سقف‌شکنی بورس

بازار سهام در ادامه روند خوب شکل‌گرفته در اسفند سال گذشته، در بهار امسال نیز عملکرد مناسبی از خود برجای گذاشته است. هر سه روز معاملاتی هفته قبل با سبزپوشی نماگرهای بورسی همراه بود. در هفته‌ای که گذشت شاخص کل بورس تهران با افزایش 83 /2درصدی همراه شد و نماگر هم‌وزن نیز جهش 59 /4درصدی را تجربه کرد. همان‌گونه که از ارقام مذکور پیداست بازدهی بیشتر نماگر هم‌وزن در قیاس با شاخص کل در هفته قبل گویای این نکته است که نقدینگی سرگردان در بورس تهران، تمایل بیشتری به خرید سهام شرکت‌های کوچک دارد و این موضوع خود را در جهش بیشتر نماگر هم‌وزن نشان داده است. از جمله دلایلی که سبب شده جریان تقاضا در فروردین راهی نمادهای کوچک شود رشد بیشتر نمادهای شاخص‌ساز در اسفند بوده است. در اسفند سال گذشته شاخص کل رشد 9 /27درصدی را ثبت کرد و نماگر هم‌وزن با صعود 8 /22درصدی همراه شد. بنابراین نمادهای بزرگ و با ارزش بازار بالا و شاخص‌ساز در اسفند نسبت به نمادهای کوچک رشد بیشتری داشته‌اند و لزوم تنفس و استراحت قیمتی در نمادهای شاخص‌ساز به وضوح قابل ردیابی است. بنابراین بخشی از سرمایه‌گذاران با شناسایی سود از نمادهای بزرگ خارج می‌شوند و در جست‌وجوی کسب بازدهی راهی نمادهای کوچک‌تر بازار می‌شوند که در ماه‌های اخیر رشد کمتری نسبت به نمادهای بزرگ داشته‌اند. با ثبت عملکرد هفته گذشته در بورس تهران بازدهی شاخص کل بورس تهران در اولین ماه سال به 9 درصد و نماگر هم‌وزن به 2 /11 درصد رسید. در هفته‌ای که گذشت دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای پس از 31 ماه توانست سطح تاریخی دو میلیون و 103 هزارواحدی را که در روز 20 مرداد سال 99 موفق به ثبت آن شده بود، پس بگیرد. شاخص هم‌وزن و شاخص کل فرابورس نیز در اسفند سال گذشته موفق شده بودند سقف تاریخی تجربه‌شده در سال 99 را پس بگیرند و با بازپس‌گیری قله تاریخی شاخص کل در هفته گذشته، اکنون هر سه شاخص اصلی بازار سهام در تاریخی‌ترین مقدار خود قرار دارند. با توجه به عملکرد نامطلوب بازار سهام در سال 1401 که در مقایسه با سایر بازارهای موازی نتوانست عملکرد مناسبی را ثبت کند و به نوعی شاهد جاماندگی قیمت در بورس تهران بودیم و همچنین قیمت‌های معقول و منطقی سهام موجود در بورس تهران در مقایسه با قیمت‌های سایر بازارها، جریان تقاضا همچنان به صعود قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای