افق سوخت زمستانی
چگونه کسری‌ها جبران می‌شود؟
چند روزی است که صحبت‌های وزیر جدید نفت در مورد کسری سوخت زمستانی در صدر اخبار و تحلیل‌های بخش انرژی کشور قرار گرفته است. چندی پیش جواد اوجی گفته بود که «امسال پیش‌بینی می‌کنیم با روند رشد مصرف در کشور که بین 8 تا 10 درصد است، در فصل سرد تا 200 میلیون متر‌مکعب در روز کسری گاز داشته باشیم، به‌همین خاطر جلسات تامین سوخت زمستانی را شروع کردیم و یکسری راهکارهایی را از الان آغاز کردیم تا بتوانیم این فصل سرد را بدون دغدغه تامین کنیم.» اما تا چه اندازه جای نگرانی است؟ آیا به‌واسطه این کسری احتمالی، زمستان امسال هم خاموشی‌ها تکرار می‌شود؟ مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران می‌گوید که مصرف گاز کشور برای زمستان امسال حدود 860 میلیون متر‌مکعب در روز -اوج مصرف- پیش‌بینی شده است.
محمدرضا جولایی درباره مصرف گاز زمستان اخیر به «ایران» توضیح می‌دهد: «سال گذشته بیشترین میزان مصرف گاز کشور حدود 840 میلیون متر‌مکعب در روز بود.» بر اساس آنچه مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اظهار می‌کند امسال حدود 20 میلیون متر‌مکعب در روز عرضه گاز بیشتر از سال قبل خواهد بود. در همین حال، مسعود زردویان، مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران، گفته است که «پالایشگاه‌های گاز کشور آمادگی کامل برای ورود به‌فصل سرد سال را دارند و در هفت ماه سال، برای ۱۸ پالایشگاه گازی که اکنون عملیاتی هستند، یک برنامه فشرده تعمیرات اساسی (اورهال) تجهیزات پالایشگاهی اجرا شده است».
اما پیش‌بینی وزیر نفت این است که تقاضای گاز برای زمستان امسال حتی تا 80 میلیون متر‌مکعب در روز بیشتر از سال گذشته باشد. بخشی از این تقاضا باید با عرضه بیشتر گاز و بخشی با فرآورده‌های نفتی جبران شود.
به نام ایرانی به کام قاچاق
رئیس انجمن تولیدکنندگان نوشت‌افزار از کاهش تولید اقلام مختلف لوازم‌التحریر به ویژه جامدادی و دفتر خط‌دار خبر داد و از مردم خواست هنگام خرید کالا به علامت استاندارد و کد آن توجه کنند؛ چراکه در سال‌های اخیر عده‌ای از محدودیت واردات سوء‌استفاده کردند و کالاهای بی‌کیفیت قاچاق را به کشور وارد و با درج عبارت «ساخت ایران» روی آنها به نام کالای ایرانی در بازار عرضه می‌کنند. بنابراین دیدگاه منفی نسبت به کالاهای ایرانی در بازار ایجاد می‌کنند.
محمود‌رضا صنعتکار در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در پی تعطیلی مدارس ناشی از شیوع ویروس کرونا و کاهش مصرف لوازم‌التحریر، میزان تولید آن کاهش داشته، اما تا حد امکان کارگران را اخراج نکردیم، بلکه فعالیت شرکت‌ها از سه شیفت به یک شیفت رسیده است.
رئیس انجمن تولیدکنندگان نوشت‌افزار درباره میزان افزایش قیمت‌ها نیز گفت: تولیدکنندگان افزایش قیمت چندانی اعمال نکرده‌اند و حتی برخی از اقلام خود را به قیمت تمام‌شده عرضه کردند که کارشان گردش داشته باشد. این در حالی است که اگر افزایش هزینه تولید مانند افزایش نزدیک به ۴۰درصدی حقوق و دستمزد، هزینه حمل و نقل، مواد اولیه (از جمله افزایش بیش از ۶۰درصدی محصولات پتروشیمی) و همچنین افزایش قیمت بیش از ۶۰درصدی حامل‌های انرژی که بدون اعلام دولت گران شده، در نظر گرفته شود، انواع نوشت‌افزار باید حدود ۶۰ درصد گران شود.
