نادیده گرفتن خطر غیرخطی
چرا تغییرات اقلیمی را جدی نمی‌گیریم؟
مردم اغلب ریسک‌گریزند و انگیزه بالایی برای اجتناب از تهدید دارند. اگر در یک خیابان در شهری تاریک و ساکت قدم بزنید، مراقب مناظر و صداهای غیرمنتظره هستید و احتمالاً سرعت خود را برای بازگشت به یک منطقه پرجمعیت در سریع‌ترین زمان ممکن افزایش می‌دهید. اگر پا به خیابان بگذارید و اتوبوسی را ببینید که به سمت شما می‌آید، به عقب می‌پرید. اگر یک سگ بزرگ ناآشنا بیرون از در ورودی شما زوزه بکشد، داخل خانه می‌مانید.
در زمینه محیط زیست با تهدیدهای زیادی روبه‌رو هستیم. بر اساس گزارش اخیر سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی، اگر کشورهای جهان به زودی اقدامات جدی انجام ندهند، ممکن است عواقب جدی زیادی در 25 سال آینده گریبان زمین و بشر را بگیرد. با این حال، واکنش‌های زیادی از سوی روسای جمهور و افراد تصمیم‌گیر در جهان مشاهده نشد. قدرت گرفتن پوپولیست‌ها در نقاط مختلف جهان نیز بر این موضوع دامن زده است، تا جایی که رئیس‌جمهور برزیل قول داده که این کشور را از توافق پاریس خارج کند.
اگر مردم انگیزه دارند که از تهدیداتی که موجودیت آنها را به خطر می‌اندازد اجتناب کنند، چرا اینقدر سخت است که مردم را وادار به اقدام در مورد تغییرات آب‌وهوایی کنیم؟
متاسفانه تغییرات آب‌وهوایی شامل ترکیب عواملی است که انگیزه گرفتن و انگیزه دادن به مردم و تصمیم‌گیران برای واکنش به آن را بسیار دشوار می‌کند.
اولاً، واکنش به تغییرات آب‌وهوایی و پایبند بودن به جلوگیری از گرمایش زمین، نیازمند یک مبادله بین منافع کوتاه‌مدت و بلندمدت است. مبادله‌ای که برای مردم بسیار سخت خواهد بود و به این سادگی‌ها حاضر نیستند به آن تن دهند. دهه‌ها کار، پژوهش و تجربه روی تجربیات و نرخ تنزیل به خوبی به ما نشان داده است که مردم مزایای کوتاه‌مدت را نسبت به مزایای بلندمدت بیشتر ارزشگذاری می‌کنند. جمعیت زیادی حاضر نیستند که پول کافی برای دوران بازنشستگی خود پس‌انداز کنند و به جای آنکه این پول را صرف دوران پیری و ازکارافتادگی کنند، تمایل دارند آن را امروز و برای خوش‌گذرانی‌های کوتاه‌مدت دوران جوانی خرج کنند. یا حتی با این حال که می‌دانند چاقی چه مشکلات عدیده‌ای برای آنها در درازمدت ایجاد خواهد کرد، عده زیادی از مردم پرخوری را کنار نمی‌گذارند.
نادیده گرفتن تغییرات آب‌وهوایی و تاثیرات زیست‌محیطی در کوتاه‌مدت مزایایی هم برای افراد و هم برای سازمان‌ها و دولت‌ها دارد. اگر افراد تاثیر ردپای کربن خود را بر جهان نادیده بگیرند، مجبور نیستند در اتومبیل‌هایی که می‌رانند، محصولاتی که می‌خرند یا خانه‌هایی که در آن زندگی می‌کنند تغییراتی ایجاد کنند. اگر شرکت‌ها مجبور نباشند فرآیندهای جدیدی برای محدود کردن انتشار کربن ایجاد کنند، می‌توانند تولید را ارزان‌تر نگه دارند. امروزه دولت‌ها می‌توانند با تکیه بر روش‌هایی برای تولید برق که شامل احتراق است به جای توسعه و بهبود منابع انرژی سبز، که حتی منابعی‌اند که در بلندمدت مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند.
