها مجازی نیستند، به‌ویژه‌ هنگامی که شبکه‌های پولشویی مجبورند پول نقد را به نظام بانکی قانونی وارد کنند. آنها برای این کار اغلب قاچاقچیان پول را به کار می‌گیرند. نوجوانان ناآگاه یا افراد فقیری که مجرمان از آنان برای افتتاح حساب‌های واقعی و جابه‌جایی پول بهره می‌برند. یکی از دوستان دانیل (نام غیرواقعی) جوانی سنگاپوری که به‌عنوان ظرفشوی کار می‌کرد در سال 2022 از او پرسید، آیا حاضر است با باز کردن چند حساب بانکی در سنگاپور ماهانه 600 دلار (دو برابر دستمزد ماهانه‌اش) درآمد داشته باشد؟ او ظرف چند هفته صورت‌حساب‌های بانکی با تراکنش‌های صدها هزاردلاری دریافت کرد. دانیل می‌گوید، پنج نفر را می‌شناسد که به‌عنوان قاچاقچی پول استخدام شده‌اند. او خوش‌شانس بود، چراکه برخی از دوستانش به زندان افتادند.

جاهای دیگر از تکنیک‌های مشابهی بهره می‌برند. وزارت خزانه‌داری آمریکا در گزارش اخیرش به پارلمان خاطرنشان کرد که شبکه‌های بانکی جنایی چینی از دانشجویان چینی به‌عنوان دلال پول و پیک‌های نقدی استفاده می‌کنند. گاهی اوقات حساب‌ها با آدرس‌های جعلی از سوی کارمندان فاسد بانک افتتاح می‌شوند. بانک آمریکا در یک مورد اعلام کرد که «با استفاده از سامانه‌های نظارتی‌اش فعالیت‌های غیرقانونی را کشف، کارمندان را اخراج و با نیروهای پلیس همکاری کرده است تا آنها با موفقیت افراد درگیر را تحت پیگرد قانونی قرار دهند». کشورهایی از جمله آمریکا و بریتانیا علیه این شبکه‌ها اقدام می‌کنند و برخی از آنها را با موفقیت از بین می‌برند، اما آنها در حال بازی قایم‌موشک هستند. از کارانداختن همیشگی آنها به همکاری چین  نیاز دارد. امری که این روزها بعید به نظر می‌رسد.