چشم‌انداز هزارساله

شیونگان (Xiongan) «شهر آینده» چین یکی از پروژه‌های محبوب شی جین پینگ، رهبر بزرگ کشور به پروژه‌ای پرهزینه تبدیل شده است. دولت مرکزی و برنامه‌ریزان استانی از سال 2017 تاکنون حداقل 835 میلیارد یوآن (116 میلیارد دلار) برای آن هزینه کرده‌اند. آنها کار را در منطقه‌ای آغاز کردند که زمین‌های کشاورزی و مرداب داشت و در فاصله 125کیلومتری جنوب پکن واقع شده بود. گفته می‌شد که این پروژه راه‌حلی برای مشکلات شهرهای چین خواهد بود و به ساکنان آن وعده داده شده بود که می‌توانند به‌جای عبور از راهبندان‌های ترافیکی خفه‌کننده از میان پارک‌های سرسبز بگذرند. مقامات می‌گویند که این شهر بخشی از یک برنامه هزارساله ساخت تمدن است. کتابی که یک ناشر دولتی درباره شیونگان منتشر کرد، آن را هم‌تراز با کارهای امپراتورهای افسانه‌ای می‌داند که پنج هزار سال پیش زندگی می‌کردند. منتقدان متذکر می‌شوند که شیونگان به‌جای آنکه نمایشی از فناوری شهر هوشمند و طرفداری از زیست‌بوم باشد به بزرگ‌ترین شهر اشباح تبدیل شده است. در گزارش‌های سال 2023 گفته می‌شد که این شهر یک منطقه بزرگ ساختمان‌سازی است که نشانه‌ای از سکونت در آن دیده نمی‌شود.

اما اکنون شیونگان به‌سرعت متحول می‌شود. مرکز شهر کاملاً قابل تشخیص است. در یک عصر شرجی تابستانی، گروهی از مردم در میان ساختمان‌های زیبایی قدم می‌زدند که دولت محلی و یک مرکز داده‌ها را در فضایی شبیه به یک کره چشم در خود جای داده‌اند. مناطق تجاری شیونگان مرتب شرکت‌های جدید را می‌پذیرند. گروه شبکه ماهواره‌ای چین اولین بنگاه دولتی بود که در اواخر سال گذشته به‌طور رسمی از پکن به آنجا منتقل شد. غول انرژی دولتی هواننگ (Huaneng) نیز همین مسیر را طی می‌کند. قرار است تعداد اندکی از دیگر شرکت‌های دولتی به‌زودی به این فرآیند ملحق شوند. آنچه تا همین اواخر به شهر اشباح شباهت داشت با ساکنانی پر می‌شود که خدمات مورد نیاز را به سمت خود جلب می‌کنند. تعدادی از برترین بیمارستان‌های چین در آنجا شعبه زده‌اند. دبیرستان‌های مشهور هم در آنجا شعبه دارند و دانشگا‌ه‌های محلی تعداد دانشجویانشان را بالا می‌بر‌ند. تا اوایل سال 2024، بیش از 100 هزار دانشجو در یک فرآیند منظم از دانشگاه‌های پکن به آنجا منتقل شدند. گفته می‌شود امسال حدود 15 هزار دانشجو اضافه شده‌اند. در مجموع، آمارهای رسمی جمعیت شهر در پایان سال را حدود 4 /1 میلیون نفر برآورد می‌کنند. درحالی‌که مردم به شهر می‌آیند تجربه‌های سیاسی واقعی به اجرا گذاشته می‌شوند. برنامه‌ریزان شیونگان برخی از چسبنده‌ترین مشکلات چین را هدف گرفته‌اند. یکی از برنامه‌های آزمایشی آنها همان نظام هوکو (Hokou) است که رشد جمعیت را مدیریت و مهاجران روستایی را از مدارس دولتی شهری و دیگر مزایا محروم می‌کند. رشد سریع جمعیت در میان اهداف شیونگان نیست. درواقع، مقامات شهر قصد دارند جمعیت آن را در سال 2035 زیر پنج میلیون نگه دارند. به این منظور، آنها یک نظام اسکان مبتنی بر شایستگی طراحی کردند که سطح تحصیلات، مهارت‌ها، سابقه اشتغال و میزان مشارکت در مالیات‌ها را لحاظ می‌کند. اکثر مجوزها به کارمندان بنگاه‌های بزرگ دولتی، دانشجویان دانشگاه‌های برتر و کارگران پرمهارت صنایعی مانند هوش مصنوعی، فناوری زیستی و فناوری مالی تعلق می‌گیرد. دولت برای کسانی که صلاحیت هوکو ندارند نظامی شبیه به بخت‌آزمایی کارت سبز آمریکا طراحی کرده است. دارندگان کارت از برخی مزایای محلی از جمله حمل‌ونقل عمومی رایگان بهره‌مند می‌شوند، اما این امتیاز پس از پنج سال منقضی می‌شود. 

