موانع ورود به تالار کشاورزی

طی سال 1392 محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران در تنوع 12 گروه کالایی و به مقدار 646 هزار تن عرضه شده‌اند که از این مقدار عرضه مقدار 266 هزار تن مورد معامله قرار گرفته‌اند. با توجه به اقلیم‌های متنوع و شرایط آب و هوایی مناسب در کشورمان و سهم 23/25‌درصدی محصولات غذایی و کشاورزی از صادرات غیرنفتی (بدون احتساب میعانات گازی و محصولات پتروشیمی) در سال 1392، می‌توان گفت توجه ویژه و مسوولانه در این بخش می‌تواند نتایج قابل توجهی از جمله خودکفایی در بخش کشاورزی، ارزآوری، افزایش قدرت رقابت‌پذیری و استفاده بهینه از مزیت‌های نسبی کشور در صادرات و کاهش واردات را به دنبال داشته باشد. ورود به بازار مدرنی چون بورس کالا می‌تواند با مزایای بی‌شماری برای دولت و فعالان این حوزه همراه باشد که در ذیل به شاخص‌ترین آنها پرداخته شده است.

- با توجه به نبود بانک اطلاعاتی در زمینه محصولات کشاورزی معامله‌شده در سطح کشور، معامله از کانال بورس کالا این امکان را فراهم می‌کند تا اطلاعات شفاف مبادلات محصولات به سهولت در دسترس قرار گرفته و حتی در برخی موارد کمبود نیاز داخلی شناسایی و لزوم واردات محصولات نمایان شود.

- در شرایط بحرانی کشور و نیاز به ارز، با عرضه محصولات وارداتی در بورس کالا علاوه بر امکان رصد بازار، دولت از درآمد مالیاتی بیشتری نیز منتفع خواهد شد و رانت موجود در این فرآیند از بین خواهد رفت.

- ایجاد اطمینان خریداران از استاندارد و کیفیت محصولات

- توانمندسازی فعالان بازار برای مقابله با نوسانات شدید قیمت از طریق به‌کارگیری ابزارهای مالی متنوع

- معرفی ابزارها و راه‌حل‌های جدید برای رفع چالش‌های نوظهور، مانند جایگزینی قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی

به رغم اینکه بخش کشاورزی در بورس کالا طی سال‌های متمادی نسبت به دیگر گروه محصولات کمترین مقدار معاملات را داشته است اما می‌تواند برای بورس کالا از جهات دیگری مثل تبدیل شدن به یک مرجع معاملاتی و نقش اساسی در ارتقای شاخص‌های رقابت‌پذیری حائز اهمیت باشد. به رغم بازار محصولات پتروشیمی و صنعتی و معدنی که از یک ساختار نظام‌مند و مدرن برخوردار هستند، ساختار بازار محصولات کشاورزی غالباً سنتی است و در آن عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان با توجه به عرف موجود در این بازار که به لحاظ تجربی جا افتاده است، فعالیت‌های خود را انجام می‌دهند. از آنجا که بازار سنتی به موازات بازار مدرن به قوت خود در حال فعالیت است، ثبات بازار مدرن مانند بورس کالا مستلزم چشم‌پوشی از فعالیت در بازار سنتی است که یک فضای نااطمینانی وسیع در‌بر دارد و یکی از چالش‌های بزرگ پیش روی سیاستگذاران این حوزه و به همین ترتیب یکی از موانع بزرگ ورود عرضه‌کننده و متقاضی به بورس کالاست. از موانع مهمی که برای عدم ورود متقاضیان به بورس کالا مزید بر علت شده و بر پیچیدگی امر می‌افزایند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- عدم آگاهی و آشنایی کافی مدیران مالی شرکت‌ها و کشاورزان با بازار بورس کالا، انواع قراردادهای آن و مزیت‌های معامله در بورس کالا که از چالش‌هایی است که مانع از ورود متقاضیان به بورس کالا می‌شود.