باخت آینده

گزارش‌های تازه نشان می‌دهند که ۷۵ درصد سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی به سوی «صنایع آینده» شامل فناوری‌های پیشرفته، انرژی پاک، هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی و زیرساخت‌های دیجیتال سرازیر شده است. گزارش جدید مکنزی این تحول را عمیق‌تر تحلیل می‌کند؛ الگوی سرمایه‌گذاری جهانی از اساس تغییر کرده و ۷۰ درصد کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به صنایعی اختصاص یافته که آینده اقتصاد جهان را شکل می‌دهند، در حالی که سرمایه‌گذاری در صنایع سنتی مانند غذا، نساجی و خدمات عمومی ۳۰ درصد کاهش یافته است. این جابه‌جایی، نقشه تجارت جهانی را بازطراحی کرده است؛ کشورهای پیشرفته بیش از پیش در یکدیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند و جریان سرمایه به چین حدود ۷۰ درصد افت کرده است. چین، که زمانی مقصد اصلی سرمایه بود، حالا به سرمایه‌گذار کلیدی در صنایع آینده بدل شده و حضور خود را در اروپا، آمریکای لاتین و خاورمیانه و شمال آفریقا گسترش داده است. جذب موثر این سرمایه‌ها نیازمند زیرساخت‌های قوی، مقررات مساعد، نیروی کار ماهر و جریان آزاد تجاری و مالی است. با این حال، در ایران، با وجود سرمایه انسانی برجسته و ظرفیت‌های فراوان، جریان سرمایه‌گذاری به سوی این صنایع کلیدی همچنان محدود و با موانع متعددی مواجه است. تحریم‌های بین‌المللی، بی‌ثباتی اقتصادی، بوروکراسی پیچیده و ضعف در زیرساخت‌ها، ایران را از این موج جهانی عقب نگه داشته است. این وضعیت، هشداری جدی برای فعالان کسب‌وکار، مدیران صنایع و سیاست‌گذاران به صدا درمی‌آورد؛ غفلت از سرمایه‌گذاری در صنایع آینده، نه‌تنها فرصت‌های رشد اقتصادی را از بین می‌برد، بلکه می‌تواند ایران را به حاشیه زنجیره ارزش جهانی سوق دهد، وابستگی به اقتصاد سنتی و نفتی را تشدید کند و موقعیت رقابتی کشور را در برابر قطب‌های جدید تولید و فناوری تضعیف کند. چرا در مسابقه برای ساختن «آینده»، همچنان گرفتار چالش‌های «گذشته» هستیم؟