نفس‌های بی‌جان بازارها
مذاکرات برجام چگونه بازارها را متاثر کرد؟
بازارهای مالی داخلی تحت تاثیر نااطمینانی‌های موجود در اقتصاد ایران نظیر مشخص نبودن سیاست‌های پولی، آینده مبهم برجام و ریسک‌های قانونی داخلی در شرایط خوبی به سر نمی‌برند. این شرایط در حالی ادامه دارد که بهرغم صعودی بودن بازدهی تعدادی از بازارها بدبینی سرمایه‌گذاران به‌ویژه در بازار سرمایه همچنان ادامه دارد و افراد از نبود امنیت سرمایه‌گذاری در بازارها گله دارند. نگرانی سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه در حالی قوت می‌گیرد که ارزش معاملات خرد سهام همچنان در سطوح پایینی قرار دارد و روند خروج سرمایه از بازار ادامه دارد. ضمن اینکه در چنین شرایطی اغلب فعالان بازار نگران از دست رفتن حمایت مهم محدوده یک میلیون و 450 هزار واحد هستند و به این محدوده حمایتی حساسیتی دوچندان دارند. در واقع، تمام بازارهای داخلی کشور در انتظار سرنوشت مذاکرات احیای برجام بوده و در اثر سیاست‌های ضدونقیض دولتمردان در بلاتکلیفی و سردرگمی به سر می‌برند. این در حالی است که با انتشار هر خبری پیرامون مذاکرات هسته‌ای، فعالان بازارها واکنش چندبرابری به اخبار نشان می‌دهند و در انتظار مشخص شدن نتیجه مذاکرات و بالطبع تعدیل روند بازارها هستند.
جدال اقتصاد با تورم
اقتصاد ایران طی سال‌های متوالی با معضل تورم دست‌وپنجه نرم می‌کند و بهرغم اینکه مساله تورم تا حد زیادی تحت کنترل درآمده، نرخ تورم در اقتصاد ایران سر به فلک گذاشته و در حال ثبت رقم‌های جدید است. این در حالی است که به نظر می‌رسد به دلیل نبود سازوکار مناسب در اقتصاد ایران و همچنین عدم اتخاذ سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های مناسب در جهت کنترل نرخ تورم، اقتصاد ایران در منجلاب مشکلات خود غرق شده و مهم‌ترین معضل فعلی آن که تورم و بعضاً رکود اقتصادی است به فراموشی سپرده شده است.
این شرایط در حالی ادامه دارد که میانگین سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر به سمت صفر میل کرده است و در شرایطی که ابهام بر تمام ابعاد سیاسی اقتصادی کشور سایه انداخته و خبری از افزایش شفافیت در این حوزه نیست، انتظار بهبود در روند سرمایه‌گذاری در کشور و بازگشت رونق به بازارها نخواهد بود. ضمن اینکه به نظر می‌رسد دور جدید مذاکرات هم نتوانست به داد بازارهای داخلی برسد و افزایش انتظارات مثبت در ابتدای هفته گذشته هم بی‌ثمر ماند. وضعیت در اقتصادهای جهانی نیز مطلوب نیست و با گذشت حدود شش ماه از حمله روسیه به اوکراین و به دنبال آن، افزایش قیمت مواد غذایی و سوخت در دنیا شوک بزرگی به اقتصادهای جهانی وارد شده است. به‌طوری که تلاش کشورها برای کاهش تبعات شوک‌های وارده تحت تاثیر وام‌های سنگین در دوران کرونا و همچنین افزایش نرخ‌های بهره تا حد زیادی نافرجام مانده است. بر این اساس، رکود بازارهای خارجی نیز در حالی تعمیق می‌یابد که افزایش تورم در ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و همچنین بریتانیا شرایط را برای بازارهای مالی سایر کشورها نیز دشوارتر کرده است. از طرفی، تورم جهانی علاوه بر اینکه استانداردهای زندگی را کاهش داده به آشفتگی بیشتر بازارهای مالی و به‌طور کل اقتصاد کشورها دامن زده است.