اسطوره‌های شهری

کسانی که به شیونگان راه پیدا می‌کنند از طرح جدید بازنشستگی برخوردار می‌شوند. چین شبکه تامین اجتماعی قدرتمندی ندارد و نظام بازنشستگی آن در اکثر مناطق کشور ناقص است. دولت محلی شهر در ماه فوریه اعلام کرد که شرکت‌ها را ملزم می‌کند تمام کارمندانشان را در طرح بازنشستگی دولتی و مستمری شرکتی ثبت‌نام کنند. هم کارمندان و هم کارفرمایان در این طرح مشارکت دارند. این اولین دولت منطقه‌ای در چین است که کارفرمایان را وادار می‌کند سهمی به صندوق بازنشستگی کارمندانشان بپردازند. این اقدام برای کسانی که به‌دنبال جایگاهی در شهر هستند یک عامل انگیزشی محسوب می‌شود. کارکنانی که از پکن منتقل می‌شوند می‌توانند مزایای بازنشستگی را که قبلاً در پایتخت داشتند نگه دارند. این خود مزیتی دیگر است، چرا که در چین کارکنان انتقالی بین مناطق چنین امکانی ندارند.  علاوه بر این، ساکنان شهر از فرازوفرودهای بازار املاک -که هم‌اکنون دچار بحران شده است- مصون می‌مانند. همه نمی‌توانند در این منطقه خانه بخرند. خریداران بالقوه باید جزو گروهی از کارکنان بااستعداد باشند که هوکوی پکن یا شیونگان یا کارت سبز دارند. افرادی که حداقل پنج سال سابقه تامین اجتماعی داشته باشند نیز مشمول خواهند شد. اما هیچ‌کس نمی‌تواند در نقاط دیگر کشور صاحب ملک شود. این اقدام با هدف کاهش انگیزه سفته‌بازان در نگهداری آپارتمان صورت می‌گیرد. خانه‌ها از طریق یک نظام قرعه‌کشی توزیع می‌شود و کارکنان باید برای ورود به آن از کارفرمایشان اجازه بگیرند. این اقدامات تقاضا را برای خانه کاهش می‌دهد و به تبع آن قیمت‌ها را پایین می‌آورد. تمام این اقدامات هم‌راستا با یکی از اهداف آقای شی هستند که بیان می‌کند: «خانه‌ها برای زندگی هستند»، نه سفته‌بازی. حتی عرضه زمین هم آزمایشی است. دولت‌های محلی چندین دهه برای کسب درآمد به اجاره زمین وابسته بودند و اغلب با سازندگان قراردادهایی منعقد می‌کردند که چند دهه طول می‌کشید. این فرآیند به آنها انگیزه می‌داد تا با محدود کردن عرضه قیمت‌ها را بالا ببرند. سازندگان هم گاهی اوقات زمین را احتکار می‌کردند تا قیمت دیگر املاک را افزایش دهند. شیونگان با هدف جلوگیری از این کار اجاره‌های پنج‌ساله یا کمتر را آزمایش می‌کند، حتی اگر ارزش آنها پایین بیاید. قرارداد سازندگانی که زمین را احتکار می‌کنند تمدید نخواهد شد.  این تعهدات بسیار بزرگ هستند و احتمالاً نسخه‌ای برای ساخت شهرهای مشابه خواهند بود. گفته می‌شود نمایشگاه مرکزی شیونگان حاوی طرح‌های کلی یک ساخت‌وساز جدید است که هنوز به‌طور رسمی پرده‌برداری نشده است (این نمایشگاه بر روی عموم بسته است و خبرنگار اکونومیست اجازه ورود پیدا نکرد). با وجود اینکه شیونگان دیگر شهر اشباح نیست، باز هم نقایصی دارد. الگوی شیونگان قطعاً یک مدل ایستاست. مقامات به‌دنبال کنترل بیشتر زندگی شهروندان هستند. امری که برای کادر حزب کمونیست بسیار خوشایند است، اما احتمالاً باعث می‌شود نتوان افراد بااستعداد را جذب کرد. علاوه بر این، با وجود تمام پول‌های گزافی که برای شیونگان هزینه می‌شود به نظر می‌رسد مقامات اشتباهی مرتکب می‌شوند که در طرح‌های آینده حزب رواج دارد. بومیانی که در منطقه متولد شده‌اند می‌گویند که از توسعه شهر هیچ منفعتی نمی‌برند.