امیدوار است و به همین دلیل در مقطع فعلی بازار سرمایه را به عنوان اصلی‌ترین مامن سرمایه‌های خرد برگزیده است. با توجه به اینکه همواره فعالان بازارهای مالی در مواجهه با سطوح تاریخی رفتارهای دست‌به‌عصاگونه از خود نشان می‌دهند، در هفته گذشته شاهد افت‌وخیزهای متعدد در روند شاخص کل بودیم که نهایتاً به بازپس‌گیری قله تاریخی این شاخص منجر شد. حتی برخی معامله‌گران با یادآوری خاطرات تلخ سال 99 در سطح شاخص دو میلیون‌واحدی، اقدام به شناسایی سود در نمادهای مختلف کردند. خروج پول در دو روز ابتدایی هفته که شاخص کل درگیر دست و پنجه نرم کردن با سقف تاریخی خود بود حکم تاییدی بر این ادعاست. در روز چهارشنبه که آخرین روز معاملاتی هفته بود، جریان عرضه‌ها نماگرهای بورسی را قرمزپوش کرد، اما با توجه به اینکه همواره بعد از شکستن سقف تاریخی در بازارها جریان جدیدی از تقاضا بر اساس تحلیل‌های نموداری و تکنیکالی وارد بازار می‌شود، حمایت جریان تقاضا از روند معاملات بورس در روز چهارشنبه سبب برگشت نماگرها به محدوده سبز تابلو شد تا بورس تهران هفته‌ای یکدست مثبت و سبز را تجربه کرده باشد. به نظر می‌رسد که روند قیمت‌ها در بازار سهام در مقطع فعلی نیازمند استراحت کوتاه‌مدت است تا از تجربه اتفاقات تلخی مانند آنچه در سال 99 رخ داد جلوگیری و ممانعت به عمل آید. لازم به ذکر است که بازدهی شاخص کل بورس تهران نسبت به آخرین روز معاملاتی بهمن سال قبل 3 /39 درصد بوده است. همچنین شاخص هم‌وزن نیز در این برش زمانی 7 /36 درصد رشد کرده است. هرچند که در برخی پارامترهای حباب‌سنج بازار شاهد تفاوت‌های اساسی با سال 99 هستیم، اما صعود ممتد و مستمر و همه‌جانبه بورس تهران، مطمئناً شائبه حبابی شدن قیمت‌ها را در سپهر بورس تهران تداعی خواهد کرد. بازار سال 99 شاخص دو میلیون‌واحدی را در نرخ دلار 21 هزار تومان تجربه کرده بود، در حالی که بازار در مقطع فعلی با دلار 50 هزارتومانی بازار آزاد به شاخص دومیلیونی رسیده است. نسبت قیمت به درآمد گذشته‌نگر بازار سهام در سقف سال 99 ارقام عجیب و غریبی را تجربه می‌کرد، در حالی که در برش زمانی فعلی این پارامتر آماری ارقام منطقی را مخابره می‌کند. افزون بر موارد فوق، با اینکه ارزش ریالی بازار سرمایه در تاریخی‌ترین مقدار خود قرار دارد، اما ارزش دلاری بازار نسبت به سقف سال 99 تفاوت فاحش و آشکاری دارد.