فرجام امید بورسی‌ها
بورس اوراق بهادار تهران در هفته‌ای که گذشت بهرغم بازدهی مثبت در نماگر اصلی خود نتوانست امنیت و اطمینان خاطر کافی را برای سرمایه‌گذاران این بازار فراهم کند. به گونه‌ای که خوش‌بینی‌های شکل‌گرفته در آن یک روز بیشتر دوام نیاورد. در هفته دوم مردادماه شاخص کل بورس تهران جایگاه خود را از ارتفاع یک میلیون و 443 هزار واحد تا سطح یک میلیون و 43 هزار واحد تنزیل داد و برای هفتمین هفته متوالی با ثبت عملکرد منفی با افت 44/0درصدی مواجه شد. این در حالی است که بورس تهران در هفته گذشته توانست برخلاف روزهای گذشته بازدهی مثبتی در نماگر اصلی خود به ثبت رساند و برآیند مثبت 77/0درصدی را به ثبت رساند اما چنین وضعیتی هم نتوانست مانع از خروج بی‌وقفه سهامداران شود. به‌طوری که در هفته گذشته در مجموع حدود 360 میلیارد تومان سرمایه حقیقی‌ها از بازار سهام خارج شد.
هفته سوم مردادماه در حالی روند معاملاتی خود را آغاز کرد که همزمان با آغاز دور جدید مذاکرات وین برای احیای برجام از روز پنجشنبه، 13 مرداد موج جدیدی از انتظارات مثبت در بازار سهام شکل گرفت. این رویداد شرایط متفاوتی را در بازار سهام رقم زد؛ به‌طوری که در ابتدای هفته معاملاتی شاخص کل بورس تهران با افزایش 8/0درصدی در سطح یک میلیون و 448 هزار واحد قرار گرفت. برآیند معاملات بازار سهام در روز شنبه، 15 مرداد به نفع حقیقی‌ها به پایان رسید، به گونه‌ای که پس از 35 روز متوالی بازار سهام با ورود پول همراه شد و حدود 93 میلیارد تومان توسط سهامداران خرد به بازار وارد شد. شاخص هم‌وزن نیز در روز مورد اشاره با افزایش 58/1درصدی عملکرد بهتری در مقایسه نماگر اصلی بازار به ثبت رساند. این وضعیت در حالی ادامه یافت که همزمان با افت قابل توجه بسیاری از سهام بازار طی ماه‌های اخیر و رسیدن بازار به سطح قیمتی ارزنده، انتظارات مثبت پیرامون برجام افزایش یافت و همچنین موج جدیدی از خوش‌بینی‌ها در بازار سهام شکل گرفت. در کنار این امیدواری، سهام برجامی بازار سرمایه تحت تاثیر جو حاکم بر بازار موجبات رشد شاخص را فراهم آوردند و با اقبال سرمایه‌گذاران همراه شدند. اما این شرایط دیری نپایید که به پایان رسید. همزمان با انتشار اخبار ضدونقیض در خصوص مذاکرات برجام و نبود شفافیت کافی در روند اطلاع‌رسانی اخبار برجامی ته‌مانده امید سرمایه‌گذاران به بازار سهام از دست رفت. حواشی منفی مذاکرات برجام موجی از عرضه‌ها و فروش‌های جدید در بازار را رقم زد و بازار را به روند حرکتی قبلی خود بازگرداند. اما این مساله تنها یکی از عواملی است که بازار سرمایه را در چنین شرایطی قرار داده است. ناکارآمد بودن شاخص کل از دیگر مسائلی است که همواره بورس تهران را تحت تاثیر قرار داده و تصویر صحیحی از واقعیات بازار انعکاس نمی‌دهد. همزمان با صحبت‌های جدید مجید عشقی، رئیس سازمان بورس مبنی بر انتشار شاخص جدید، این مساله مجدداً مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفت و به اصلی‌ترین دغدغه سهامداران بدل شد. بنابراین روند معاملاتی بازار سهام در حالی ادامه یافت که با افزایش احتمال عدم‌توافق در مذاکرات برجام و نبود اخبار مشخص پیرامون آن، سهامداران مجدداً مسیر خروج از بازار را در پیش گرفتند. همین امر سبب شد در نیمه ابتدایی معاملات روز سه‌شنبه نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در ریلی نزولی نوسان کند اما با نزدیک شدن به ساعت پایانی بازار وضعیت به مراتب بهتر شد و بازار به تعادل رسید. نهایتاً نماگر اصلی بازار با رشد 21/0درصدی معاملات خود را به پایان رساند. آخرین روز معاملاتی هفته نیز بهرغم اینکه روند معاملاتی خوبی را آغاز کرد، با رسیدن به ساعات پایانی معاملات در ریلی نزولی نوسان کرد و بر این اساس شاخص کل با کاهش 24/0درصدی مواجه شد و در ادامه روند خروج پول از بازار سهام، حقوقی‌های بازار سهام توانستند در این روز خالص خریدی مثبت معادل 173 میلیارد تومان رقم بزنند.
