پرواز در اوج
معاون بهره‌برداری فولاد مبارکه از برنامه این فولادساز بزرگ برای جهت‌گیری از کمیت به کیفیت می‌گوید
تولید فولاد ظرف سال‌های گذشته جهش مناسبی پیدا کرده است. حالا علاوه بر اینکه فولادسازان می‌توانند در سطح محصولات تجاری، پاسخگوی نیاز مشتریان خود در سطح بازار داخلی باشند، رو به تولید محصولات کیفی‌تر برای دستیابی به ارزش افزوده و سودآوری بیشتر آورده و تلاش دارند بتوانند با تولید محصولاتی که از درجه کیفیت بالاتری برخوردار هستند، علاوه بر اینکه سهمی در بازار محصولات وارداتی که مورد نیاز سایر صنایع کشور است و اکنون از خارج وارد می‌شود ایفا کنند، در عین حال کالاهایی تولید کنند که می‌تواند آنها را از تولید صرف محصولات تجاری بیشتر از قبل جدا کرده و شرایط را برای تامین هرچه بیشتر بازار داخلی و تولیدکنندگان صنایع پایین‌دستی از طریق محصولات داخلی مهیا کند. عباس اکبری‌محمدی، معاون بهره‌برداری فولاد مبارکه می‌گوید این فولادساز بزرگ در سال جاری قصد دارد علاوه بر تامین نیازهای بازار داخلی به محصولات تجاری در صنعت فولاد، به سمت تولید محصولات کیفی که بیشتر مورد نیاز خودروسازان و صنایع نفت و گاز است، حرکت کرده و در این مسیر، ارزش افزوده بیشتری را برای این کمپانی بزرگ فولادسازی ایران، ایجاد کند.
♦♦♦
تولید فولاد در ماه‌های گذشته چه روندی را طی کرده که فولادسازان به‌خصوص فولاد مبارکه تصمیم بر این گرفته‌اند که از سمت تولید کمی به سمت تولید کیفی حرکت کنند؟
شرایط تولید فولاد در کشور نسبتاً خوب است و هم‌اکنون، فولادسازان کشور، محصولات تولیدی مناسبی را عرضه می‌کنند؛ ضمن اینکه در برخی از محصولات نیز، مازاد تولیدی که در کشور علاوه بر نیاز داخلی وجود دارد، باعث شده تا فولادسازان از سمت تولید فولادهای تجاری به سمت فولادهای کیفی حرکت کنند؛ به همین دلیل، جهت‌گیری کلی شرکت‌های فولادسازی به این سمت است که از تولید محصولات تجاری به سمت فولادهای کیفی کوچ کنند؛ به‌خصوص با توجه به تغییراتی که در بحث انرژی از یک‌سو و مواد اولیه و سنگ‌آهن از سوی دیگر داریم، عمدتاً استراتژی تولید فولاد کیفی از سوی فولادسازان به‌خصوص فولادسازان بزرگ مدنظر قرار داده شده است.
آیا نیازهای بازار داخلی این استراتژی را دیکته کرده یا این به معنای استراتژی ورود پرقدرت‌تر به بازارهای صادراتی است؟
هر دو مورد در این رابطه تاثیر دارند؛ ولی بیشتر بحث، بر روی بازارهای داخلی است. در حال حاضر بخشی از فولادهای کیفی مورد نیاز کشور که در صنایع پایین‌دستی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از طریق واردات و از سوی تولیدکنندگان خارجی تامین می‌شوند که این قسمتی از بازار که از سوی واردات تامین می‌شود، بخش جذابی برای تولیدکنندگان داخلی است که سهمی از این بازار داشته باشند و بتوانند با تولید محصول، آنها نیز جای بخشی از واردات را بگیرند.
به این ترتیب است که تولید محصولات فولادی کیفی در دستور کار قرار گرفته و زمینه‌ای برای پیگیری این موضوع از سوی تولیدکنندگان داخلی فولاد مطرح شده است. در واقع ارتقای کیفیت، خود می‌تواند زمینه مهیا شدن شرایط برای صادرات و به‌تبع آن ایجاد ارزش افزوده بالاتر و ارزآوری را هم فراهم کند؛ چراکه اگر محصولات کیفی وارد بازار داخلی شود، بعد از تامین نیاز داخلی قابلیت صادرات هم خواهند داشت و این کار ارزآوری برای کشور را به همراه دارد.
