تهدیدها و فرصت‌ها در بازار کامودیتی‌ها
بازیگران بازارهای کالایی چه آینده‌ای برای آن رقم می‌زنند؟
با وجود همبستگی قیمتی میان بازار نفت و فلزات پایه اما این دو بازار روندی واگرا را ظرف هفته اخیر طی کردند به گونه‌ای که قیمت نفت برنت به رکورد یک ساله خود رسید اما بهای فلزات پایه در بورس فلزات لندن کاهشی شد. کاهش عرضه، سیگنال‌ساز اصلی بازار نفت بود و توانست این بازار را فراتر از پیش‌بینی‌ها به پرواز درآورد اما رشد شاخص دلار، سرعت‌گیر بازار فلزات اساسی شد؛ در این میان نزدیکی به سال نو چینی و افت تقاضا برای خرید فلزات پایه از سوی بزرگ‌ترین مصرف‌کننده این محصولات نیز مزید بر علت شد و در نهایت به کاهش 2 /2درصدی شاخص بورس فلزات لندن منجر شد.
نفت برنت در اوایل روز سه‌شنبه 2 فوریه با قیمت 65 /57 دلار به ازای هر بشکه معامله شد و به این ترتیب نفت پیش از برآوردهای قبلی به رکورد قیمتی یک ساله خود بازگشت. اگرچه بسیاری از برآوردهای قبلی رشد بهای نفت در سال 2021 را پیش‌بینی کرده بود اما افزایش حاصل‌شده در بهای این محصول در بازارهای جهانی پیش از موعد بود که این موضوع را باید متاثر از دلایل متعددی از جمله تصمیم عربستان برای کاهش عرضه نفت، عملی کردن وعده‌های رئیس‌جمهور ایالات متحده در خصوص کاهش تولید نفت شیل و رشد تقاضا به خصوص در کشورهای آسیایی دانست. انتظار محدودیت بیشتر در عرضه نفت از سوی تولیدکنندگان، مهم‌ترین دلیل رشد قابل توجه بها ظرف روزهای گذشته بود. عربستان سعودی به عنوان رهبر گروه اوپک اعلام کرد که تولید نفت خود را تا روزی یک میلیون بشکه کاهش می‌دهد. این در حالی است که تقریباً سایر اعضای گروه اوپک نیز در ژانویه 2021، تقریباً معادل سهمیه تعیین‌شده نفت روانه بازار کرده‌اند و به این ترتیب در این ماه روزانه حدود 500 هزار بشکه نفت کمتری از سوی اعضای این گروه به بازار عرضه شده است. خبرگزاری رویترز نیز در تازه‌ترین برآورد خود اعلام کرد روسیه به عنوان رهبر گروه اوپک‌پلاس در ژانویه 2021 روزانه 125 هزار تن نفت را روانه بازار کرده که اگرچه این رقم نسبت به میزان عرضه روزانه در ماه دسامبر اندکی رشد داشته اما همچنان این رقم معادل سهمیه در نظر گرفته شده برای این کشور بوده است. البته ظرف روزهای گذشته درگیری میان معترضان و نیروهای پلیس در روسیه شدت گرفته که استمرار این وضعیت می‌تواند سیگنالی افزایشی برای بازار نفت به شمار رود. محمد بارکیندو دبیر کل اوپک در افتتاحیه نشست کشورهای اوپک‌پلاس نیز از کاهشی شدن عرضه نفت ابراز خرسندی و امیدواری کرد که این عقب‌نشینی در عرضه بتواند وضعیت بهتری را برای این بازار در سال 2021 رقم بزند. وی تصمیم عربستان برای کاهش تولید، در عین افزایش تقاضای آسیا را عاملی در جهت افت ذخایر نفت دانست که می‌تواند به سیگنالی مثبت برای بازار نفت تبدیل شود. اگرچه معاملات نقدی نفت ظرف روزهای ابتدایی هفته باعث شد قیمت نفت به رکورد یک سال خود برسد اما قیمت معاملات آتی از بهای معاملات نقدی جا ماند و به اصطلاح بازار دچار حالت بک‌واردیشن شد. این موضوع بیانگر آن است که معامله‌گران نفت استمرار رشد قیمتی در این بازار را باور نداشته و حاضر به خرید نفت با قیمت بیشتر برای سه ماه آینده نیستند. جو بایدن پس از قرار گرفتن در مسند ریاست جمهوری آمریکا به سرعت نسبت به عملی کردن وعده‌های خود در خصوص کاهش