ضمن اینکه در حال حاضر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران از نظر تکنیکالی در محدوده مهمی قرار دارد. محدوده حمایتی یک‌میلیون و ۴۵۰ هزار واحد از نظر روانی اهمیت بسیاری برای بازار و فعالان دارد و به نظر می‌رسد با تعدیل رشد شاخص کل و بعضاً قرار گرفتن آن در سیر نزولی این نگرانی وجود دارد که نماگر مزبور حمایت یک میلیون و ۴۵۰ هزار واحد را نیز از دست بدهد. این نگرانی در حالی قوت می‌گیرد که ارزش معاملات خرد سهام همچنان در سطوح پایینی قرار دارد و روند خروج سرمایه از بازار ادامه دارد. در چنین وضعیتی با وجود اینکه صنایع در سطوح قیمتی ایده‌آلی قرار دارند و اغلب در سطحی پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند، سهامداران تمایلی به خرید در بازار سهام ندارند و دست و دلشان به خرید نمی‌رود. در حالی که اغلب کارشناسان شرایط اغلب سهام بازار را مطلوب ارزیابی می‌کنند و معتقدند ضمن داشتن استراتژی معاملاتی مناسب با سرمایه‌گذاری در این بازار می‌توان سرمایه خود را در برابر تورم رو به رشد اقتصاد ایران حفظ کرد، فعالان بازار توجهی به صحبت‌های کارشناسان ندارند. در واقع، بازار سهام را فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاری ارزیابی نمی‌کنند و به سایر بازارهای موازی که بعضاً امنیت سرمایه‌گذاری بیشتری در آنها وجود دارد، کوچ می‌کنند. بر این اساس افراد با خرید کالاهای بادوام و سرمایه‌گذاری در بازارهایی نظیر مسکن، طلا و حتی ارز در تلاش هستند ضمن حضور در بازاری که اطمینان خاطر بیشتری از وارد کردن سرمایه خود به آن داشته باشند، بازدهی مناسبی نیز کسب کنند.
سایه برجام بر بازار ارز
همزمان با شروع مجدد مذاکرات هسته‌ای و انتشار اخبار مثبتی از مقامات اروپایی و آمریکایی در روزهای ابتدایی مذاکرات، دلار آزاد معاملات هفتگی خود را در ریلی نزولی آغاز کرد. به‌طوری که پس از انتشار خبرهای ضدونقیض از مثبت بودن روند مذاکرات هسته‌ای با توجه به پیشنهادهای اروپا و نزدیک بودن توافق، افت‌وخیزهایی را به همراه داشت. نرخ اسکناس آمریکایی تحت چنین شرایطی با تاثیرپذیری از چنین اخباری، با مقاومت شدید سفته‌بازان روبه‌رو شد و در مقاطعی نیز رشد قیمت در بازار نمایان شد و مرز 32 هزار تومان را نیز لمس کرد. اما در روزهای پایانی هفته با افزایش ترس و احتیاط در بین معامله‌گران ارزی قیمت دلار مجدداً به نیمه کانال 31 هزار تومان بازگشت. به این ترتیب اسکناس آمریکایی از سطح 31 هزار و 220 تومان با افت 26/0درصدی به سطح 31 هزار و 100 تومان تا ساعت 16 روز چهارشنبه تنزل یافت. در این میان نرخ دلار نیمایی نیز طی هفته اخیر افت‌وخیزهای ناچیزی را شاهد بود و با رشد قیمتی همراه شد. در این میان برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به شرایط ایجادشده در بازار معاملاتی ارز انتظار می‌رود فشار عرضه‌ها در بازار افزایش یابد و احتمالاً طی روزهای آینده کاهش قیمتی اسکناس مذکور را شاهد باشیم.