در حال حاضر، چند درصد از فولاد تولیدی داخلی کشور را محصولات کیفی تشکیل می‌دهند؟
درجه تولید فولادهای کیفی در بخش‌های مختلف متفاوت است؛ اما در واقع، آن دسته از فولادهایی که به عنوان فولاد کیفی از آنها نام برده می‌شود، آن دسته از فولادهایی هستند که در صنایع مختلف، کاربردهای ویژه دارند و عمدتاً هم در مقاطع عریض مدنظر قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر، مقاطع عریض به خاطر نوع خود و دانش فنی که برای تولید، نیاز دارند، به‌طور قطع نیاز به شرایط خاص‌تری برای تولید خواهند داشت و باید به آنها توجه خاصی به لحاظ دانش فنی و تکنولوژی‌های مربوطه صورت گیرد. در واقع، مقاطع عریض از سوی فولادسازانی همچون فولاد هرمزگان تولید می‌شود و شامل تولید اسلب و ورق است. البته ما در فولاد مبارکه، مقاطع طویل تولید نمی‌کنیم و بیشتر بر روی مقاطع عریض متمرکز هستیم که شامل محصولاتی همچون اسلب، ورق گرم نوردشده و ورق سرد نوردشده و ورق‌های پوشش‌دار محصولاتی از این دست است.
معیارهای این حرکت به سمت تولید کیفی چیست؟ آیا قرار است سطح استانداردها ارتقا پیدا کند یا اینکه به سمت تولیداتی خواهید رفت که تاکنون انجام نمی‌شده است؟
برای تولید فولادهای کیفی که استانداردهای بالاتری دارند، برنامه‌ریزی لازم صورت گرفته است؛ در واقع این فولادها با توجه به حساسیت کاربردهای خود، باید شاخصه‌هایی همچون کشش و استحکام را داشته باشند. در واقع، فولادهای کیفی، آن دسته از تولیداتی هستند که قابلیت‌های بالاتری دارند. به عنوان مثال در صنعت خودرو، هم‌اکنون شرایط به سمتی پیش رفته است که فولادهای مستحکم‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد تا ضربه‌پذیری بیشتری داشته باشند؛ ضمن اینکه آن دسته از محصولات فولادی که برای تولید خودرو استفاده می‌شود نیز، وزن پایین‌تر و هزینه کمتری دارند؛ بنابراین حرکت به این سمت آغاز شده است؛ البته این حرکت بر مبنای تقاضایی است که از سوی صنایع پایین‌دستی به بازار تحمیل می‌شود؛ پس فولادسازان نیز برای اینکه استمرار تولید داشته باشند و تامین نیازهای داخلی را صورت دهند، به این سمت حرکت کرده‌اند. اینها جاذبه‌هایی هستند که از سوی تولیدکنندگان فولاد و فولاد مبارکه به عنوان شرکتی که در صنعت ورق کار می‌کند، وجود دارد و ما را به این سمت کشیده است که محصولات جدید را با ویژگی‌های جدید تولید کرده و نیازمندی صنایع خودرو و لوله‌سازی به‌خصوص در حوزه نفت و گاز را تامین کنیم.
سطح استانداردها هم تغییر خواهند کرد یا اینکه باید به سمت ارتقای سطح استانداردها حرکت کنید تا بتوان این تولید را به صورت مداوم انجام داد؟
مجموعه تولیداتی که صورت می‌گیرد به نحوی است که از استانداردهای لازم در الگوی تولیدی خود برخوردار هستند. البته تولیدات تجاری به تکنولوژی پایین‌تری نیاز دارند و اما آنها هم، در سطح استاندارد خود تولید می‌شوند؛ ولی محصولات ویژه با کیفیت بالاتری باید تولید شوند؛ پس برای اینکه استانداردهای بالاتری را پاس کنیم، نیاز به تکنولوژی بالاتر و سرمایه‌گذاری در حوزه تامین دانش فنی داریم که باید برای آنها چاره‌اندیشی کنیم. این کار در حال انجام است تا بتوانیم این محصولات را تولید کنیم، اما مسائل مختلفی را در این حوزه پیش رو داریم، در واقع، از لحظه تولید، شرایط ویژه است؛ چراکه از وقتی که مذاب می‌خواهد شکل بگیرد باید شرایط آن مهیا شود که این امر، به تجهیزات ویژه‌ای نیز نیاز دارد.
