خیره به اعماق جهنم
سربازان چینی در هنگکنگ
تابستان است و گرما طاقت‌فرسا. هزاران دانشجو چند هفته در حال تظاهرات هستند و آزادی‌هایی را می‌طلبند که مقامات حاضر به پذیرش آن نیستند. مقامات به دانشجویان هشدار می‌دهند که به خانه بازگردند ولی آنها هیچ توجهی به هشدارها نمی‌کنند.
تابستان است و گرما طاقت‌فرسا. هزاران دانشجو چند هفته در حال تظاهرات هستند و آزادی‌هایی را می‌طلبند که مقامات حاضر به پذیرش آن نیستند. مقامات به دانشجویان هشدار می‌دهند که به خانه بازگردند ولی آنها هیچ توجهی به هشدارها نمی‌کنند. در میان جمعیت شاغلان که به کسب‌وکار خود اهمیت می‌دهند احساس ناراحتی به احساس همدردی آمیخته شده است. همه نگرانند که فرجام این کار چه خواهد شد اما کسی انتظار ندارد نتیجه نهایی به اندازه‌ای خشونت‌بار باشد که به قتل‌عام صدها یا هزاران شهروند منجر شود.
امروز پس از گذشت 30 سال هیچ‌کس نمی‌داند در پایان خون‌بار اعتراضات دانشجویی پکن در 4 جولای 1989 چند نفر در داخل و اطراف میدان تیان‌آن‌من جان خود را از دست دادند. تلاش رژیم چین برای اخفای اطلاعات مربوط به تاریک‌ترین روزهای خود گواهی آشکار بر اهمیت آن رویداد به شمار می‌رود. اما همگان می‌دانند که حادثه میدان تیان‌آن‌من روابط دولت چین در داخل کشور و با جهان را شکل داد. حتی یک مداخله کوچک خونین در هنگکنگ می‌تواند به همان اندازه در سطح جهان انعکاس داشته باشد.
آنچه در آغاز جنبشی اعتراضی علیه لایحه استرداد بود که اجازه می‌داد مظنونان جنایی در هنگکنگ برای محاکمه توسط دادگاه‌های تحت کنترل حزب به سرزمین اصلی چین فرستاده شوند به بزرگ‌ترین چالش از زمان واقعه تیان‌آن‌من تبدیل شد. فعالان ناراضی درخواست‌های خود را بیشتر کرده و خواستار دموکراسی بیشتر در منطقه شده‌اند. برخی حتی خواهان استقلال هنگکنگ از چین هستند. موضوع مهم‌تر اندازه بزرگ و مداوم حضور مردم عادی است. اعتصاب عمومی 5 آگوست فرودگاه شهر و شبکه حمل‌ونقل گسترده عمومی را مختل کرد. ده‌ها هزار کارمند دولت با سرپیچی از روسای خود به اعتراض عمومی آرام پیوستند و گفتند آنها به مردم خدمت می‌کنند نه رهبری کنونی. تعداد بسیار زیادی از مردم طبقه اصلی هنگکنگ با ارسال سیگنال‌هایی بیان می‌کنند که به حاکمان خود اعتماد ندارند.
با تشدید اعتراضات، گفتمان چین و دولت هنگکنگ تهدیدآمیزتر شد. کری لام (Carrie Lam) رهبر هنگکنگ در 5 آگوست اعلام کرد که منطقه در آستانه یک وضعیت بسیار خطرناک قرار دارد. در 6 آگوست یک مقام رسمی از دفتر دولت چین در هنگکنگ احساس کرد لازم است به عواقب کار اشاره کند. او گفت «ما مایلیم صراحتاً به این تعداد بسیار اندک مجرمان خشن و بی‌رحم و نیروهای کثیف حامی آنها هشدار دهیم که هرکس با آتش بازی کند خود در میان آن خواهد سوخت». هرکس که در این مورد سوالی دارد می‌تواند ویدئویی را که به تازگی توسط پایگاه ارتش چین در هنگکنگ منتشر شد تماشا کند. در این ویدئو یک سرباز خطاب به شورشیانی که در مقابل گروهی از ارتشیان عقب می‌نشینند فریاد می‌زند هر اتفاقی بیفتد مقصر خود شما هستید.
این گفتمان با هدف دور کردن معترضان از خیابان‌ها طراحی شده است. با این حال ماهیت سرکوبگر رژیم شی جین پینگ، سابقه وحشت‌آفرینی حزب کمونیست در استان‌های کشور و تمایل مسبوق به سابقه حزب برای استفاده از قوه قهریه همگی به خطر بروز واقعه‌ای بدتر اشاره می‌کنند. اگر چین تصمیم بگیرد ارتش خود را به هنگکنگ بفرستد دیگر خطرات صرفاً متوجه تظاهرات‌کنندگان نخواهد بود.
