ورم مزمن

   آیسان تنها: سال‌هاست که تورم به عنوان بیماری مزمن اقتصاد ایران شناسایی شده ولی تاکنون چاره‌ای برای درمان آن اندیشیده نشده یا اگر چاره اندیشیده ‌شده اقدام موثری صورت نگرفته است. حالا که آمارها و ارقام می‌گویند اوضاع نسبت به گذشته وخیم‌تر هم شده است. درست است که عملکرد کلی ساختار سیاستگذاری در ایران در حوزه اقتصاد برای مهار تورم در پنج دهه گذشته ضعیف بوده است اما بعد از خروج آمریکا از برجام شرایط وخیم‌تر هم شده است. همچنان که پیش از آن تورم در اقتصاد ایران سالانه در حدود 20 درصد بوده ولی بعد از آن به بالای 30 درصد رسیده است. اقتصاددانان بارها هشدار داده‌اند و دولت نیز خود بارها اذعان کرده که مشکل بزرگ کسری بودجه است. بودجه که ردیف‌هایی از آن صرف مصارف سیاسی می‌شود. بارها تحلیلگران اقتصادی مطرح کرده‌اند که یکی از گزینه‌ها این است که دولت بودجه ده‌ها نهاد و سازمان حکومتی و دولتی را کاهش دهد و از این طریق هزینه‌های خود را کم کند. در عین حال دریافت مالیات از نهادها و بنیادهایی که به نظر می‌رسد تاکنون فشار مالیاتی زیادی را تحمل نکرده‌اند می‌تواند چاره‌ساز باشد. ولی از سوی حاکمیت نشانه‌ای مبنی بر اینکه عزمی برای کاهش بودجه ردیف‌های مذکور وجود دارد دیده نمی‌شود. در عین حال تلاش جدی هم برای مالیات‌ستانی از بخش‌هایی که معاف‌اند صورت نمی‌گیرد. در بخش‌های دیگر هم به نظر می‌رسد که گرچه در گذشته فرصت‌هایی برای اصلاح وجود داشته ولی حالا با بروز نارضایتی‌های اجتماعی بعید است دولت عزمی بر اصلاح داشته باشد. همچنین این هشدار وجود دارد که کاهش کسری بودجه می‌تواند برای دولت هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی ایجاد کند. کم کردن هزینه‌ها مستلزم این است که دولت روی آحاد جامعه فشار وارد کند، منابع را از آنها بگیرد و خدمات کمتری ارائه کند؛ برای اینکه بتواند تورم را پایین بیاورد. انجام چنین اقدام پرریسکی دست‌کم در شرایط حاضر کمی دور از ذهن می‌نماید. اما برای مهار تورم چاره‌ای هم جز این نیست. در سطح سیاستگذاران یکی از قربانیان تورم در ایران همواره روسای بانک مرکزی بوده‌اند. روسایی که به کنایه به آنها رئیس چاپخانه گفته می‌شود و منظور این است که در ساختار سیاسی رئیس بانک مرکزی چندان قدرتی برای انتخاب و سیاستگذاری ندارد. اخیراً رشد قیمت ارز و تورم رئیس بانک مرکزی در ایران را برکنار کرده و رئیس جدیدی به میدان آمده است. دست‌کم در سطح حاکمیت از وی انتظار می‌رود که بتواند تورم را مهار کند. همچنان که نقل شده رئیس‌جمهوری در دیداری که با محمدرضا فرزین داشته از وی خواسته به هر ترتیبی مقدمات مهار تورم را فراهم کند. اقدامی که قاعدتاً بدون همکاری و هماهنگی با نهاد بودجه‌ریز کشور و تن دادن به جراحی بزرگ اقتصادی میسر نخواهد شد.