در طرح نوردگرم به این سمت حرکت خواهید کرد؟
دقیقاً همین‌طور است. در حال حاضر تا مرحله تولید اسلب پیش رفته و اکثر گریدهای فولاد را تولید می‌کنیم؛ ولی در برخی از مراحل به خاطر استحکام فولادهای کیفی و شرایطی که برای نورد وجود دارد، محدودیت‌هایی پیش‌رو است؛ ولی همه اینها را نمی‌توانیم با نورد فعلی انجام دهیم؛ هر چند آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا را در آنجا داریم و می‌توانیم کار تولید فولاد خام را انجام دهیم؛ ولی برای تولید ورق محدودیت‌های تکنولوژیکی وجود دارد که بر این اساس تمام تلاش مجموعه فولاد مبارکه آن است که در طرح نورد 2 تلاش کند ورق‌های فولادی کیفی را که نیاز صنایع پایین‌دستی و صنایع بعدی تولید است، تامین کند. به هر حال اکنون کشور برای تولید خودرو، نیاز به استفاده از ورق‌های سرد دارد؛ ضمن اینکه ورق‌های این‌چنینی علاوه بر خودروسازی، در لوله‌های نفت و گاز و پروژه‌های مربوط به آن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند که بر این اساس استراتژی فولاد مبارکه تامین این دسته از ورق‌هایی است که هم‌اکنون مورد نیاز صنایع پایین‌دستی بوده و در عین حال، در داخل کشور تولید نمی‌شوند.
برنامه‌های فولاد مبارکه تا پایان سال برای تولید فولاد و نقش‌آفرینی در سایر بخش‌ها به چه صورت است؟
با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته از سوی شرکت فولاد مبارکه، امیدواریم بتوانیم تولید برنامه‌ریزی‌شده خود را در سطح سال قبل تداوم بخشیده و حتی اگر شرایط یاری کند، به وضعیت بهتری برسانیم؛ این در حالی است که در تابستان نیز به دلیل کمبود برق، تولیدکنندگان فولاد بخش عمده‌ای از ماه‌های سال را با کمبود برق و خاموشی‌ها سپری کردند که این امر، بر روی توان تولید اثرگذار بوده و شرایط بسیار اذیت‌کننده‌ای را فراهم کرده است؛ ضمن اینکه هم‌اکنون با توجه به نزدیک شدن به فصول سرد سال، کشور در تامین گاز مورد نیاز خود دچار مشکل است و بنابراین تامین گاز در فصل سرما نیز برای تولیدکنندگان فولادی به یک معضل تبدیل شده است که امیدواریم بتوانیم با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، انرژی مورد نیاز خود را به موقع تامین کرده و سطح تولید را حفظ کنیم.
یعنی امسال میزان تولید شما مثل سال قبل خواهد بود؟ تولید اضافه نخواهد شد؟
اگر بتوانیم مطابق با شرایط تولید خود را ادامه دهیم، به‌طور قطع اتفاق خوشایندی برای ما خواهد بود؛ البته ما تلاش کردیم در مسیر تولید نیز همان‌طور که با هم بحث کردیم، تغییراتی را ایجاد کنیم و به جای اینکه تولید را به صورت کمی افزایش دهیم، به صورت کیفی کار را پیش ببریم و بر روی تولید کیفی تمرکز بیشتری داشته باشیم. بر این اساس هم‌اکنون فولاد مبارکه، علاوه بر اینکه تولید فولادهای کیفی را در دستور کار دارد؛ در حوزه ارتقای سطح کیفیت محصولات نیز، برنامه دارد تا کیفیت را بالا ببرد؛ بر این اساس برنامه‌ریزی ما این است که درصد کیفی تولید را بالا ببریم که بیش از دو درصد تولید، امسال نسبت به سال قبل کیفیت بالاتری داشته باشد. به این منظور درصد محصولی که در بازار عرضه می‌کنیم، اگرچه با حجم تولید سال قبل مشابه است، اما به لحاظ کیفی دو درصد رشد خواهد داشت.