دوم، تغییرات اقلیمی یک مشکل غیرخطی است. مردم در قضاوت درباره روندهای خطی خیلی خوب هستند. مثلاً اگر روزی 50 هزار تومان برای خرید ناهار خرج می‌کنید، بدون نیاز به اکسل یا دیگر نرم‌افزارهای صفحه گسترده، به راحتی می‌توانید تاثیری را که بر بودجه هفتگی شما می‌گذارد، محاسبه کنید. اما وقتی که یک تابع، در ابتدا به آرامی افزایش می‌یابد و سپس شتاب می‌گیرد، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. مشکل این است که حتی این مشکل را نیز مردم به صورت خطی می‌بینند و به صورت خطی آن را ارزیابی می‌کنند. مثال آن سیگار است. چند نخ سیگار به احتمال زیاد کشنده نیست، اما انباشت آسیب‌های سیگار کشیدن در طول سال‌ها ممکن است به مشکلات سلامتی قابل توجهی منجر شود. بنابراین در طول سال‌ها، افراد سیگاری رفتار خود را تغییر نمی‌دهند و عادت خود را ادامه می‌دهند و فکر می‌کنند که مشکلی برای آنها ایجاد نخواهد شد. اما در نهایت به دلیل اثر غیرخطی سیگار بر سلامتی، مشکلات جدی سلامتی برای این افراد ایجاد می‌شود. به این صورت، مشکلات جدی سلامتی، در طول زمان‌های طولانی برای افراد ایجاد شده‌اند و به صورت ناگهانی بر سر او آوار می‌شوند.
به همین ترتیب، مدت زیادی طول کشید تا نشانه‌هایی از تغییرات آب‌وهوایی که برای مردم آشکار باشد، ایجاد شود. مردم به تهدیدهای آشکاری مانند آن سگ زوزه‌کش بسیار بهتر از تهدیدهایی واکنش نشان می‌دهند که به سرعت و غیرخطی تشدید می‌شوند.
سوم، بسیاری از تاثیرات تغییرات آب‌وهوایی از عموم مردم دور است. تحقیقات بر روی نظریه سطح مفهومی استدلال می‌کنند که افراد چیزهایی را که از نظر روان‌شناختی از آنها دور هستند (در زمان، مکان یا فاصله اجتماعی) به‌طور انتزاعی‌تر از چیزهایی که از نظر روان‌شناختی نزدیک هستند، مفهوم‌سازی می‌کنند. هنگامی که بلایای آب‌وهوایی وجود دارد و احتمالاً بازتابی از تغییرات آب‌وهوایی هستند (مانند آتش‌سوزی‌های جنگلی یا طوفان‌های شدید)، معمولاً دور از محل زندگی اکثر مردم اتفاق می‌افتند. در نتیجه، اکثر مردم مجبور نیستند با ویژگی‌های تغییرات آب‌وهوایی دست‌و‌پنجه نرم کنند، بلکه می‌توانند آن را به عنوان یک مفهوم انتزاعی در نظر بگیرند. و مفاهیم انتزاعی به سادگی افراد را تحریک نمی‌کنند تا به اندازه مفاهیم خاص با قدرت واکنش نشان دهند.
چهارم، آینده همیشه نامشخص‌تر از حال است. این یکی از دلایلی است که مردم برای زمان حال بسیار بیشتر از آینده ارزش قائل هستند. به هر حال، اگر پول زیادی برای بازنشستگی پس‌انداز کنید، هیچ تضمینی وجود ندارد که به اندازه کافی عمر کنید تا از آن پول لذت ببرید. در مورد تغییرات آب‌وهوایی، متوهمانی وجود دارند و استدلال می‌کنند که مطمئن نیستند تاثیر فعالیت‌های انسانی بر آب‌وهوا پیامدهای ناگواری را که برخی از کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند، داشته باشد.
در حالی که همه این عوامل علیه ما و سیاره ما کار می‌کنند، امیدواری‌هایی هم وجود دارد؛ چه بخواهید خودتان را وادار کنید تا در فعالیت‌های بیشتری شرکت کنید که تاثیر شما را بر آب‌وهوا کاهش دهد چه سعی می‌کنید دیگران (یا سازمان‌ها) را متقاعد کنید که اقدام کنند، چند کار وجود دارد که می‌توانید انجام دهید.
نزدیک کردن آینده از نظر ذهنی یکی از این روش‌هاست. شما شروع به احساس برخی از ویژگی‌های زندگی روزمره کنید که به دلیل تغییرات آب‌وهوایی جهانی مختل شده است. این کار می‌تواند به کاهش فاصله روانی کمک کند. تنها زمانی که شما و دیگران این تهدید آینده را در زمان حال تجربه کنید (به جای چیزی که هنوز یک نسل با آن فاصله دارید)، نیروی انگیزشی کافی برای انجام اقداماتی مانند استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا کم کردن استفاده از سیستم تهویه مطبوع در یک روز گرم تابستان خواهید داشت که امروزه به تلاش بیشتری نیاز دارند. با گزارش‌ها و پیش‌بینی‌ها آشنا شوید (می‌توانید با گزارش سازمان ملل شروع کنید)، و در مورد اینکه چگونه بر زندگی روزمره‌تان تاثیر می‌گذارد، فکر و صحبت کنید.
