دو سناریو برای بازارها
«احیای برجام» یا «عدم حصول توافق» با انتظارات تورمی چه می‌کند؟
بهاره چراغی: می‌شود احتمال داد که در وین توافقی بین ایران و آمریکا حاصل نمی‌شود یا توافقی ضعیف و ناپایدار حاصل خواهد شد. اگر توافقی حاصل نشود، اقتصاددانان این احتمال را می‌دهند که در چند هفته آینده که انتقال قدرت از دولت روحانی به دولت رئیسی رخ خواهد داد، بازارها گرفتار تلاطم شوند و نرخ ارز، طلا و سایر کالاهای قابل تجارت، با افزایش قیمت مواجه شوند. این در حالی است که در یکی دو هفته گذشته که از وین سیگنال‌ها و اخبار مثبتی به گوش نمی‌رسد، بازارها کمی حساس شده‌اند و به این سیگنال‌ها واکنش نشان داده‌اند. هر چند وزیر امورخارجه آلمان، چند روز پیش در گفت‌وگو با خبرنگاران نسبت به دستیابی به توافق برای نجات برجام «ظرف هفته‌های آینده» اطمینان داد اما در آن‌سو سخنگوی دولت در پاسخ به اینکه روند مذاکرات وین در چه مرحله‌ای قرار دارد و نتایج این جلسات چه بوده است می‌گوید: «مذاکرات وین شاهد پیشرفت‌های خوبی در بسیاری از موضوعات بوده، اما قابل‌انکار نیست که اختلاف‌نظرهایی در خصوص برخی موضوعات وجود دارد.»
اما در سناریوی دوم اگر در مذاکرات وین توافقی حاصل شود که بر اساس آن، میزانی از ارزهای بلوکه‌شده آزاد شود، این احتمال داده می‌شود که به دولت جدید این توان را بدهد تا چند ماه بازارها را با ارز جدید به آرامش موقت برساند و جو کشور را با رفاه وارداتی آرام نگه دارد. با این حال اقتصاددانان بر این باورند که عمر این آرامش به دلیل اینکه این وضعیت ناپایدار است بسیار کوتاه است و باز هم فشار روی بخش تقاضا افزایش می‌یابد و خیلی سریع‌تر غول تورم از چراغ جادوی نقدینگی انباشته چند سال گذشته آزاد خواهد شد. با این حال به نظر می‌رسد بازارها چنین انتظاری -دست یافتن به توافق- از مذاکرات وین داشتند اما رفته‌رفته این انتظار در حال رنگ باختن است.
در این پرونده می‌خواهیم ببینیم اگر برجام احیا شود یا اگر احیا نشود وضعیت بازارها به چه سمتی حرکت خواهد کرد؟ آیا غول بازارها باز هم از خواب برمی‌خیزد یا با چینش برخی سیاست‌ها، انتظارات تورمی نزولی خواهد بود؟ همین‌طور می‌خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که در صورت تحقق سناریوی اول -عدم توافق- کدام بازارها متلاطم خواهند شد و در صورت تحقق سناریوی دوم -توافق- کدام بازارها به مرز ثبات نزدیک می‌شوند؟
تحلیلگران و اقتصاددانان معتقدند اقتصاد ایران و بازارها اکنون روی یک تیغ دولبه قرار دارند؛ به اعتقاد آنها سیاستگذاران بعد از احیای برجام یا می‌توانند مشکلات را در یک برش زمانی بسیار کوتاه -از طریق عدم کنترل نرخ ارز و عدم افزایش نقدینگی- مهار کنند و غول تورم را به درون بطری بازگردانند، یا اینکه دوباره شرایطی را فراهم کنند که تعداد زیادی از مشکلات با ابعاد بسیار بزرگ‌تری بر سر اقتصاد ایران آوار شوند.
