طعم تلخ تحریم‌ها
دردسرهای تاجران زعفران ایران
اسکندر کبیر زعفران را در آب داغ وان حمام می‌ریخت. او اعتقاد داشت که زعفران به بهبود زخم‌ها کمک می‌کند. در روم باستان تازه‌عروس‌ودامادها آن را بر روی تخت‌خواب می‌ریختند. امروزه زعفران عمدتاً برای طعم و رنگ دادن به غذاهایی مانند غذای اسپانیایی پائلا (Paella) استفاده می‌شود اما ادویه‌ای که از کلاله‌های خشک‌شده گیاه زعفران به‌دست می‌آید هنوز ارزش زیادی دارد. یکی از واردکنندگان زعفران در بریتانیا می‌گوید در ماه اکتبر قیمت هر کیلو زعفران ایران به 1400 دلار رسید. ایران 90 درصد زعفران جهان را تولید می‌کند.
اما ایرانیانی که در کار زعفران هستند دردسرهای زیادی دارند. افزایش اخیر قیمت‌ها صرفاً به خاطر بالا رفتن تقاضا در نتیجه تکانه همه‌گیری نیست. خشکسالی و بالا رفتن هزینه کارگر نیز در آن نقش دارد. چیدن گل‌ها و جدا کردن کلاله‌های زعفران و تولید یک کیلو محصول ساعت‌ها وقت می‌گیرد. مشکل دیگر به تحریم‌های آمریکا مربوط می‌شود که قصد دارد ایران را از اقتصاد جهان جدا کند. تاجران ایرانی زعفران برای دور زدن تحریم‌ها از واسطه‌های غیرایرانی، زنجیره‌های عرضه مخفی و روش‌های پرداخت پررمزوراز استفاده می‌کنند.
بنابراین یک کیلو زعفران از استان خراسان که بیشترین محصول کشور را تولید می‌کند با ابزارهای غیررسمی حمل‌ونقل به دوبی یا اسپانیا منتقل می‌شود. در آنجا هرگونه رد و نشانه‌ای از ایران از بین می‌رود و زعفران برای انتقال به دیگر مناطق بارگیری می‌شود. در این مسیر فعالیت‌ها و کارهای خنده‌دار زیادی صورت می‌گیرند. گاهی اوقات زعفران ایران با پودر گل‌ها یا دیگر ادویه‌های مخلوط می‌شود تا وزن آن افزایش یابد. در ماه فوریه، پلیس اسپانیا 400 کیلوگرم پرچم زعفران را از یک شبکه قاچاق مصادره کرد. این شبکه زعفران ایران را وارد می‌کرد، آن را با مواد ارزان‌تر مخلوط می‌کرد و سپس با نام زعفران لامانچا (منطقه‌ای در اسپانیا که زعفران آن شهرت دارد) به فروش می‌رساند. گواهی مبدأ لامانچا اعتبار زیادی دارد و محافظت‌شده است.
بورخارد موهل از آژانس پلیس اتحادیه اروپا (یوروپل) می‌گوید این شاید نوک کوه یخ باشد. مطالعه‌ای که به تازگی با حمایت اتحادیه اروپا انجام شد نشان می‌دهد 11 درصد از زعفرانی که برای فروش در اتحادیه عرضه می‌شود ممکن است تقلبی باشد. مطالعات دولت فرانسه این درصد را بالاتر می‌داند.
همه اینها مشکلاتی را برای تاجران درستکار ایرانی پدید می‌آورند. وحید جعفری یکی از صادرکنندگانی که به تازگی با یک مشتری ویتنامی تماس تصویری برقرار کرده بود، می‌گوید «من مجبورم سخت تلاش کنم تا اطمینان مشتری را جلب کنم. آنها به من گفتند می‌ترسند زعفران تقلبی دریافت کنند». دیگر مشتریان نگران آن هستند که اگر زعفران ایران را حتی از طریق واسطه‌ها خریداری کنند در فهرست سیاه آمریکا قرار گیرند. بانک‌ها از انجام چنین تراکنش‌هایی هراس دارند. واردکننده بریتانیایی می‌گوید حساب‌های بانکی‌اش در دوبی و بریتانیا مسدود شده‌اند. او می‌گوید «بانک بریتانیایی بارکلیز هر شش ماه یک‌بار با من تماس می‌گیرد و می‌پرسد آیا با ایران کار می‌کنم؟ هربار من مجبورم به آنها دروغ بگویم».
اوضاع همیشه تا این اندازه دشوار نبوده است. در سال 2015 تجارت با ایران ساده‌تر شد چراکه این کشور پذیرفت در ازای رفع بسیاری از تحریم‌های بین‌المللی فعالیت‌های هسته‌ای خود را کاهش دهد. اما درست سه سال پس از آن رئیس‌جمهور دونالد ترامپ آمریکا را از برجام خارج و تحریم‌ها را دوباره اعمال کرد. گفت‌وگوهای احیای برجام در وین جریان دارد و بارقه‌ای از امید را پیش‌روی تجار گذاشته، هرچند پیشرفت کند است. یکی از دلالان مستقر در تهران می‌گوید «اگر این روزها بتوانید از ایران زعفران صادر کنید شما یک ابرمرد (سوپرمن) هستید».
