جنگ برای بقا

در طول تاریخ، سرمایه‌گذاران به دنبال حفظ ارزش سرمایه خود بوده‌اند. از زمان ضرب سکه، طلا همواره کالایی باارزش به حساب می‌آمد و حالا هم به عنوان یک سرمایه‌گذاری کم‌ریسک به حساب می‌آید. تمایل به طلا به خصوص در زمانی‌که بازارهای مالی با ریسک‌های مختلف مواجه می‌شوند و اقتصاد جهانی با نااطمینانی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، بیش از پیش می‌شود. در دو سال اخیر بازار طلا به دلیل آغاز و تداوم همه‌گیری کرونا همواره یکی از بازارهای پرتوجه بوده و در این مدت سقف تاریخی هم شکسته است. با این حال با آغاز واکسیناسیون اونس جهانی مجدداً به زیر کانال دوهزار دلاری آمده و مدتی است در این محدوده نوسان می‌کند. از آنجا که جهان همواره سرشار از نااطمینانی بوده و هر اتفاق سیاسی مهمی روی بازارها تاثیری جدی می‌گذارد بنابراین طلا همواره در طول زمان روندی صعودی داشته است.

عملکرد طلا در سال 2022

در سه‌ماه نخست سال 2022 هم طلا با رشدی هشت‌درصدی نسبت به پایان سال گذشته در سطح 1942دلاری به ازای هر اونس به کار خود پایان داد و بهترین عملکرد فصلی خود را از سه ماه دوم سال 2020 به ثبت رساند. جنگ روسیه و اوکراین دلیل اصلی توجه سرمایه‌گذاران به این بازار سنتی بوده است. در سه ماه نخست 2022 طلا بهترین دارایی برای سرمایه‌گذاری بوده و دلیل اصلی آن هم ضعف چشمگیر بازارهای سهام و اوراق قرضه بوده است. در دوره‌ای که نااطمینانی اقتصادی و افزایش نوسانات مالی بیداد می‌کند، طلا به یک منبع مطمئن در سبد سرمایه‌گذاری هر فردی تبدیل شده است.

اما دلایل رشد طلا در سال 2022 چه بود؟ سه عامل اصلی را می‌توان به عنوان محرک‌های روند صعودی طلا برشمرد. افزایش سریع تورم، نرخ بهره بالا و ریسک‌های ژئوپولیتیک غیرمنتظره.

چشم‌انداز طلا در سال 2022

انتظار می‌رود در سال 2022 عوامل تاثیرگذار بر بازار طلا تشدید شوند. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تورم همچنان وجود خواهد داشت و نرخ بهره هم چندبار افزایش خواهد یافت؛ دو عاملی که بیشترین تاثیر را بر عملکرد طلا دارند. جنگ روسیه و اوکراین هم بر پیچیدگی ماجرا افزوده است. حالا سرمایه‌گذاران به دنبال دارایی‌های امن باکیفیتی نظیر طلا هستند. این در حالی است که بازارهای دیگر نظیر سهام و رمزارز با نوسان شدید مواجه بوده و فشار تورمی ناشی از رکوردشکنی قیمت نفت، قدرت خرید آنها را به‌شدت کاهش داده است. مدل تخصیص بازدهی طلا (GRAM) هم این ادعا را تایید می‌کند (نمودار یک).

در حالی که تورم در بسیاری از کشورها افزایش یافته است، سرمایه‌گذاران همچنان نسبت به چشم‌انداز تورمی نگران‌اند. انتظارات تورمی که در نمودار در دسته «ریسک و نااطمینانی» مشخص شده است (و بر اساس نرخ سربه‌سر 10ساله ایالات متحده تعریف می‌شود)، در سه ماه نخست امسال 30 واحد درصد رشد کرده و به سه درصد رسیده که سقف تاریخی جدیدی است. ورود 17 میلیارد دلار سرمایه به ETF‌های طلا در آمریکا نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری طلا در سه ماه نخست مورد حمایت قرار گرفته است. اما طلا همچنین با «هزینه-فرصت» بالاتری مواجه شده است. بازده اوراق خزانه 10ساله آمریکا در سه ماه نخست رشدی یک‌درصدی داشته و فدرال‌رزرو هم با اعمال سیاست سختگیرانه به دنبال مقابله با افزایش سریع قیمت‌هاست.

