دگردیسی در میانسالی
برای برون‌رفت از اقتصاد فرسایشی چه باید کرد؟
آیسان تنها: با گذر چندین دهه از عمر نظام سیاسی و رسیدن آن به آستانه میانسالی حالا دیگر می‌توان عملکردش را حسابرسی کرد. یعنی می‌توانیم بررسی و محاسبه کنیم که چه داده‌ایم و چه گرفته‌ایم. وقتی به فهرست هزینه‌های صورت‌گرفته در چند دهه گذشته می‌نگریم، متوجه می‌شویم که هزینه‌ها سرسام‌آور است. هزینه‌های عملیاتی، هزینه‌های اقتصادی و هزینه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی. در کنار این موارد هزینه‌ای که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد هزینه فرصت است. در مقابل این هزینه‌ها، منافع هم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر باید ببینیم که مطابق با هزینه‌ها چه عواید مادی و معنوی‌ای برای کشور حاصل شده است؟
به نظر می‌رسد بسیاری از اهالی قدرت در ایران محاسباتی از این دست را به حاشیه رانده‌اند و نیل به اهداف مدنظرشان دارای آن جایگاه اولایی است که محاسبه هزینه‌های دست یافتن به آن‌ها چندان محلی از اعراب ندارد. سوال این است که آیا در چنین رویکردی افراد جامعه هم با ساختار سیاسی همراه و همدل‌اند؟ سوال دیگر این است که وضعیت آستانه تحمل گروه‌های فاقد همراهی و همدلی با رویکرد نظام سیاسی چگونه است؟ این افراد تا چه حد قادر به تحمل تورم، بیکاری، تنزل رفاه و آسیب‌های اجتماعی حاصل از آن هستند؟ به هر حال بسیاری از کارشناسان معتقدند ادامه وضعیت کنونی با توجه به هزینه‌هایی که به گروه‌های مختلف جامعه وارد می‌کند، می‌تواند برای کیان کشور آسیب‌زا بوده و حتی ما را با تهدیدات امنیتی روبه‌رو کند.
این سه راه
اکنون سه راه پیش‌روی نظام تصمیم‌گیری وجود دارد. یک راه، حفظ اهداف و آرمان‌های ساختار سیاسی و تداوم حکمرانی اقتصادی و به عبارتی تداوم وضع موجود بوده که به گواه کارشناسان و اقتصاددانان در امتداد آن شاهد پیچیده‌تر شدن شرایط اقتصاد ایران و اضمحلال بیشتر منابع کشور خواهیم بود. روندی که مشخص نیست ادامه آن تا چه آستانه‌ای در تحمل گروه‌هایی از افراد جامعه باشد. راه دیگر تن دادن به اصلاحات اساسی در راهبردها و حذف و تغییر برخی اهداف و آرمان‌هاست که البته نشانه‌ای از گرایش به این رویکرد در میان اهالی حلقه اصلی قدرت در ایران به چشم نمی‌خورد. راه‌حل سومی هم وجود دارد که آن حفظ اهداف و آرمان‌ها البته با استفاده از ابزارهای واقع‌بینانه است. رویکردی که به کار بستن جامعه کارشناسی کشور در حوزه‌های متنوع مدیریتی و در عین حال ایجاد گشایش در روابط بین‌المللی را می‌طلبد. در این پرونده تلاش کردیم بررسی کنیم که هر سه راه چه افقی پیش‌روی نظام سیاسی و جامعه قرار می‌دهد.
