چالش مواد اولیه

  زهرا مسافر : موضوع تامین مواد اولیه مدت‌هاست که تولیدکنندگان فولاد را مشغول خود کرده است. داستان هم از نرخ‌گذاری‌های گاه و بیگاه دولت شروع شده است. قیمت‌گذاری‌هایی که می‌خواهد به باور خود، بازار محصولات فولادی را تنظیم کند تا صنایع پایین‌دستی بتوانند از مواد اولیه ارزان‌تری برخوردار باشند؛ غافل از اینکه بازار و اقتصاد، دستور نمی‌فهمد و راه خود را می‌رود. اینجاست که به دلیل برخی سیاست‌های اشتباه و غلط دولت، تمامی تولیدکنندگان در حلقه‌های مختلف زنجیره فولاد به دردسر می‌افتند و وقتی نرخ‌های بین‌المللی را با چماقی که دولت بالای سر آنها گذاشته است، مقایسه می‌کنند؛ متوجه می‌شوند که تولید و سرمایه‌گذاری برای آنها صرفه اقتصادی ندارد و باید به هر حال، در مقابل هیات‌مدیره و سهامداران خود پاسخگو باشد. اینجاست که ماجرا شروع می‌شود و روش‌هایی به‌کار گرفته می‌شود که عملاً تامین مواد اولیه را برای شرکت‌های فولادی در انتهای زنجیره، بسیار سخت می‌کند. کارشناسان البته نقطه آغازین چنین فرآیندی را، نرخ‌گذاری‌های دستوری در بازار محصولات فولادی و مواد اولیه می‌دانند و برخی سیاست‌های غلطی که گره را کورتر از قبل می‌کند؛ چراکه در دنیا درست عکس آنچه ایران برای تنظیم بازار محصولات فولادی به‌کار می‌گیرد، رخ می‌دهد و بر اساس مستندات، سال‌های متمادی است که قیمت‌های سنگ‌آهن و فولاد، در قالب شاخص‌هایی مستقل نرخ‌گذاری می‌شوند و از شرایط حاکم بر روی زنجیره خود تبعیت می‌کنند. اما در ایران دولت ساده‌ترین راه را در نظر گرفته و مجموعه سیاست‌هایی را اعمال می‌کند که کار را برای بسیاری از واحدهای تولیدی سخت خواهد کرد. در واقع، دولت سال‌ها قبل تصمیم گرفته قیمت محصولات فولادی در بخش‌های مختلف زنجیره فولاد را بر اساس نرخ شمش فولاد خوزستان ثابت نگه دارد و فرمول قیمت را به صورت سالانه ابلاغ کند. بر اساس این فرمول، قیمت کنسانتره 16 درصد نرخ شمش فولاد خوزستان، قیمت گندله 23 درصد نرخ شمش فولاد خوزستان و قیمت آهن اسفنجی 50 درصد نرخ شمش فولاد خوزستان تعیین شده که این خود اکنون به یک چالش تبدیل شده است؛ چراکه واحدهای تولیدی در سراسر زنجیره این قیمت را ناعادلانه دانسته و سعی در دور زدن آن دارند. همچنین واردات مواد اولیه نیز برای آنها از خارج از کشور صرفه اقتصادی نداشته که خطوط تولید را به دلیل عدم واردات برای تامین کسری نیاز داخلی، با چالش‌های متعدد تامین مواد اولیه مواجه می‌سازد. حال هم که موضوع تامین مواد اولیه و نرخ‌گذاری‌های آن در بورس کالا دردسرساز شده است. به این معنا که به اعتقاد کارشناسان، اگر قیمت مواد اولیه در بورس وارد شود و در جریان عرضه و تقاضای واقعی قرار گیرد، به صورت طبیعی سطح قیمت مواد اولیه بالا خواهد رفت و وقتی هزینه تولید بالا برود، این موضوع در قیمت تمام‌شده محصولات فولادی منعکس خواهد شد و بر این اساس حرکت قیمت دومینووار ادامه خواهد یافت. بنابراین شرکت‌های فولادی چاره‌ای جز بالا بردن قیمت محصولات فولادی تولیدی خود ندارند و البته باید این را هم در نظر گرفت که برخی اوقات مطرح می‌شود که شرکت‌های فولادی هم باید بپذیرند که قیمت مواد اولیه بالا برود، هم اینکه قیمت محصولات خود را بالا نبرند که این موضوع امری قابل قبول به لحاظ هیچ مکانیسم اقتصادی نیست.