بازار ارز

معاملات دلار در بازار غیررسمی در اواخر سال گذشته پس از انتشار اخبار مثبت پیرامون بهبود چشم‌انداز روابط کشور در عرصه سیاست خارجی وارد کانال 40 هزار تومان شده بود که پس از فروکش کردن هیجانات مثبت شکل‌گرفته در بازار شاهد جهش مجدد نرخ دلار در تعطیلات نوروزی به بالای 50 هزار تومان بودیم. نرخ دلار در اثنای تعطیلات در بازار غیررسمی تا کانال 55 هزار تومان نیز پیشروی داشت. اما در هفته گذشته با بازگشایی بازار ارز شاهد عقب‌نشینی قیمت اسکناس آمریکایی بودیم و نرخ ارز در لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 15 روز چهارشنبه) در حال نوسان در کانال 51 هزار تومان است. دلار به عنوان آینه تمام‌نمای وضعیت اقتصاد کلان کشور در ادامه مسیر خود در سال جاری، چشم به فعل و انفعالات و رخدادهای سیاسی دوخته است و باید دید که روند مذاکرات هسته‌ای و روابط کشور در سطح بین‌الملل در سال جاری چگونه پیش خواهد رفت.

بازار طلا و سکه

معاملات در بازار طلا و سکه در اثنای تعطیلات نوروزی به صورت محدود ادامه پیدا کرده بود و در هفته گذشته شاهد افزایش مجدد حجم و دامنه معاملات در این بازار بودیم. برآیند معاملات در این بازار در هفته قبل نزولی بود و همزمان با افت قیمت دلار در بازار غیررسمی، شاهد عقب‌نشینی خریداران این بازار بودیم و همسو با آن جریان عرضه نیز قیمت‌ها را به سطوح نازلی تقلیل داد. قیمت سکه امامی در دو روز معاملاتی ابتدایی هفته همسو با کاهش قیمت دلار روند کاهشی را تجربه کرد و وارد کانال 30 میلیون تومان شد. اما در روز چهارشنبه قیمت سکه متاثر از افزایش بهای اونس جهانی طلا مجدداً در مدار صعودی قرار گرفت و کانال 32 میلیون تومان را پس گرفت. ربع سکه نیز به نوسان خود در کانال 11 میلیون تومان ادامه داد و در روز چهارشنبه قیمت هر قطعه ربع سکه در بازار با نرخ 11 میلیون و 700 هزار تومان مبادله می‌شد که همچنان شاهد وجود حباب 49درصدی در این نوع از سکه هستیم. به عبارت دیگر نیمی از قیمت ربع سکه را حباب موجود در آن تشکیل می‌دهد. قیمت هر گرم طلای 18 عیار نیز در اولین روز هفته با کاهش همراه شد و در دو روز بعدی تحت تاثیر افزایش بهای اونس جهانی با افزایش قیمت همراه شد. قیمت هر گرم طلای 18 عیار در روز چهارشنبه به رقم دو میلیون و 630 هزار تومان رسید.

اونس جهانی طلا

در هفته گذشته، قیمت اونس جهانی طلا نیز پس از مدت‌ها، کانال تاریخی دو هزار دلار به ازای هر اونس را فتح کرد. آخرین‌بار در اسفند سال 1400 اونس جهانی طلا موفق به عبور از سطح روانی دو هزار دلار شده بود. قیمت اونس اکنون اهداف بلندپروازانه‌تری را در سر می‌پروراند و باید دید که آیا موفق خواهد شد خود را به بالای سطح 2072 دلار در هر اونس که در در دوران کرونا به ثبت رسانده بود برساند یا خیر. عوامل مختلفی در حمایت از بهای اونس جهانی برای شکستن مجدد محدوده دو هزار دلار تاثیرگذار بوده‌اند که مهم‌ترین آن ظهور نشانه‌هایی از کند شدن آهنگ رشد اقتصادی بود که تقاضا را برای فلز زرد به عنوان یک پناهگاه امن افزایش داده است. داده‌های ضعیف فعالیت‌های تولیدی با ترکیب شواهدی از افت در بازار کار ایالات متحده سبب شده که سرمایه‌گذاران نسبت به میزان فضای اقتصادی در دسترس فدرال‌رزرو برای افزایش نرخ بهره در ماه‌های آتی تردیدهایی داشته باشند. از سوی دیگر شاخص‌های ضعیف اقتصادی ترس از بروز رکود اقتصادی را افزایش داده است و نقدینگی کم‌ریسک را روانه بازار طلا کرده است. شاخص دلار آمریکا در هفته گذشته به کمترین میزان دو ماه اخیر در برابر همتایان خود رسیده است. انتشار داده‌های ضعیف بخش تولیدی ایالات متحده در روزهای اخیر سبب شده که امیدها برای تغییر جهت نرخ بهره آمریکا به سمت کاهشی زنده شود و شاخص دلار آمریکا نیز از این ناحیه تحت فشار قرار بگیرد. تضعیف شاخص دلار آمریکا زیربنای صعودی فلزات گرانبها را فراهم آورد و در این میان قیمت طلا نیز از این قاعده مستثنی نماند.