چنین دخالتی مردم هنگکنگ را به شدت خشمگین خواهد کرد درست همان‌گونه که اعلام حکومت نظامی در سال 1989 خشم ساکنان پکن را برانگیخت. اما این داستان ماجرای متفاوتی خواهد داشت. کنترل رژیم بر پکن بسیار بیشتر از کنترل آن بر هنگکنگ است. حزب کمونیست در هر محل کاری در پکن دفتری دارد و می‌تواند کسانی را که از حضور تانک‌ها نترسیده‌اند به وحشت اندازد. در هنگکنگ مردم به اخبار سانسورنشده دسترسی دارند و کنترل آنها دشوارتر است. برخی از شهروندان منطقه به صورت مستقیم یا با پیوستن به کارزار نافرمانی مدنی مقاومت خواهند کرد. ممکن است ارتش از نیروهای ویژه خود استفاده کند هرچند این اقدام در برنامه اولیه آن نباشد.
هر نوع مداخله چه خونین و چه بدون خونریزی اعتماد کسب‌وکارها در هنگکنگ را از بین می‌برد و به دنبال آن دارایی‌های شرکت‌های چینی که برای جذب سرمایه به بازار بورس هنگکنگ وابسته‌اند به خطر می‌افتد. نظام حقوقی مستحکم هنگکنگ که بر اساس قانون عمومی بریتانیا تدوین شده است برای کشوری که دادگاه‌های معتبری از خود ندارد بسیار ارزشمند است. سهم هنگکنگ در تولید ناخالص داخلی چین بسیار کمتر از زمان تحویل آن توسط بریتانیا به چین در سال 1997 است اما هنوز برای سرزمین اصلی اهمیت زیادی دارد. وام‌دهی بانکی در دو سوی مرز در هنگکنگ ثبت می‌شود و بیشتر آن به شرکت‌های چینی پرداخت می‌شود. این نوع وام در دو دهه گذشته بیش از دو برابر شد و تعداد بنگاه‌های چندملیتی که دفاتر مرکزی آنها در هنگکنگ مستقر هستند 75 درصد بیشتر شد. منظره وجود ارتش در خیابان‌های شهر پایانی بر همه این شرایط خواهد بود و شرکت‌ها در جست‌وجوی پایگاه‌هایی ایمن‌تر در آسیا برخواهند آمد.
دخالت ارتش آزادی‌بخش خلق نیز دیدگاه جهان درباره هنگکنگ را متحول می‌سازد. این اقدام باعث می‌شود خارجیانی که هنگکنگ را برای اقامت برگزیده‌اند و آن دسته از مردم هنگکنگ که پاسپورت دومی برای مواقع اضطراری دارند این منطقه را ترک کنند. همچنین این اقدام تاثیر مخربی بر روابط چین با جهان خواهد داشت.
هنگکنگ یک عامل مهم در جنگ سردی است که بین چین و آمریکا پیشرفت می‌کند. چین از پذیرش رهبران اردوگاه طرفدار دموکراسی در دیدارهای هفته‌های اخیر به واشنگتن خشمگین است. ملاقات‌های آنها با مقامات ارشد و اعضای کنگره از نظر چین گواهی بر آن است که دست سیاه آمریکا در پشت ناآرامی‌ها قرار دارد و آمریکا از آن برای اعمال فشار بر حزب کمونیست در جنگ تجاری استفاده می‌کند. هفته گذشته زمانی که چین پول خود را تضعیف کرد جنگ تجاری شدت گرفت.
اگر ارتش چین آنقدر پیش برود که خون معترضان را بریزد روابط با آمریکا باز هم بدتر خواهد شد. ممکن است سیاستمداران آمریکا تحریم‌های بیشتری را در نظر گیرند و به عنوان مثال قانونی را که طبق آن باید با هنگکنگ سوای از سرزمین اصلی رفتار کرد به حالت تعلیق درآورند. این قانون نقش بسیار مهمی در رونق اقتصادی هنگکنگ دارد. چین به اقدامات متقابل دست می‌زند. روابط چین و آمریکا به روزهای تاریک پس از واقعه میدان تیان‌آن‌من بازمی‌گردد. زمانی که دو کشور نمی‌توانستند با یکدیگر گفت‌وگو کنند و روابط تجاری آنها متوقف شد. تفاوت در آن است که این‌بار چین قدرت بیشتری دارد و تنش‌ها می‌توانند بسیار هشداردهنده باشند.
هیچ‌کدام از اینها اجتناب‌نا‌پذیر نیست. از سال 1989 به بعد چین به مرحله بلوغ پای گذاشت. این کشور قدرتمندتر شد و اعتمادبه‌نفس بیشتری به دست آورد. چین نقش شکوفایی اقتصادی در ثبات خود و نقش هنگکنگ در شکوفایی اقتصادی خود را درک می‌کند. مسلماً حزب کمونیست به همان اندازه 30 سال قبل مصمم است قدرت خود را حفظ کند. اما هنگکنگ میدان تیان‌آن‌من و سال 2019 سال 1989 نیست. سرکوب کردن اعتراضات با کمک ارتش به ثبات و شکوفایی اقتصادی چین کمکی نمی‌کند بلکه آنها را به خطر می‌اندازد.
منبع: اکونومیست