نوسان ناچیز سکه
سکه طلا بهرغم افزایش هیجانی قیمت دلار در بازار آزاد هفته معاملاتی خود را در سیری نزولی آغاز کرد. علاوه بر این، رشد بهای طلا در بازار جهانی در کنار تغییرات نرخ دلار آزاد باعث شد تا فاصله ارزش ذاتی و بازاری این مسکوک با تغییر اندکی در کانال 6/1 میلیون تومان قرار بگیرد. در چنین شرایطی برخی از تحلیلگران بر این باور هستند که رشد قیمت سکه در روزهای اخیر عمدتاً هیجانی بوده و با نزولی شدن روند دلار آزاد سکه نیز با افت قیمت مواجه شد و در مجموع برآیند مثبت 2/0درصدی را در کارنامه هفتگی خود به ثبت رساند. بنابراین انتظار می‌رود با مشخص شدن اخبار مذاکرات احیای برجام و تثبیت روند صعودی طلای جهانی حباب و قیمت سکه تغییرات قابل توجهی داشته باشد.
طلای جهانی در دوراهی
طلای جهانی در هفته‌ای که گذشت در مدار صعودی خود باقی ماند و در روز چهارشنبه نیز در محدوده قیمتی 1790 دلار در هر اونس مورد معامله قرار گرفت. با توجه به گزارش برجسته حقوق و دستمزد در ماه جولای بسیاری از کارشناسان این حوزه معتقدند احتمالاً نرخ بهره ایالات متحده بیشتر از حد انتظار رشد داشته باشد و سناریویی منفی برای طلای جهانی رقم بزند. این در حالی است که انتظار می‌رود مخاطرات رکود جهانی نهایتاً سرمایه‌گذاران را راهی این بازار کند و با افزایش تقاضای این فلز زرد، افت قابل توجهی را در آن شاهد نباشیم.
استیصال بی‌خانه‌ها
اوراق تسهیلات بانک مسکن مورد معامله در بازار فرابورس در آخرین روز معاملاتی هفته نزولی ظاهر شدند. به‌طوری که اوراق تسهیلات مسکن با تاریخ سررسید دوساله اسفند 99 در روز مذکور با ثبت افت 96/1درصدی معادل دو هزار و 604 تومان کاهش داشت. به این ترتیب تسه 9912 دادوستدهای خود را در قیمت 130 هزار و 303 تومان خاتمه داد. به‌زعم کارشناسان حوزه مسکن، در چنین شرایطی که بازار مسکن تحت تاثیر عواملی نظیر قیمت زمین، تورم انتظاری، قیمت دلار، قیمت مصالح ساختمانی و سیاست‌های انبساطی پول قرار دارد، احتمالاً افزایش قیمت مسکن ادامه داشته باشد و رهایی از چنین شرایطی نیازمند اجرای سیاست‌های اقتصادی و مالی مناسب و تاثیرگذار در بلندمدت است. از طرفی گفته می‌شود که برای دریافت وام خرید مسکن به ارزش 480 میلیون تومان باید مبلغی معادل 142 میلیون تومان هزینه پرداخت کرد که رقم قابل توجهی برای متقاضیان آن است.