بازار نفت

نفت برنت به عنوان مهم‌ترین شاخص قیمت‌گذاری نفت خام در بازارهای جهانی هفته را با خبر توافق اوپک‌پلاس برای کاهش تولید آغاز کرد و این موضوع موجبات جهش مجدد نفت برنت به سطوح بالای 80 دلار را فراهم کرد. در روز چهارشنبه قیمت نفت خام برنت به 85 دلار و نفت وست تگزاس اینترمدییت به 81 دلار در هر بشکه رسید. کاهش ذخایر نفت ایالات متحده و خبر کاهش تولید اوپک‌پلاس از جمله مهم‌ترین عواملی است که در روزهای اخیر چشم‌انداز صعودی را فراروی بازار نفت قرار داده است و پیش‌بینی برخی تحلیلگران از دستیابی دوباره قیمت نفت به 100 دلار به ازای هر بشکه حکایت دارد. در باب جزئیات تصمیم اوپک‌پلاس مبنی بر کاهش تولیدات می‌توان گفت که اوپک‌پلاس به رهبری عربستان تصمیم گرفته تا پایان سال 2023 تولیدات خود را در روز به مقدار یک میلیون و 150 هزار بشکه کاهش دهد. برخی تحلیلگران نیز این اقدام اوپک‌پلاس را به عنوان تهدیدی برای وقوع رکود جهانی تلقی می‌کنند و اعتقاد دارند با کاهش تولیدات اوپک‌پلاس، رشد قیمت نفت در بازارهای جهانی ادامه‌دار خواهد بود و افزایش قیمت نفت قیمت سایر بازارها را نیز با شوک همراه خواهد کرد. این موضوع به منزله اهرمی برای فشار بیشتر بر نرخ تورم خواهد بود و مجدداً بانک‌های مرکزی کشورهای جهان برای کنترل تورم ناگزیر به افزایش نرخ‌های بهره از مقادیر فعلی خواهند شد که این موضوع نیز احتمال وقوع رکود را بیشتر می‌کند.

بازار مسکن

بررسی گزارش‌های میدانی نهادهای مختلف نشان می‌دهد که قیمت‌ها به دلیل افزایش افسارگسیخته در سال گذشته در بازار مسکن و نبود آمار موثق از روند معاملات وارد فاز رکودی شده است. مسکن در ایران سال‌هاست که تغییر کاربری داده و از کالای ضروری و مصرفی به یک کالای سرمایه‌گذاری و سفته‌بازی تبدیل شده است. بخشی از پول سرگردان در دست مردم هر سال در جست‌وجوی کسب بازدهی راهی بازار مسکن می‌شود و علاوه بر التهاب‌آفرینی در این بازار، قیمت‌ها را به حدی رویایی می‌کند که خرید خانه و سرپناه برای خریداران مصرفی که متقاضیان واقعی مسکن هستند، هر سال دست‌نیافتنی‌تر از سال قبل می‌شود. 

قیمت مسکن در سالی که گذشت نیز با رشد همراه بود و متوسط قیمت یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی در سطح شهر تهران بر اساس گزارش بانک مرکزی از 35 میلیون تومان در اسفند 1400  به 48 میلیون تومان در آذر 1401 رسید که نشان از جهش 37درصدی قیمت ملک در بازه 9 ماه ابتدایی سال گذشته دارد. بانک مرکزی و مرکز آمار به عنوان تنها متولیان قابل استناد در بازار مسکن که اطلاعات مربوط به بازار مسکن را منتشر می‌کردند، در ماه‌های اخیر به بهانه‌های واهی مانند تاثیرگذاری افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن بر روی قیمت‌های نسبی دیگر بازارها از انتشار این آمار شانه خالی کرده‌اند تا معامله‌گران این بازار از وضعیت قیمت‌ها در زمستان 1401 بی‌اطلاع باشند. هرچند با توجه به قیمت دلار و سایر متغیرهای کلان اقتصادی قابل پیش‌بینی است که میانگین قیمت مسکن در پایان سال 1401 به بیش از 60 میلیون تومان افزایش یافته است و عدم انتشار آمار از سوی این دو نهاد و به نوعی محبوس کردن اطلاعات بازار مسکن عملاً تاثیری در کنترل قیمت مسکن در تهران نداشته است. رشد قیمت میانگین یک مترمربع خانه در تهران به بالای 60 میلیون نشان از بازدهی بیش از 70درصدی مسکن در تهران دارد که گویای این نکته است که بازار مسکن تحت تاثیر التهاب ارزی نیمه دوم سال یکی از ملتهب‌ترین سال‌های خود را تجربه کرده است.