غم کارون
چرا آبادان و خرمشهر لب تشنه‌اند؟
«اهواز هوا ندارد، آبادان آب؛ خرمشهر هر دو!» این تیتر خبری خلاصه وضعیت استان خوزستان در روزهای داغ و بی‌آب این روزهاست.
جواد حیدریان: «اهواز هوا ندارد، آبادان آب؛ خرمشهر هر دو!» این تیتر خبری خلاصه وضعیت استان خوزستان در روزهای داغ و بی‌آب این روزهاست.
تیرماه سال 79 مثل تیرماه سال 97 آب شهر آبادان به شدت شور شد. یکی از علت‌ها کاهش بارندگی و پایین آمدن سطح آب و پیشروی دریا به سمت رودخانه‌ها و دیگری رهاسازی زهاب‌های نیشکر بود که باعث شوری آب شد. گرمای سوزان مردم تشنه را به خیابان کشاند و سه نفر کشته و تعدادی دستگیر شدند. 18 سال گذشت و در هنوز بر همان پاشنه می‌چرخد. تیرماه گرم سال 97 و در اوج تنش‌های آبی و تبعات اجتماعی و سیاسی آن در خوزستان، باز هم خرمشهر و آبادان درگیر مساله آب بود. مردم با دبه‌های پلاستیکی در گرمای بالای 50 درجه در صفوف آب بودند و به‌رغم تلاش‌ها برای بهبود وضعیت آب تنش ابعاد تازه‌ای یافت و خاطره تلخ دو دهه قبل را تکرار کرد. «ترکیدگی خط لوله انتقال آب طرح غدیر به شبکه آبرسانی آبادان و خرمشهر، وضعیت آب در این شهرها را با مشکل مواجه کرد. پس از ترکیدگی این لوله میزان سختی آب شرب در شهرهای آبادان و خرمشهر به حدود ۱۲ هزار میکروموس بر مترمکعب رسید که عملاً برای شهروندان غیرقابل شرب و غیرقابل استفاده بود. پس از ترکیدگی خط لوله چندین اکیپ فنی مشتمل بر ۶۰ نیروی متخصص وارد عمل شده که با تلاش بی‌وقفه و شبانه‌روزی توانستند قسمت ترکیدگی را ترمیم یا تعویض کرده و از شنبه‌شب آب این لوله وارد مدار شد.»
اگرچه لوله ترکیده مرمت شد و آب شهر خرمشهر وصل شد و وصل آب در این خط لوله میزان سختی آب شهرهای خرمشهر و آبادان را به حدود چهار هزار و ۲۰۰ تا پنج هزار میکروموس بر مترمکعب رساند اما این پایان ماجرا نبود. چراکه فشار بی‌آبی و گرمای هوا در کنار خاطرات تلخ مردم از هوای نامطلوب خوزستان و دیگر مشکلات اجتماعی، مردم معترض ولی آرام را به کف خیابان کشاند.
آن‌طور که خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران از جزئیات درگیری برخی معترضان خرمشهری با نیروی انتظامی گزارش داده، اعتراض مسالمت‌آمیز به خشونت کشید و درگیری با ماموران انتظامی به اموال عمومی نیز خسارت وارد کرد. البته خبرهایی از مصدوم شدن شهروندان در درگیری در شبکه‌های اجتماعی نیز منتشر شد.
به نظر می‌رسد با وجود تمام تلاش‌ها برای بهبود وضعیت آب شهرهای خرمشهر و آبادان که عملیاتی تکنیکی برای استانداردسازی کیفیت آب و کاهش سختی آن بود؛ تنش کنترل نشد و بی‌آبی در خرمشهر به خشونت کشیده شد و از نیازی اولیه به بحرانی امنیتی بدل شد. مساله‌ای که کارشناسان آب، سال‌هاست بیم بروز آن را می‌دهند.
آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد، سیاست‌های آبی در کشور و به‌خصوص در جلگه پرآب و سرسبز خوزستان که بار اصلی تامین انرژی ایران را به دوش می‌کشد، به طور مطلق شکست خورده است و تبعات این سیاست‌ها حالا دارد سیمای متفاوتی از مواجهه مردم با کم‌آبی را نشان می‌دهد. در این پرونده به چرایی شکست سیاست‌های آبی و ناتوانی در توزیع کالاهای عمومی می‌پردازیم و اینکه بعد از بروز این تنش‌ها آینده خوزستان و استان‌های پرتنش و به طور کلی مدیریت سرزمین در ایران چگونه خواهد بود؟
