تله حمایت

  بهاره چراغی: چانه‌زنی برخی صنایع با دولت وارد مراحل جدیدی شده است. تولیدکنندگان که طی سال‌های گذشته تحت فشار قیمت‌گذاری دستوری و نامساعد بودن فضای کسب‌وکار از جمله تنگنای تامین مالی، بی‌ثباتی مقررات و اتخاذ تصمیم‌های ناگهانی و عایدی بالای فعالیت‌های نامولد و رقیب تولید قرار داشتند، در شرایط فعلی خود را ذی‌نفع باز شدن درهای ایران به روی سایر کشورها نمی‌دانند و خواستار تداوم وضع موجود هستند. این روزها از گوشه و کنار شنیده می‌شود که صاحبان صنایع به سیاستگذاران توصیه می‌کنند از تولید داخل حمایت کنند و علاوه‌بر کاهش نرخ سود در شرایط فعلی، درهای کشور را هم به روی محصولات خارجی ببندند. چندی پیش، دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ایران از درخواست این انجمن برای ممنوعیت واردات لوازم‌ خانگی برای یک دوره حداقل پنج‌ساله به منظور حمایت از صنایع داخلی خبر داد. پیش از این، صنایع بر سر دریافت رانت رقابت داشتند اما اکنون توصیه می‌کنند درهای کشور به منظور حمایت از تولید داخل بسته بماند.آسیب‌شناسی‌ها حکایت از آن دارد که با وجود ده‌ها سال تجربه حمایت‌های دولتی از تولید و سرمایه‌گذاری به روش‌های مختلف، اثربخشی این حمایت‌ها تا حد مطلوب، فاصله زیادی دارد و بخشی از این حمایت‌ها به هدف اصابت نکرده است. این در حالی است که حمایت از تولید همواره یکی از سیاست‌های اعلام‌شده 40 سال اخیر در کشور بوده و صدها حکم و مقرره قانونی، صرفاً با هدف حمایت از تولید در ایران به تصویب رسیده است. پرداخت انواع تسهیلات ریالی و ارزی، اعطای انواع یارانه، ارائه زمین و انرژی ارزان، خریدهای اجباری بخش خصوصی و دولتی از تولیدات داخلی و وضع تعرفه‌های وارداتی از آن جمله‌اند. حتی برخی صاحب‌نظران روش‌های فعلی حمایت از تولید در قوانین و مقررات کشور را به «پول‌پاشی» یا «رانت‌پاشی» تعبیر کرده‌اند. با وجودی که بسیاری از واحدهای تولیدی فعال و موفق کشور با استفاده از حمایت‌های دولتی، سرمایه‌گذاری و ساخته شده‌اند، اما برخی رویکردها، انگاره‌ها و پیش‌فرض‌های مردود درباره تولید در ذهنیت سیاستگذاران، مجریان و حتی کارآفرینان کشور وجود دارد که به ظاهر در جهت حمایت از تولید هستند، اما عملاً در تولید و سرمایه‌گذاری اخلال ایجاد کرده و به نظر می‌رسد برای جهش تولید در ایران، باید این ذهنیت‌ها و رویکردها متحول شوند.حالا با تولد دولت جدید، به نظر می‌رسد نوبت به نوع دیگری از تفکر و سیاست غلط در خصوص حمایت از صنایع کشور رسیده است. در این پرونده می‌خواهیم ببینیم چرا صنایع از بسته ماندن درها به روی اقتصاد ایران دفاع می‌کنند؟ اقتصاددانان در این خصوص به دو نکته اشاره می‌کنند؛ یکی اینکه ریشه چنین درخواست‌هایی در قیمت‌گذاری و توزیع رانت است و دیگر اینکه تعادل سیاسی بلندمدتی در کشور شکل گرفته که منفعتش در بسته ماندن درهای اقتصاد کشور است.