سکوی پرش

محمدامین خدابخش: بازار ارز را شاید بتوان جنجالی‌ترین بازار در میان بازارهای دارایی کشور دانست. برای ایران که اقتصادی به شدت تورم‌زده دارد و هر چند سال یک‌بار سونامی افزایش قیمت‌ها به جان اقشار مختلف مردم می‌افتد این امر غیرمعمول نیست که نگاه هر آدم عادی در این جامعه به بازار ارز باشد و سعی کند با زیر نظر گرفتن تحولات آن خود را در برابر تغییرات قیمت محافظت کند.موج نقدینگی که توسط دولت ایجاد می‌شود در کنار اوضاع ناپایدار تجارت خارجی هر چند وقت یک‌بار در این بازار تحولاتی را پدید می‌آورد که به دنبال آن هر ایرانی ناگزیر خواهد بود در تصمیم‌گیری‌های خود نیم‌نگاهی به بازار ارز بیندازد و افت ارزش ریال را در تابلوی صعود قیمت سایر ارزها نظاره‌گر باشد. در این میان سال جاری اما به گونه‌ای پیش رفته که زیر نظر گرفتن تحولات نرخ ارز به دلیل کسری بودجه سنگین دولت در سال 1400 بیش از پیش هم برای متخصصان و هم برای کنشگران اقتصادی اعم از تاجر و بازاری و حتی مردم عادی اهمیت بیشتری پیدا کرده. در حالی که بسیاری انتظار دارند در شرایط کنونی بهای ارز در بازار مربوطه با تدبیری از سوی دولت‌ها کنترل شود، شواهد و قرائن هم‌اکنون بر این امر دلالت دارد که تجربه شکست‌خورده تثبیت نرخ ارز در اقتصادی مانند اقتصاد کم‌توان ایران با هر توجیه و منطقی که بتوان به کار بست چندان قابل تکرار نیست. از یک‌سو نه معیشت مردم دیگر در حدی است که بتواند نوسان تند و تیز قیمت ارز و به تبع آن تمامی کالاهای موجود در سبد خانوار را تاب بیاورد و نه اساساً جلوگیری از افت ارزش پول ملی با عتاب و خطاب چیزی است که در پیشگاه تئوری‌های اقتصادی امری معقول و پذیرفته‌شده باشد. بنابراین طبیعی است که در شرایطی که دسترسی کشور به منابع ارزی مورد نیاز در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است به جای کوبیدن بر طبل توخالی اقتصاد دستوری، راهی معقول برای کنترل نوسانات این بازار پیدا کند تا هم از نوسانات قیمت ارز کاسته شود و هم در کنار آن فرصتی مغتنم برای تعیین بدون دخالت قیمت ارزهایی مانند دلار در بازار آزاد شکل بگیرد. شاید بتوان این مساله را مهم‌ترین مساله پیش روی دولت ابراهیم رئیسی در نخستین روزهای حضور او در راس قوه مجریه دانست. با این حال نمی‌توان این حقیقت را نیز کتمان کرد که برای بازگشتن اعتماد مردم در اقتصاد کارهای بیشتری نیز لازم است که انجام ندادن آنها می‌تواند مسیری ناهموار را پیش‌روی حکمرانی اقتصادی کشور در دولت سیزدهم قرار دهد.در هفته گذشته دست‌کم دوبار قیمت دلار به فراتر از مرز 26 هزار تومان صعود کرد. از زمانی که حصول توافق در مذاکرات احیای برجام بیش از پیش دور از دسترس قرار گرفته، انتظارات تورمی نیز در جهت تضعیف ارزش ریال گام برمی‌دارد. همین امر سبب خواهد شد تا مسیر پیش‌روی دولت سیزدهم در صورت در نظر گرفتن عواملی مانند تداوم پرداخت یارانه پنهان در بخش انرژی، کنترل دستوری قیمت ارز و نبود تلاش برای تخفیف نوسانات آن و فقدان انضباط مالی و کاهش هزینه‌های زائد در امتداد بیراهه فعلی اقتصاد ایران طی طریق کند.