استقبال از آزادسازی واردات خودرو
مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در مورد مصوبه کمیسیون صنایع مجلس در مورد آزادسازی واردات خودرو اظهار کرد: این مصوبه یکی از مترقی‌ترین و مردمی‌ترین مصوبات مجلس شورای اسلامی است که می‌تواند التهابات و زخم‌های بازار خودرو را تسکین ببخشد. این طرح واردات را برای همه به رسمیت شناخته و انحصار قائل نشده است، از طرف دیگر ذکر شده که هیچ تعهد ارزی جدیدی برای دولت ایجاد نکند. واردات را با استفاده از منابع ارزی خارج از کشور هم به رسمیت می‌شناسد، در واقع از واردات بدون انتقال ارز یاد شده که می‌تواند منشأ خارجی یا داخلی داشته باشد.
وی افزود: واردات بدون انتقال ارز یعنی بانک مرکزی برای این کار ارز تخصیص نمی‌دهد، ارز برای خود واردکننده است یا واردکننده آن را تهیه می‌کند، می‌توان از ارزهایی که افراد در خانه انباشته کرده‌اند نیز استفاده کرد. بنابر اطلاعات و آمارها نزدیک به 25 تا 30 میلیارد دلار ارز دست مردم است. یکی از هنرهای مجلس باید این باشد که بتواند این ارزها را در گردش اقتصادی به کار بگیرد.
دادفر اضافه کرد: طبق این طرح در ازای صادرات صنایع نیروی محرکه، خودرو و کالاهای مربوط به صنایع خودرو هم می‌توان واردات خودرو داشت. این موضوع واردکنندگان را تشویق می‌کند که یا ارزهای دپو‌شده را به کار بیندازند یا صادرات انجام دهند. این طرح می‌تواند به خوبی بازار خودرو را تحت تاثیر قرار دهد، بازار خودرو را از انحصار مطلق خارج کند و قیمت را برای مردم کاهش دهد. حتی تا 25 درصد ممکن است روی قیمت خودرو تاثیرگذار باشد.
وی در ادامه تصریح کرد: نکته مهمی که در این طرح به آن اشاره شده این است که واردات خودروهای کارکرده تا سه سال ساخت آزاد شود، حتی خودروهایی را که سه سال قبل تولید شده‌اند ولی صفرکیلومتر هستند، می‌توان وارد کرد. این آرزویی که برای ایرانی‌ها وجود داشت که بتوانند خودروهای خوب و برند دنیا را سوار شوند با این بند قابل تحقق است چراکه می‌توان خودروهای خوبی را با قیمت مناسبی وارد کرد. به نظر می‌رسد که این طرح به وضعیت اقتصادی مردم توجه داشته است.
دپوی 8 /3 میلیون‌تنی خوراک دام و طیور
در حالی بحث کمبود نهاده‌های تولید یا عدم توزیع مناسب آن همواره مورد تاکید قرار دارد که در حال حاضر 8 /3 میلیون تن یعنی بیش از ۶۰ درصد از کالاهای اساسی موجود در گمرک و بنادر را سه نهاده تولید ذرت، جو و سویا با دریافت ارز ۴۲۰۰تومانی تشکیل می‌دهد.
از حدود یک سال گذشته بحث عدم تامین به‌موقع یا توزیع نامناسب نهاده‌های تولید یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت گوشت، مرغ یا اخیراً محصولات لبنی عنوان شده است. در حالی که واردات این اقلام به گمرک و بنادر و موجودی آن همواره در صدر کالای اساسی قرار داشته است.
در همین راستا، بررسی آخرین وضعیت موجودی کالاهای اساسی در روزهای اخیر نشان می‌دهد همچنان حجم بالایی از واردات و موجودی کالاهای اساسی به نهاده‌های تولید اختصاص دارد؛ به طوری که 1 /6 میلیون تن کالای اساسی شامل گندم، ذرت، برنج، جو، سویا، شکر، روغن خام و دانه‌های روغنی در گمرک و بنادر موجود یا در شناورها وجود داشته که بیش از 8 /3 میلیون تن یعنی بالغ بر ۶۲ درصد مربوط به نهاده‌های تولید است.