همچنین ارزش دارد که با عدم قطعیت آینده رودررو مقابله کنیم. اگر شما (یا کسی که می‌شناسید) شک دارید که فعالیت‌های انسانی بر آب‌وهوا تاثیر می‌گذارد، احتمال واقعی بودن تغییرات آب‌وهوایی جهانی را در نظر بگیرید. بیشتر شکاکان فکر می‌کنند که احتمال حداقلی وجود دارد که فعالیت‌های انسانی بر آب‌وهوا تاثیر می‌گذارد. از آنها بخواهید احتمال خود را بیان کنند. وقتی این کار را با افراد شکاکی که با آنها صحبت کرده‌ام امتحان کردم، آنها اغلب احتمال کمی در حد 20 درصد می‌دهند. در آن مرحله، سعی می‌کنم تصمیم را مشخص‌تر کنم. من می‌پرسم که آیا امروز حاضرند از چیزی صرف نظر کنند تا روی بیماری خاصی سرمایه‌گذاری کنند که یک در پنج احتمال دارد نوه‌اش را تحت تاثیر قرار دهد. و اگر چنین است، پس من می‌پرسم که جدی گرفتن تغییرات آب‌وهوا چگونه متفاوت است. برای اینکه این منطق را روی خودتان امتحان کنید، لازم نیست شکاک باشید. آنچه امروز مایلید از آن چشم‌پوشی کنید، برای نسل آینده عواقب جدی و فاجعه‌باری ایجاد خواهد کرد.
همچنین می‌توانید یک بحث جدی در مورد ارزش‌ها در بین همکاران خود و در داخل سازمان ایجاد کنید. این ایده که گزینه‌های موجود ارزشمندتر از گزینه‌های آینده هستند (ماهیت تنزیل موقت) نوعی ارزیابی است. و کلمه ارزیابی حاوی کلمه ارزش در آن است. به این معنی که مجموعه‌ای از ارزش‌ها را در نظر گرفته‌اید.
در نهایت، باید تمایل داشته باشیم که در مورد ارزش‌هایی که بر اساس آن عمل می‌کنیم، صریح باشیم. اگر بخواهیم زندگی خود را در زمان حال به قیمت کیفیت زندگی نسل‌های آینده غنی کنیم، این کار، انتخاب ارزش‌هایی است که به ندرت دوست داریم به صراحت بیان کنیم. باید حاضر باشیم در آینه نگاه کنیم و بگوییم که حاضریم زندگی خود را خودخواهانه و بدون توجه به زندگی فرزندان و نوه‌هایمان زندگی کنیم. و اگر مایل نیستیم که این ارزش خودخواهانه را داشته باشیم، پس باید امروز تغییری در رفتار خود ایجاد کنیم.
بازارهای مالی و تغییرات آب‌وهوایی
بازارهای مالی هنوز راه زیادی دارند تا بتوانند اهمیت تغییرات آب‌وهوایی را در تصمیمات خود در نظر بگیرند و این موضوع باعث شده است که منابع بالقوه زیادی که وجود دارد تا بتوان با استفاده از آنها با تغییرات اقلیمی مقابله کرد، مورد‌استفاده قرار نگیرد.
سامی بن جعفر مدیر بخش خصوصی در صندوق آب‌وهوای سبز (GCF) است. این صندوق جدید 10 میلیارددلاری در مذاکرات آب‌وهوایی سازمان ملل ایجاد شده است. او معتقد است که اکثر شرکت‌ها در محافظت از دارایی‌ها و زنجیره تامین خود در برابر بلایای طبیعی و... شکست خورده‌اند. او معتقد است که خطرات مربوط به تغییرات اقلیمی خیلی جدی گرفته نمی‌شوند زیرا هیچ مجازاتی برای انجام اقداماتی که وضعیت اقلیمی را بدتر می‌کند، وجود ندارد. وی در مصاحبه‌ای با بنیاد تامسون رویترز در کنفرانس بازار کربن در بارسلون گفت: «بانک‌های مرکزی و آژانس‌های رتبه‌بندی اعتباری هنوز از نیاز بانک‌ها و شرکت‌های تجاری برای توجه کردن به تغییرات آب‌وهوایی آگاه نشده‌اند. هیچ‌کس به مدیران عالی و مدیران ریسک این شرکت‌ها نمی‌گوید که باید به موضوع تغییرات آب‌وهوایی توجه کنند و اینکه این تغییرات چه هزینه‌هایی را ممکن است به شرکت یا سازمان آنها وارد کند. به همین دلیل است که مدیران این موضوع را عموماً نادیده می‌گیرند.»