تولید نفت شیل با محدودیت در اجاره زمین‌های فدرال برای برداشت نفت اقدام کرد که این موضوع سیگنالی افزایشی برای بازارهای نفت دنیا بود. البته این تصمیم مخالفان سرسختی نیز دارد که معتقدند این تصمیم مغایر با معاهده پاریس بوده و باید رئیس‌جمهور جدید در آن تجدیدنظر کند. مخالفان می‌گویند با محدودیت در تولید نفت شیل، از میزان مصرف نفت خام در ایالات متحده آمریکا کاسته نمی‌شود و تنها بر سهم واردات این کشور افزوده می‌شود. این در حالی است که نفت شیل آمریکا کربن کمتری نسبت به میانگین نفت جهانی دارد بنابراین واردات نفت به جای برداشت از زمین‌های فدرال در نهایت به سود محیط زیست تمام نخواهد شد و این موضوع با توافق پاریس مغایرت دارد. حال باید دید آیا رئیس‌جمهور آمریکا تغییری در تصمیم خود در زمینه تولید نفت خواهد داد یا خیر.
فشار افزایش شاخص دلار بر بازار فلزات اساسی
برخلاف روند افزایشی به‌وجود‌آمده در بازار نفت، ظرف روزهای گذشته فلزات اساسی وارد فاز کاهشی قیمت شدند، به‌گونه‌ای که شاخص LME در روز 2 فوریه با افت 26 /2درصدی هفتگی به 3428 واحد رسید. شاخص فلزات لندن میانگین وزنی بهای معامله شش فلز آلومینیوم، مس، روی، سرب، نیکل و قلع بر اساس حجم معاملات این کالاها در بورس فلزات لندن است. رشد شاخص دلار آمریکا یکی از مهم‌ترین دلایل ریزش یکباره بهای فلزات پایه ظرف روزهای گذشته بوده است. این شاخص در ساعاتی از روز 2 فوریه به 2 /90 واحد رسید و این موضوع به‌عنوان سیگنال کاهشی شدن بهای فلزات در بورس فلزات لندن اثرگذار شد. البته در ادامه این شاخص اندکی افت داشت و در نهایت بر روی 08 /91 ثابت شد. شاخص دلار آمریکا در روزهای ابتدایی سال ۲۰۲۱ تا ۳ /۸۹ نیز افت کرده بود اما ظرف هفته گذشته مجدد وارد مسیر افزایش، هرچند با شتابی اندکی شد، البته همچنان این شاخص در کمترین سطح پس از آوریل ۲۰۱۸ قرار دارد. افزایش شاخص دلار آمریکا سیگنالی در جهت افت قیمت کامودیتی به‌شمار می‌رود. اثرگذاری کاهشی شدن این شاخص بر بازار کامودیتی‌ها در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ به وضوح مشهود بود به گونه‌ای که هم‌راستا با افت این شاخص، قیمت کامودیتی‌ها وارد مسیر رشد شد. در حالی ظرف روزهای اخیر این شاخص وارد مسیر رشد شده که برآوردهای قبلی از تضعیف هرچه بیشتر این شاخص در سال 2021 به دلیل تبعات اقتصادی شیوع کووید 19 در ایالات متحده آمریکا و وعده‌های حمایتی جو بایدن برای حمایت از مردم و مشاغل آسیب‌دیده از این موضوع حکایت داشت. کاهش ارزش یورو و برآورد افت بیشتر آن در سه ماه ابتدایی سال 2021 به دلیل استمرار موج سوم کرونا در کشورهای اتحادیه اروپا یکی از مهم‌ترین دلایل رشد ارزش دلار ظرف روزهای گذشته بوده است، البته داده‌های اقتصادی ایالات متحده آمریکا در روزهای پایانی سال ۲۰۲۰ نیز منتشر شده که نتایج آن بهتر از انتظارات پیشین بوده است. مجموع این عوامل به رشد شاخص دلار آمریکا و در ادامه تضعیف بهای فلزات اساسی منجر شده است. اگرچه شاخص دلار آمریکا ظرف هفته‌های اخیر صعودی بوده اما استمرار این وضعیت کاملاً وابسته به سیاست‌های اقتصادی دولت جدید ایالات متحده آمریکا خواهد بود. درصورت عملیاتی شدن وعده 9 /1 تریلیون‌دلاری جو بایدن به منظور حمایت از اقتصاد این کشور، انتظار افت قابل توجه شاخص دلار و در ادامه افزایش بهای فلزات اساسی وجود دارد.