آن‌گونه که ایسنا گزارش داده است، ذرت همواره بالاترین حد واردات نهاده‌های تولید و البته کالاهای اساسی را به خود اختصاص می‌دهد و در حال حاضر 8 /1 میلیون تن از این کالا در گمرک و بنادر است که 3 /1 میلیون تن آن در انبارها موجود و حدود ۵۰۰ هزار تن هم در شناورهای کنار اسکله یا در حال تخلیه قرار دارد.
اما جو دیگر نهاده تولید است که طبق آخرین گزارش بیش از یک میلیون تن از آن در بنادر وجود دارد که 2 /880 هزار تن موجود و بالغ بر ۱۵۵ هزار تن هم در شناورها در حال تخلیه است.
بالغ بر یک میلیون تن موجودی سویا نیز در آمار دیده می‌شود که 7 /836 هزار تن در انبارهای گمرک و بنادر و بالغ بر ۲۳۰ هزار تن هم در شناورها موجود است.
این در شرایطی است که حتی در واردات کالاهای اساسی دریافت‌کننده ارز ۴۲۰۰ تومان که محدود به شش قلم ذرت، جو، سویا، گندم، روغن و دانه‌های روغنی به همراه بخشی از دارو و تجهیزات پزشکی می‌شود، همواره این سه قلم نهاده تولید در صدر واردات بوده است؛ طبق آمار در پایان سال گذشته از 1 /23 میلیون تن کالای اساسی وارد‌شده (در ۲۵ گروه کالایی) بیش از 4 /13 میلیون تن به ارزشی بالغ بر 7 /3 میلیون دلار مربوط به ذرت، جو و کنجاله سویا بود که ۵۸ درصد وزن کل واردات در ۲۵ گروه اقلام اساسی را در‌بر می‌گرفت.
اما به هر صورت با توجه به اینکه نهاده‌های تولید، کالاهای دریافت‌کننده ارز ۴۲۰۰تومانی هستند اغلب در مورد تامین ارز و نحوه توزیع ارز ۴۲۰۰ بین واردکنندگان این اقلام چالش‌هایی وجود داشته است و با وجود اینکه ترخیص ۹۰درصدی شش قلم کالای اساسی با ارز ترجیحی بدون صدور کد رهگیری بانک در دستور کار قرار دارد، باز هم مشکلاتی در این رابطه مطرح بوده است.
بازار فرش صادراتی از دست می‌رود
رئیس اتحادیه تعاونی فرش دستباف با اشاره به افزایش ۴۰درصدی قیمت تمام‌شده فرش دستباف گفت: ما از بیرون تحریم شدیم و بانک مرکزی با سیاست رفع تعهد ارزی، صادرات فرش را از داخل کشور تحریم کرد.
عبدالله بهرامی در مورد وضعیت صادرات فرش دستباف اظهار کرد: اگرچه از سال ۹۷ فرش دستباف مورد تحریم آمریکا قرار گرفت اما این تحریم می‌توانست فقط ۲۰ درصد صادرات را مختل کند در حالی که صادرات فرش دستباف طی این سال‌ها به یک‌دهم رسیده است و ۸۰درصد مشکلات را مسوولان داخلی به وجود آوردند.
رئیس اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف شهری و عشایری ایران افزود: طی سالیان گذشته صادرات فرش دستباف ایرانی ۴۰۰ تا 2 /1 میلیارد دلار بود اما این ارقام به ۵۰ تا ۸۰ میلیون دلار رسیده است. طی پنج ماه نخست امسال نیز صادرات فرش فقط ۱۵ میلیون دلار بود که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال به حدود ۵۰ تا ۷۰ میلیون دلار برسد. حتی نمایشگاه فرش دستباف که طی ۲۹ سال گذشته همواره برگزار شده، امسال به دلیل کرونا لغو شد.