به همین صورت و به دلیل کمبود توجه به موضوع تغییرات آب‌وهوایی، شرکت خدمات رتبه‌بندی استاندارد‌‌اند پورز اعلام کرد احتمال وقوع رویدادهای آب‌وهوایی شدیدتر باعث می‌شود رتبه شرکت‌ها کاهش پیدا کند. شرکت‌هایی که احتمال دارد در معرض تغییرات آب‌وهوایی قرار بگیرند، رتبه اعتباری خود را در آینده از دست خواهند داد. این کاهش رتبه اعتباری می‌تواند مشکلات زیادی برای شرکت‌ها ایجاد کند. این کاهش رتبه می‌تواند توان یک شرکت برای وام گرفتن، جذب سرمایه و به دست آوردن قراردادهای ارزشمند را کاهش دهد. اما بر اساس گزارش‌هایی که داده شده است، از سال 2005 تنها 60 مورد از 6300 مورد تنزل رتبه اعتباری شرکت‌ها به دلیل طوفان‌های استوایی، سیل، خشکسالی یا زلزله بوده است. اما شرکت‌های اعتباری اخطار داده‌اند که این تنزل رتبه احتمالاً شدت بیشتری خواهد یافت و بخش انرژی و بخش محصولات مصرفی بیشتر از دیگر شرکت‌ها در معرض خطر هستند.
در گزارش بانک مرکزی انگلستان در مورد چالش‌های سازگاری آب‌وهوا بر بخش بیمه که به دولت ارائه شده است، اذعان شده که تغییرات زیست‌محیطی همچنین می‌تواند بر ثبات بخش مالی تاثیر بسیار گسترده‌ای بگذارد و این موضوع می‌تواند پیامدهای مهمی برای بانک‌های مرکزی در سراسر جهان داشته باشد.
با وجود این نشانه‌ها که مبین تغییر در طرز فکر سیاستگذاران هستند، بن جعفر معتقد است که عدم توجه به ریسک آب‌وهوا در میان بانک‌های مرکزی و آژانس‌های رتبه‌بندی تاکنون به این معناست که شرکت‌هایی که برای محافظت از آب‌وهوا اقدام می‌کنند، پاداشی دریافت نمی‌کنند. بر همین اساس بهتر است بانک تسویه بین‌المللی در بازل که 60 بانک مرکزی زیرمجموعه آن هستند، قوانین را به گونه‌ای تغییر دهد تا بانک‌های مرکزی موسسات مالی را ملزم کنند تا پورتفوی وام خود را برای مواجهه با تغییرات آب‌وهوایی تنظیم کنند. باید توجه داشت شرکت‌هایی که به دلیل تغییرات آب‌وهوایی بیشتر آسیب‌پذیر هستند، باید بیشتر به بانک‌های مرکزی و موسسات مالی فشار بیاورند تا برای اقدامات دوستدار محیط زیست ارزش بیشتری قائل شوند.
یکی از مشکلاتی که کارشناسان مالی شناسایی کرده‌اند این است که هم سازمان‌های دولتی و هم سازمان‌های غیردولتی که روی سازگاری با تغییرات آب‌وهوایی کار می‌کنند نمی‌دانند چگونه آن را به گونه‌ای ارائه کنند که بخش خصوصی را جذب کند. مارک ردوود، متخصص انطباق در مرکز تحقیقات توسعه بین‌المللی، گفت: «وقتی از سازگاری در یک محیط تجاری صحبت می‌کنید، چشم‌های مردم خیره می‌شود... اما اگر در مورد تداوم کسب‌وکار و حفاظت از زنجیره‌های تامین صحبت کنید، این کار بسیار خوب است.»
به‌طور فزاینده‌ای، تولیدکنندگان و خرده‌فروشان چندملیتی مواد غذایی آگاه شده‌اند که گرمایش جهانی کالاهای مختلف از قهوه و کاکائو گرفته تا غلات را تهدید می‌کند و شروع به برداشتن گام‌هایی برای اطمینان از پیوستگی خرید آنها در سراسر جهان می‌کنند. به گفته کارشناسان، این امر می‌تواند به نفع کشاورزان کوچک در کشورهای در حال توسعه باشد که مواد خام تولید می‌کنند اما تحت تاثیر تغییر و الگوهای آب‌وهوایی نامنظم قرار گرفته‌اند. ردوود بر همین اساس پیشنهاد کرده است که برنامه‌ریزان پروژه سازگاری باید بر کشاورزی و آب تمرکز کنند زیرا این بخش‌ها «بخش‌های اساسی برای اقتصاد بسیاری از کشورهای در حال توسعه» هستند. وی افزود همچنین نیاز به ارائه طرح‌های پیشنهادی بهتری وجود دارد که مزایای پایدار واضح و بلندمدت و همراه با بازده مالی کافی برای جذب سرمایه‌گذاری خصوصی را ارائه دهند.
