داده‌ها و آدم‌ها

  رضا طهماسبی: چند سالی می‌شود که خوشبختانه گزاره «شهر هوشمند» به گوش مدیران شهری کشور رسیده و آنها را که به افزایش رفاه شهروند از طریق هوشمندسازی باور دارند، به این صرافت انداخته است که از این همه اطلاعات و داده‌ای که در نهادهای عریض و طویل شهری تولید و در اختیارشان گذاشته می‌شود، بهره‌ای ببرند. ابتدا خدمات به شهروندان یا در واقع مجوزهایی که شهروند برای گرفتن‌شان مجبور بود ساعت‌ها در طبقات ساختمان‌های شهرداری‌ها بالا و پایین برود، به تدریج به صفحات اینترنت منتقل شد و بعد اپلیکیشن‌های اطلاع‌رسان و خدمات‌دهنده آمدند و گوشه‌ای از بوروکراسی عظیم خدمات شهری را هوشمند کردند. این آغاز کار بود و اگرچه سخت، اما راه را برای قرار گرفتن در مسیر هوشمندسازی شهرها هموار کرد؛ با این همه مشخص است که اینجا هم مانند اغلب دیگر حوزه‌ها، بخش دولتی و عمومی، نه انگیزه لازم برای بهبود و ارتقا را دارد و نه توان مالی و فنی برای پرداختن به همه حوزه‌ها، اما مردم (بخش خصوصی) همیشه این آمادگی را دارند که در صورت فراهم بودن بستر، ایده‌های خلاقانه‌ای را برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوین و درآمدزایی و ارائه خدمات کیفی‌تر و ارزان‌تر توسعه دهند و به نظر می‌رسد نهاد مدیریت‌کننده شهر نیز به این باور رسیده و قصد دارد تمرکزش را روی بسترسازی و تسهیل‌گری قرار دهد، بستری که اخیراً مقدماتش با ارائه داده‌هایی عمومی و باز فراهم شده است.

از چند ماه قبل بحث ارائه «رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی» یا همان API‌ها به صورت داده باز در صورت‌جلسات کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران به چشم می‌خورد و از طریق این کمیته با همکاری بخش‌های مرتبط مانند معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری و سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات در دستور کار بود تا اینکه در نهایت هفته گذشته، بهاره آروین، عضو شورای شهر که ریاست کمیته شفافیت و شهر هوشمند را بر عهده دارد از انتشار Open API در حوزه حمل‌ونقل خبر داد. حالا سایت داده باز شهرداری تهران در شش حوزه «ساختمان و مسکن»، «خدمات اجتماعی»، «حمل‌ونقل»، «خدمات شهری»، «فرهنگی، تفریحی و ورزشی» و «اقلیم و جغرافیا» ۵۲ سرویس داده باز ارائه می‌کند که گستره خوبی از نقشه شهر تهران، محلات، شاخص آلودگی هوا، جست‌وجوی قبور در بهشت‌زهرا، مفاصاحساب کتبی، جمعیت شهر تا موارد تازه‌ای چون تخمین زمان حرکت مترو، اتوبوس، ایستگاه‌ها و پایانه‌ها و چراغ‌های راهنمایی و... را در دسترس گذاشته است.

حالا این داده‌ها به چه کار می‌آید؟ طبیعی است که شهرداری و شورای شهر هنوز باید (و می‌توانند) داده‌های بیشتر و جذاب‌تری را به صورت باز برای استفاده در اختیار قرار دهند، از جمله داده‌هایی که از درخواست‌ها، حرکت و رفت‌وآمد مردم می‌گیرند اما از اینجا به بعد کار در اختیار توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای کاربردی و استارت‌آپ‌هاست تا از این بستر داده‌ای برای راه‌اندازی و اجرای اپ‌هایی استفاده کنند که هم برای خودشان سودآوری داشته باشد و هم برای شهروندان تهرانی جذابیت و افزایش رفاه بیاورد.