وی با بیان اینکه بازار داخل نیز همراه با بازار خارجی دچار رکود شده است، ادامه داد: صادرکننده انگیزه‌ای برای صادرات ندارد و هیچ‌گونه تسهیلات حمایتی و مشوقی به این بخش تعلق نگرفته است. همچنین ما بارها اعتراض کردیم که سیاست رفع تعهد ارزی برای صادرکنندگان فرش لغو شود یا تغییر کند زیرا اولاً اختلاف مبلغ ریالی دلار آزاد با نیمایی زیاد است و همچنین صادرات فرش با صادرات سایر کالاها فرق می‌کند. فرش عموماً به صورت امانی صادر می‌شود و خریدار در همان لحظه پول نمی‌دهد. ممکن است فرش برگشت داده شود یا از کشوری به کشور دیگر ارسال شود. به هر حال تاکنون توجهی به این اعتراضات نشده است.
♦♦♦
ایسنا: مهرداد بذرپاش، رئیس دیوان محاسبات کشور گفت: طی چهار ماه اول سال، صرفاً 5 /34درصد احکام بودجه اجرایی شده است.
ایلنا: سیدعلی‌اصغر میرابراهیمی، رئیس اتحادیه سلف و رستوران تهران اظهار کرد: بسیاری از همکاران ما به خاطر گرانی، کرونا، مالیات و همه مشکلات دیگر مجبور به تعطیلی واحد صنفی خود شده‌اند. تقریباً 30 درصد رستوران‌ها نسبت به دو تا سه ماه پیش مجبور به تعطیلی شدند که در بیشتر شهرها اتفاق افتاده است.
فارس: حسین تنهایی رئیس اتاق مشترک ایران و کره جنوبی با اشاره به هفت میلیارد دلار پول بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی اظهار داشت: کره جنوبی اقداماتی را انجام داده و مشغول رایزنی با مقامات کشور آمریکاست تا با لغو برخی از تحریم‌ها به‌طور استثنا بتواند زمینه آزاد شدن پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی را فراهم کرده و این پول‌ها به ایران بازگردد.
مهر: دبیر کل کانون آردسازان در نامه‌ای به وزیر جهاد کشاورزی نوشت: در صورت عدم اجرای مصوبه ستاد تنظیم بازار مبنی بر فروش سبوس از طریق عرضه و تقاضا یا با قیمت 35 هزار ریال در سامانه، عملاً فعالیت کارخانه‌ها و تامین آرد برای نان مردم با مشکل جدی مواجه می‌شود.
ایسنا: با توجه به اهمیت جوجه یک‌روزه به عنوان اصلی‌ترین نهاده تولید گوشت مرغ در کشور که هرگونه کمبود آن می‌تواند موجب کاهش تولید و نهایتاً افزایش قیمت گوشت مرغ برای مصرف‌کنندگان شود، هیات‌وزیران با صدور مجوز برای واردات تخم‌مرغ نطفه‌دار گوشتی توسط شرکت پشتیبانی امور دام کشور موافقت کرد.
ایلنا: محسن رضایی‌پور، دبیر میز آسه‌آن سازمان توسعه تجارت ایران گفت: بر اساس گزارش گمرک ایران میزان صادرات کشورمان در پنج‌ماهه اول سال جاری به ۱۰ کشور عضو اتحادیه اقتصادی آسه‌آن با ۴۸ درصد افزایش به رقم ۱۰۷۶ میلیون دلار رسید.
مهر: علی نیکزاد، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: در حال حاضر وضعیت استراتژیک ما از لحاظ ذخیره کالاهای اساسی خوب است و تمهیداتی انجام شده که مشکلی در تامین کالاهای اساسی نداشته باشیم.
فارس: اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان و تولیدکنندگان لوازم خانگی تهران با بیان اینکه بازار لوازم خانگی در رکود قرار دارد، گفت: اگرچه لوازم خانگی به وفور در بازار وجود دارد اما یکی از علل رکود در بازار لوازم خانگی نبود نقدینگی و کاهش قدرت خرید مردم است.
