طوفان خاک
آیا تغییرات اقلیمی ایران را بیابانی میکند؟
طوفانهای گردوغبار در ایران در دهههای اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی، افزایش دما، کاهش بارندگی و مدیریت ناپایدار منابع آب شدت یافتهاند. کاهش بارشها و خشک شدن تالابهایی مانند هورالعظیم، ارومیه و گاوخونی، همراه با فرسایش خاک و چرای بیش از حد، کانونهای داخلی گردوغبار را گسترش داده است. افزایش دمای منطقه، که دو برابر میانگین جهانی است، تبخیر را تشدید کرده و خاک را مستعد تبدیل به گردوغبار کرده است. فرونشست زمین، ناشی از برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی، در بیش از 300 دشت ایران گزارش شده و این دشتها را به منبعی برای ریزگردها تبدیل کرده است. این پدیدهها سلامت عمومی، کشاورزی و اقتصاد را تهدید میکنند و کیفیت هوا را در شهرهایی مانند تهران و اهواز به سطح خطرناک رساندهاند.
در 50 سال آینده، با تداوم گرمایش جهانی و کاهش منابع آبی، فلات مرکزی ایران ممکن است بهشدت بیابانی شود و طوفانهای گردوغبار مکررتر و شدیدتر شوند. کشورهای همسایه مانند عراق، سوریه، عربستان، افغانستان و ترکمنستان نیز به دلیل اقلیم خشک و مدیریت ناپایدار منابع، کانونهای اصلی تولید گردوغبار هستند. در سطح جهانی، مناطق خشک و نیمهخشک در خاورمیانه، شمال آفریقا، آسیای مرکزی و بخشهایی از استرالیا و جنوبغربی آمریکا نیز در معرض بیابانی شدن و تولید ریزگرد قرار دارند، که نیازمند همکاری بینالمللی برای مدیریت این بحران است.