هرگونه اظهارنظری در بازار کامودیتی‌ها بدون درنظر گرفتن چین به عنوان بزرگ‌ترین بازار مصرف نادرست است. بر اساس گزارش منتشرشده توسط موسسه مک کواری در ژانویه ۲۰۲۱؛ چین در سال ۲۰۲۰ میلادی ۵۷ درصد از کل مصرف فولاد دنیا را به خود اختصاص داد؛ این در حالی است که سهم این کشور از مصرف فولاد دنیا در سال ۲۰۱۹ میلادی حدود ۵۴ درصد بوده است. همچنین بر اساس گزارش این موسسه سهم این کشور از مصرف سایر فلزات اساسی نیز ظرف سال‌های گذشته افزایشی بوده و در سال ۲۰۲۰ به ۵۵ درصد کل مصرف فلزات اساسی شامل مس، آلومینیوم، روی، سرب و قلع رسیده است. ظرف هفته آینده یعنی 11 فوریه (23 بهمن) سال نو چینی و تعطیلات سراسری در این کشور آغاز می‌شود. صنعتگران چینی که در هفته‌های قبل از شروع سال نو خریدهای خود را افزایش داده بودند، از روزهای گذشته از حضور خود در بازارهای جهانی کاسته‌اند. این موضوع سیگنالی کاهشی برای بازار جهانی فلزات به‌شمار می‌رود که تبعات این سیگنال تا پایان این تعطیلات (29 بهمن) ادامه خواهد داشت. با توجه به تعدد سفر در این تعطیلات، عموماً تعطیلات سال نو چینی بیش از زمان مقرر به طول می‌انجامد و بازارهای دنیا نیز به رسم هر سال آمادگی این افت تقاضا در این بازه زمانی را دارند، اما انتشار اخباری مبنی بر افزایش مشاهده موارد ابتلا به کووید ۱۹ ظرف هفته‌های اخیر باعث شد تا دولت این کشور مردم را تشویق کند که برای جلوگیری از موج جدید این ویروس تعطیلات خود را به‌صورت محلی جشن گرفته و از رفتن به سفر خودداری کنند. این موضوع به مفهوم کوتاه شدن دوران تعطیلات در این کشور و بازگشایی پیش از موعد بازارها خواهد بود. به این ترتیب انتظار می‌رود که تاثیر تعطیلات چین بر بازار کامودیتی‌ها کوتاه‌مدت‌تر باشد. البته عدم کنترل شیوع این ویروس در چین آن هم در زمانی که مردم این کشور آماده تعطیلات گسترده می‌شوند، ریسکی بزرگ برای بازارهای جهانی به‌شمار می‌رود. هرچند که در حال حاضر اغلب بازارها به این سیگنال بی‌توجه بوده و در انتظار آینده هستند.