با نگاهی به آینده می‌توان دریافت که شرایط ژئوپولیتیک همچنان به عنوان یک نیروی محرک مهم برای طلا به حساب می‌آید. تداوم درگیری در اوکراین احتمالاً به ادامه تقاضای سرمایه‌گذاری طلا منجر شود. از سوی دیگر، صلح یا حل‌وفصل سریع ماجرا احتمالاً به عنوان مانعی علیه روند صعودی طلا خواهد بود. اما در هر صورت همانند سال 2022 حتی اگر مساله اوکراین هم حل شود، جهان ژئوپولیتیک همچنان نااطمینانی‌های جدیدی به بازار اضافه خواهد کرد.

با وجود این، به نظر می‌رسد دو عامل افزایش نرخ بهره و تورم در سه ماه دوم 2022 بیشترین تاثیر را بر نرخ اونس جهانی بگذارند.

بهبود اقتصادی در دوران پساکرونا و اختلالات سمت عرضه که با توجه به جنگ روسیه و اوکراین تشدید شده است هم احتمالاً موجب خواهد شد که تورم همچنان برای مدت زیادی بالا بماند.

بانک‌های مرکزی هم نشان داده‌اند که برای اقدام علیه تورم آماده‌اند. فدرال‌رزرو افزایش نرخ بهره را کلید زده است. بانک انگلستان هم در سه نشست اخیر خود نرخ بهره را بالا برده است. حتی بانک مرکزی اروپا هم که مدت مدیدی در برابر افزایش نرخ بهره مقاومت داشته، رویکرد تهاجمی‌تری در نشست اخیر خود اتخاذ کرده است. تجزیه و تحلیل تاریخی هم نشان می‌دهد که پس از اولین افزایش نرخ بهره در یک چرخه انقباضی، طلا عملکردی فوق‌العاده داشته ولی بعد از آن به روندی متعادل رسیده است. پیش‌بینی می‌شود با توجه به نشست‌های پیش‌روی فدرال‌رزرو و بانک مرکزی اروپا، طلا تحت فشار جدیدی قرار بگیرد.

با این حال جنگ بهبود اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار داده است. این موضوع با توجه به اینکه موسسات اعتبارسنجی نظیر فیچ پیش‌بینی‌های رشد خود از سال 2022 را تنزل بخشیده‌اند، شدت گرفته است. افزایش انتظارات تورمی، نرخ پایین رشد و کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان عواملی هستند که می‌توانند روی تصمیمات سیاستگذاری بانک‌های مرکزی تاثیر بگذارند.

با این حال خطر رکود تورمی نیز همچنان وجود دارد، محیطی که در آن طلا همیشه عملکرد خوبی داشته است.

ترکیب تورم و نرخ بهره بالا موجب شده منحنی بازدهی اوراق خزانه آمریکا روندی نزولی داشته باشد (نمودار 2). از سپتامبر 2021 تا به امروز بازدهی اوراق خزانه دوساله نزدیک دو درصد بوده که تقریباً دو برابر اوراق خزانه 10ساله بوده است. معکوس شدن منحنی اوراق خزانه اغلب به عنوان سیگنالی برای رکود قریب‌الوقوع در نظر گرفته می‌شود. موضوعی که می‌تواند به عنوان یک عامل حمایتی برای سرمایه‌گذاری طلا تلقی شود.

علاوه بر این، با وجود چشم‌انداز نرخ بهره بالاتر، هم بازدهی اسمی و هم بازدهی واقعی همچنان در کف تاریخی هستند. این موضوع در کنار روند بازارهای سهام و اوراق قرضه، احتمالاً حرکت سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های جایگزین را در پی خواهد داشت. این موضوع همچنین یک فرصت برای طلا به حساب می‌آید چراکه هم یک جایگزین برای اوراق قرضه بوده و هم سرمایه‌گذاران را در برابر ریسک‌های بزرگ‌تر ایمن می‌کند.

