شاهرگ دلار

  محمدامین خدابخش: اقتصاد کشور مدت‌هاست که تحت تاثیر تحریم اقتصادی قرار دارد. این تحریم‌ها که عمدتاً ناشی از خروج آمریکا از برجام هستند در طول سال‌های گذشته سبب شده‌اند کشور رشد اقتصادی نزدیک به صفر داشته باشد و از توسعه بسیاری از بخش‌های اقتصاد باز بماند. به عبارت دیگر در طول سال‌های گذشته کمتر بخشی از اقتصاد ایران را می‌توان یافت که تحت‌ تاثیر تحریم‌ها و محدودیت‌های مبادلات مالی ناشی از آنها قرار نگرفته باشد.

در چنین شرایطی و همسو با تامین کسری بودجه از منابع تورمی، نرخ ارز به عنوان تنها عامل تقریباً باثبات در اقتصاد به سوژه‌ای بدل‌ شده که از سوی تمامی اقشار جامعه رصد می‌شود و به عنوان مهم‌ترین عامل شکل‌دهنده به سایر قیمت‌ها برای مردم اهمیت دارد.

تمامی این عوامل سبب شده هر چیزی که بتواند بر قیمت ارز و در نگاه کلان‌تر بر ریسک‌های مورد انتظار جامعه اثر بگذارد، در میان مردم با دقت بالایی پیگیری شده و عکس‌العمل‌های متنوعی به دنبال داشته باشد. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که تحولات رخ‌داده در زنجیره قیمت‌های نسبی در اقتصاد ایران طی سال‌های گذشته بیش از هر چیز منوط به نوسانات ارزی بوده است. همین امر باعث شده تا احتمال احیای توافق اتمی، تمامی فعالان بازار دست نگه دارند تا هم به شکل انتظاری و هم اثرات توافق در کوتاه‌مدت و میان‌مدت بر بازار ارز و به‌تبع آن بر سایر بازارها سایه اندازد.

در حال حاضر این انتظار وجود دارد که احیای توافق برجام بتواند بیش از هر چیز از فشار موجود بر بازار ارز بکاهد و افت ریسک‌های مورد انتظار به عرضه سنگین ارز از سوی مردم در این بازار بینجامد؛ عرضه‌ای که احتمالاً به سبب افزایش منابع ارزی در دسترس دولت نیز بیشتر خواهد شد و در نهایت می‌تواند نوسانی جدی بر قیمت دلار یا به عبارت بهتر بر ارزش ریال ایجاد کند. طبیعتاً این عامل می‌تواند اثر جدی بر دادوستد سایر دارایی‌ها بگذارد و تمامی چیزهایی را که با دلار قیمت‌گذاری می‌شوند تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بر این اساس در صورتی که قیمت ارز کاهش جدی را تجربه کند احتمال افت آن در سامانه نیما می‌تواند تمامی نمادهای کامودیتی‌محور بازار سهام را با کاهش قیمت هیجانی روبه‌رو کند. با وجود این نباید از خاطر برد که با برداشته شدن تحریم‌ها دسترسی به فناوری و افزایش توانایی شبکه بانکی برای وصل شدن به بانکداری بین‌المللی می‌تواند تمامی صنایعی را که از قبل برداشته شدن تحریم‌ها سود می‌برند با افزایش قیمت مواجه کند. این امر می‌تواند در بازاری نظیر طلا و سکه نیز اثری منفی داشته باشد با این حال ماهیت متفاوت بازارهای جهانی و قیمت‌گذاری طلا در این بازارها می‌تواند مانع از افت چشمگیر مسکوکات طلا شود. همچنین بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که با حصول یک توافق جدید تعمیق رکود موجود در بازار مسکن البته نه رکود در کاهش قیمت بلکه در کاهش تعداد معاملات مشاهده خواهد شد.

با این حال به نظر می‌رسد بازنده اصلی چنین توافقی بازار خودروهای خارجی باشد که تحت تاثیر نبود واردات و رشد قیمت ارز در سال‌های گذشته افزایشی غیرمنطقی را شاهد بوده‌اند.