♦♦♦
رکود اقتصادی در بازار ورزش
همشهری نوشت: فعالیت‌های ورزشی از اولین ممنوعیت‌های دوران کرونا بود و این تعطیلی در کنار زیانی که به سالن‌های ورزشی و استخرها وارد کرد، بازار لوازم ورزشی را با رکودی سنگین مواجه کرد. باشگاه‌های ورزشی به دلیل تجمع و تماس نزدیک مراجعان، کانون کرونا تلقی می‌شد و طبعاً در کنار تعطیلی مسابقات ورزشی، آنها هم به توقفی طولانی‌مدت در فعالیتشان ناگزیر شدند. بخشی از مردم بعد از خروج از شوک کرونا تحرک و ورزش در منازل را برگزیدند و بسته به توان مالی به خرید وسایل ورزشی کوچک و بزرگ برای سرگرمی و تحرک خود و فرزندانشان روی آوردند. این خریدها گرچه بازار لوازم ورزشی را کمی تکان داد اما زیان ناشی از تعطیلات واحدهای صنفی بیش از آن بود که با این خریدها جبران شود.
رشد از راه می‌رسد؟
اعتماد نوشت: دهه ۹۰ دوره عجیبی برای اقتصاد ایران بود؛ تشدید تحریم‌ها، کاهش شدید درآمدهای نفتی، ناترازی در پرداخت‌ها و در نهایت جهش‌های نرخ ارز از ویژگی‌های اقتصادی این دهه بود که در این ایام میانگین رشد اقتصادی نیز نزدیک به صفر شد، که کشور با کاهش رشد سرمایه‌گذاری‌ها، افزایش خروج سرمایه و از همه مهم‌تر مشکلات تورمی همراه شد. اما با پشت سر گذاشتن این دهه سخت برای اقتصاد ایران، حال رئیس سازمان برنامه‌وبودجه نوید رشد اقتصادی مثبت در سال پیش‌رو را می‌دهد. مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، اظهار کرد: تنظیم بودجه ۱۴۰۱ را براساس مقتضیات کشور، اسناد بالادستی و توجه ویژه به برنامه در دستور کار داریم و در این برنامه تاکید اصلی بر تحقق رشد اقتصادی است.
بازنگری در تنظیم بازار
ایران نوشت: با افزایش چندباره قیمت کالاها و نارضایتی‌های عمومی که در این خصوص به وجود آمده، وزیر صمت برای آرامش بازار و همچنین رهایی این بخش از نوسان قیمت می‌خواهد در اولین ماه‌های کاری خود نسبت به اصلاح نظام توزیع با هدف تنظیم بازار گام بردارد. اخیراً رئیس‌جمهوری در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، فاطمی‌امین را مامور کرد تا با استفاده از نخبگان اقتصادی، گزارش کاملی از زنجیره تامین، توزیع تا مصرف کالاهای اساسی و راهکارهای نظارت دقیق و شفاف و تضمین سلامت این زنجیره تهیه و به ستاد هماهنگی اقتصادی ارائه کند. این موضوع نشان می‌دهد که دولت سیزدهم می‌خواهد مسیر نظام توزیع را تغییر دهد و شرایطی را ایجاد کند که مردم دیگر شاهد رشد قیمت‌ها و بعضاً کمبود برخی از کالاها در بازار نباشند.
آینده حقوق‌ها در ابهام
شرق نوشت: «مسعود میرکاظمی» که از اولین انتصاب‌های اقتصادی ابراهیم رئیسی است، از آغاز حضور بر مسند ریاست سازمان برنامه‌وبودجه تقریباً در تمامی سخنرانی‌های خود از پیشینیانش انتقاد کرده است. خلاصه ماجرا هم این است که میرکاظمی و در حالت کلی‌تر کابینه اقتصادی دولت سیزدهم معتقدند که دولت روحانی نه‌تنها بودجه مناسبی برای سال ۱۴۰۰ نبسته که حتی در ماه‌های آخر تصمیماتی مبنی‌بر بودجه‌بخشی داشته که امکان عملی شدن هم ندارد. در همین سخنان میرکاظمی تاکنون چندین بار به افزایش حقوق معلمان و بازنشستگان هم تاخته و تصمیمات این‌چنینی را غیرقانونی دانسته و همین انتقادات شدید، بازار یک شایعه را داغ کرده است: دولت سیزدهم می‌خواهد برای کنترل بودجه و کاهش کسری بودجه، حقوق کارمندان و معلمان را کاهش دهد.