اما در حالی که تقاضای سرمایه‌گذاری طلا احتمالاً همچنان قوی باقی بماند، افزایش قیمت طلا موجب کاهش تقاضای برخی مصرف‌کنندگان شود. با این حال شواهد نشان می‌دهد که تقاضای طلا در برخی بازارها نظیر هند و چین تحت تاثیر افزایش و نوسان قیمت است. موضوعی که افزایش شمار مبتلایان به کووید در هفته‌های اخیر روی آن تاثیرگذار بوده است.

نرخ بهره و بازار طلا

به طور کلی بازار طلا به اعداد تورمی آمریکا توجه بسیار زیادی دارد. تحلیلگران معتقدند که فشارهای قیمتی به بالاترین سطح چهار دهه اخیر خود و بالای هشت درصد رسیده است. از سوی دیگر خبرهایی به گوش می‌رسد که فدرال‌رزرو ترازنامه خود را در ماه 95 میلیارد دلار کاهش خواهد داد. موضوعی که احتمالاً از ماه می‌ آغاز می‌شود. همچنین این بحث مطرح است که فدرال‌رزرو در نشست بعدی خود نرخ بهره را 5 /0 واحد کاهش دهد. با وجود این بازار طلا هنوز متقاعد نشده که فدرال‌رزرو بتواند رویکرد انقباضی خود را در کل سال 2022 حفظ کند. به همین دلیل است که این فلز گرانبها همچنان زیر کانال دوهزار دلاری به ازای هر اونس معامله می‌شود.

با وجود افزایش احتمالی نرخ بهره توسط برخی بانک‌های مرکزی، نرخ‌های اسمی از منظر تاریخی پایین باقی خواهد ماند. حتی این احتمال وجود دارد که با افزایش تورم، نرخ‌های واقعی پایین نگه داشته شوند.

این موضوع برای طلا اهمیت زیادی دارد، چرا که عملکرد کوتاه‌مدت و میان‌مدت طلا اغلب به نرخ‌های واقعی واکنش نشان می‌دهد. نرخ واقعی در حقیقت دو عامل محرک مهم عملکرد طلا را تحت تاثیر قرار می‌دهد: «هزینه- فرصت» و «ریسک و عدم قطعیت».

علاوه بر این، نرخ‌های بهره پایین (اسمی و واقعی)، سبد سرمایه‌گذاری را بیشتر به سمت دارایی‌های دارای ریسک سوق می‌دهد. این موضوع به نوبه خود نیاز به یک دارایی نقدی باکیفیت نظیر طلا را افزایش می‌دهد.

ادامه روند پاندمی

بیش از دو سال از شروع همه‌گیری کرونا می‌گذرد و به نظر می‌رسد جهان آماده حرکت است: بازارهای سهام جهانی به‌شدت از پایین‌ترین سطح خود در سال ۲۰۲۰ بازگشته‌اند، البته با نرخ‌های متفاوت. این در حالی است که کارشناسان بر این باور بودند که با آغاز واکسیناسیون جهانی، بازگشت به شرایط عادی آغاز شده و بازارها مجدداً پررونق شوند اما ظهور سویه‌های جدید و ابتلای میلیون‌ها نفر دیگر موجب شده تا همچنان واکنش بازارهای جهانی به پاندمی محتاطانه باشد.

به احتمال زیاد، پولبک‌ها در مواجهه با جریان به ظاهر بی‌پایان سویه‌های جدید کرونا و همچنین تنش‌های ژئوپولیتیک در نقاط مختلف دنیا و ارزش‌گذاری‌های کل ارزش سهام ادامه خواهد داشت. در این زمینه، طلا می‌تواند یک ابزار ارزشمند مدیریت ریسک در زرادخانه سرمایه‌گذاران باشد. از نظر تاریخی طلا سابقه‌ای درخشان در کم ‌کردن تاثیر منفی پولبک بازار سهام در دوره‌های ریسک سیستماتیک دارد.