در این میان، با مجموعه اقداماتی که برای کنترل دقیق‌تر فرآیند تولید شکل می‌دهیم، این کار را پیش خواهیم برد. در واقع، فولاد مبارکه با زنجیره کاملی که در حوزه فولاد شکل داده، از آهن‌سازی که آهن اسفنجی تولید می‌شود تا فولادسازی که فولادهای پیچیده و حساس را مطابق با فرآیندی که دارد پیش برده است. همچنین در حوزه نورد گرم و نورد سرد با کنترل دقیق فرآیند کیفیت محصولات نهایی را ارتقا خواهیم داد. تا به حال طی هفت ماه امسال نسبت به سال قبل دو درصد رشد کیفی داشتیم و امیدواریم بتوانیم آن را به سه درصد ارتقا دهیم.
الان چه سهمی از سبد تولیدی کشور را به خود اختصاص می‌دهید؟
سهم فولاد مبارکه هم‌اکنون بر روی محصولات مختلف متفاوت است. در حال حاضر نزدیک به 70 درصد اسلب کشور از سوی گروه فولاد مبارکه تامین می‌شود و حدود 75 درصد ورق گرم کشور از سمت این گروه تولیدی، تامین می‌شود. در محصولات نورد سرد این عدد بالاتر است و مقداری که تولید می‌شود بالای 80 درصد نیاز بازار را تامین می‌کند.
وزارت صمت در دوره جدید به‌خصوص دولت سیزدهم، چه استراتژی‌ای را برای فولادسازان در نظر گرفته است؟
واقعیت این است که طی سال‌های گذشته یعنی 15 سال قبل، تقاضا در زنجیره فولاد به هم خورده است و از بخش‌هایی از زنجیره که هر یک مواد اولیه نهاده‌ها را تولید می‌کنند، کاملاً تقاضا به هم خورده است و این برهم خوردن تقاضا مشکل‌ساز شده است. بر این اساس، فولادی‌ها دچار مشکل هستند و اگر دولت بتواند با سیاستگذاری‌هایی که انجام می‌دهد، زنجیره را به سمت تعادل ببرد و آنجایی که کسری داریم، سرمایه‌گذاری را به آن سمت هدایت کند، فرآیند به شکل بهتری پیش خواهد رفت. در قسمت‌هایی که سرمایه‌گذار یا متقاضیان بیشتری دارد، باید تمرکز بیشتری کرد و البته در عین حال، دولت باید بتواند سودآوری در کل این زنجیره را به صورت بالانس تقسیم کند تا در آینده، شرایط کلی فولاد کشور پایدارتر شود.
در دولت جدید تصمیم‌گیری خاصی نشده است؟
موضوعات در دست مطالعه است تا بالانس زنجیره بهبود یابد. در راستای افزایش تولیدات جدید نیز، هر سال برنامه‌ریزی انجام می‌گیرد و فولاد مبارکه، علاوه بر افزایش کیفیت و تمرکز بر روی تولید کمی، سال قبل 550 هزار تن فولاد کیفی تولید کرده است که کیفیت ویژه‌ای داشته، نمونه آن هم فولاد ای‌پی‌آی است که برای گاز ترش یعنی محیط‌هایی که نفت و گاز اسیدی دارند، استفاده می‌شود.
بر این اساس، برنامه‌های متعددی تدارک دیده شده است. نیاز کشور این است که فولادهای جدید تولید شود؛ پس استراتژی اصلی ما بعد از افزایش تولید تجاری، افزایش کیفیت است تا سطح کیفی محصولات را بالا ببریم و دامنه تنوع محصولات را گسترش دهیم. بر این اساس فولاد مبارکه هر سال هشت محصول جدید را به بازار عرضه می‌کند که عمدتاً محصولاتی هستند که تا قبل از اینکه ما عرضه کنیم، از خارج تامین می‌شدند؛ این کار علاوه بر اینکه باعث تامین پایدار نیاز صنایع پایین‌دستی می‌شود، باعث جلوگیری خروج ارز از کشور خواهد شد و بخشی از ارز مورد نیاز کشور را تامین خواهد کرد. این سیاست در این سه زمینه ادامه دارد. به این معنا که از تولید کمی بیشتر به سمت تولید کیفی حرکت می‌کنیم و کیفیت‌های متنوع و ویژه‌تری را در این مسیر تولید خواهیم کرد.
