شقایق تلخ

در این شماره اقتصاد اجتماعی ارزش اقتصادی فضولات انسانی مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه جامعه‌ها معمولاً به‌عنوان پسماند دفع می‌کنند، با فناوری و مدیریت درست می‌تواند به منبعی برای تولید انرژی، کود و مواد اولیه صنعتی بدل شود؛ از بیوگاز و کمپوست تا استخراج فسفر و سوخت‌های زیستی، و بدین‌سان بار مالی تصفیه و دفع کاهش می‌یابد و از سوی دیگر فرصت‌های درآمدی برای جوامع محلی پدید می‌آید. این تغییر نگاه نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت، تدوین چهارچوب‌های بهداشتی و حقوقی و جلب پذیرش اجتماعی است تا بهره‌برداری امن و عادلانه از این منبع ممکن شود.

پرونده تولید خشخاش در ایران بازتابی از تقاطع سیاست، بهداشت و اقتصاد غیررسمی است. اخیراً دولت در تلاش است تولید محدود و کنترل‌شده خشخاش برای صنعت داروسازی و دیگر موارد ضروری را با هماهنگی مجلس نهایی کند. البته سال‌های اخیر موانع متعددی بر سر راه آن بوده است. در همه دنیا محدودیتی بر سر راه کشت قانونی خشخاش وجود دارد. برخی کشورها مانند هند و چند کشور اروپایی کشت را تحت نظارت برای تامین مواد دارویی مجاز نگه داشته‌اند، درحالی‌که در نقاطی چون میانمار و پیشتر افغانستان تولید غیرقانونی به شبکه‌های قاچاق متصل شده و پیامدهای اجتماعی و امنیتی گسترده‌ای دارد. ممنوعیت یا تسهیل کشت، هر دو با ریسک‌هایی همراه است: ممنوعیت ممکن است درآمدهای معیشتی را نابود کند و تسهیل بی‌قیدوشرط خطر نشت به بازار غیرقانونی را افزایش دهد.