تاثیر تقاضا برای سرمایه‌گذاری بر طلا

اغلب تصور می‌شود که رفتار قیمتی طلا به تقاضای سرمایه‌گذاری به ویژه تقاضای موجود در ابزارهای مالی نظیر ‌ETFهای طلا و قراردادهای آتی و مشتقه بستگی دارد. این موضوع تا حدودی درست است. جابه‌جایی قیمت کوتاه‌مدت به متغیرهای مرتبط با این نوع سرمایه‌گذاری‌های طلا واکنش نشان می‌دهد. متغیرهایی نظیر نرخ بهره، تورم، نرخ تسعیر و به طور کلی جریان «فرار به حاشیه امن».

فرار به حاشیه امن (fight to quality) یک پدیده در بازارهای مالی است. این پدیده زمانی اتفاق می‌افتد که سرمایه‌گذاران سرمایه‌های پرریسک خود را می‌فروشند و به سمت بازار طلا و دیگر فلزات گرانبها سرازیر می‌شوند.

با وجود این عملکرد طلا به عوامل دیگری نظیر تقاضای جواهرات، فناوری و بانک‌های مرکزی مرتبط است. اگرچه این موارد شاید به طور عمومی با جابه‌جایی قیمت مربوط به سرمایه‌گذاری مرتبط نباشند اما با ایجاد حمایت یا مانع موجب تقویت عملکرد طلا می‌شوند.

بازارهای سنتی آسیا

با این حال پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۲ از بازارهای جواهر کلیدی نظیر هند همچنان حمایت شود. همچنین این احتمال وجود دارد که کندی بیشتر اقتصاد چین ممکن است سهم تقاضای جواهرات محلی را محدود کند. در نهایت، تقاضای طلای بانک‌های مرکزی که در سال ۲۰۲۱ افزایش یافت، ممکن است مهم‌ترین منبع تقاضا باقی بماند. دلایل زیادی وجود دارد که چرا بانک‌های مرکزی همچنان طلا را به عنوان بخشی از ذخایر خارجی خود ترجیح می‌دهند. نرخ بهره پایین موجب می‌شود طلا همچنان یک سرمایه‌گذاری جذاب برای آنها باشد.

پیش‌بینی گلدمن‌ساکس

بانک آمریکایی گلدمن‌ساکس انتظار دارد قیمت هر اونس طلا در سال جاری به بیش از 2500 دلار برسد. اقتصاددانان این بانک معتقدند این افزایش قیمت ناشی از تداوم جنگ روسیه و اوکراین و ادامه رکود در اقتصاد جهانی خواهد بود. علاوه بر این دو عامل اصلی، افزایش قیمت مواد خام و محصولات بعد از اعمال تحریم‌ها علیه روسیه نیز بر صعودی شدن طلا تاثیر خواهد داشت.

تحلیلگران این بانک معتقدند بازارها همچنان تحت‌تاثیر قیمت انرژی هستند و سرمایه‌گذاران علاقه‌مندند که طلا را در پورتفوی خود داشته باشند. طلا در یک هفته اخیر در محدوده 1950‌دلاری به ازای هر اونس معامله شده است. نامشخص بودن روند بازار سهام بعد از وقوع پاندمی موجب شده تا بسیاری به بازارهای جایگزین روی بیاورند. داشتن طلا در پورتفوی می‌تواند سرمایه‌گذاران را در برابر فشارهای تورمی ناشی از افزایش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو مقاوم‌تر کند. این در حالی است که نرخ بهره واقعی همچنان منفی بوده و احتمالاً طلا همچنان می‌تواند عملکرد بهتری داشته باشد. 

منابع:

1-https: / /www.kitco.com /news /2022-04-08 /Gold-price-to-focus-on-new-decades-high-inflation-numbers-next-week-analysts.html

2-https: / /www.kitco.com /news /2022-04-08 /Russia-s-central-bank-scraps-gold-buying-at-fixed-price-for-negotiated-price-after-ruble-returns-to-pre-invasion-levels.html