معاملات سینوسی مرغ

مرغ به عنوان یکی از منابع تامین پروتئین سالم در سبد غذایی در جهان است که سهم آن در تغذیه انسان کشورهای مختلف به طور متوسط بین 30 تا 50 درصد است. به دلیل اینکه این کالا در مقایسه با منابع دیگر پروتئین به مراتب از دوره کوتاه و راندمان بالاتر برخوردار است سرمایه‌گذاران و تولید‌کنندگان اقبال بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این بخش دارند. در کشور ما نیز در دهه‌های اخیر پتانسیل‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری در این بخش توسط بخش خصوصی و دولتی ایجاد شده و عموماً به صورت تازه‌خوری مصرف دارند. اما در مواقع تولید خارج از تقاضای بازار برای ماندگاری بیشتر به صورت مرغ منجمد در سردخانه‌ها نگهداری شده و به تدریج وارد بازار می‌شود. این کالا همانند دیگر کالاهای کشاورزی به دلیل نبود بازار منسجم و شفاف تولید‌کنندگان این بخش همیشه با ریسک بالایی (تجارت و سیاست‌های فروش) مواجه بوده است. با توجه به نمودار این‌طور می‌توان گفت که قیمت مرغ از یک نمودار سینوسی پیروی می‌کند که در زیر به برخی از عوامل آن اشاره می‌کنیم.

عوامل تعیین‌کننده قیمت تمام‌شده مرغ

الف: قیمت تمام‌شده

1- جوجه یک‌روزه: جوجه یک‌روزه یکی از اصلی‌ترین متغیرها در قیمت مرغ است، این کالا نیز با توجه به زنده بودن و متغیرهای زیاد جهت تولید همانند مرغ از نمودار قیمتی مشابه پیروی می‌کند.

2- ذرت: تقریباً به طور میانگین بین 50 تا 60 درصد جیره غذایی در تولید مرغ را این کالا به خود اختصاص می‌دهد. این کالا به دلیل اینکه علاوه بر صادرات در داخل کشور نیز تولید و همه‌ساله توسط دولت حمایت می‌شود، از نوسان کمتری نسبت به بقیه کالاها برخوردار است. البته گندم به عنوان کالای جانشین باعث جلوگیری از نوسان شدید قیمت در این کالا شده است.

3- کنجاله سویا: این کالا نیز در جیره‌های مختلف غذایی بین 20 تا 30 درصد به طور میانگین استفاده می‌شود. این کالا در مقایسه با غلات از تولید کمتری در داخل کشور برخوردار است (کمتر از 20 درصد نیاز کشور) و نیاز کشور بیشتر از واردات تامین می‌شود. بنابراین نوسان این کالا با نوسانات ارزی و شرایط خاص (تحریم‌ها) رابطه مستقیم دارد. از جانشین‌های این کالا می‌توان به کنجاله کلزا (بیشتر در دام بزرگ رایج است)، پودر گوشت و پودر ماهی اشاره کرد که مصرف آنها در گله‌های مختلف محدودیت دارد و به طور کامل نمی‌تواند نقش جانشینی ایفا کند.

4-سایر مواد: حدود 20 درصد از جیره غذایی طیور شامل مواد معدنی (منابع فسفر، کلسیم، پتاسیم و...)، ویتامین‌ها، آنزیم‌ها، داروها و... است که با توجه به سهم ناچیز آنها در قیمت تمام‌شده از پرداختن به آن خودداری می‌کنیم.

ب‌: شرایط خاص بازار

1- فصول مصرف و مناسبت‌های خاص: فرهنگ ایرانیان و خریدهای نزدیک سال نو تقاضای این کالا را تا 30 درصد افزایش داده و بلافاصله پس از ایام نوروز تقاضا در بازار افت دارد. همچنین در ایام ماه مبارک رمضان، محرم و موسم حج با توجه به سنت دیرینه نیز تقاضا افزایش می‌یابد.

2- کاهش قیمت نهاده‌ها: نوسانات در قیمت‌های مواد اولیه به خصوص جوجه یک روزه که مبنای تصمیم‌گیری برای تولید این کالاست با کاهش قیمت‌ها به صورت تجربی بدون توجه به شرایط بازار اقدام به جوجه‌ریزی کرده و تا پایان دوره بازار را با حجم عظیم عرضه روبه‌رو می‌کند.

3- قیمت مرغ: قیمت فروش مرغ در پایان دوره نیز به عنوان یکی از فاکتورهای تصمیم‌گیری مرغدار برای ادامه فعالیت است. تقریباً 80 درصد قیمت تمام‌شده مرغ مواد اولیه بوده که 50 درصد آن قبل از جوجه‌ریزی هزینه می‌شود. بنابراین در صورت کاهش قیمت یا نبود بازار نقد برای این کالا مشکلات نقدینگی را به دنبال داشته و حداقل برای چند دوره مرغدار را از ادامه فعالیت باز‌می‌دارد.

4- سیاست‌های دولتی: دولت در جهت حمایت از تولید سیاست‌های مختلفی اتخاذ می‌کند که می‌توان به خریدهای تضمینی، توزیع نهاده‌ها، تسهیلات خاص و... اشاره کرد. متاسفانه به دلیل ضعف سیستم‌های بازرگانی و عدم تامین به موقع تولید را دچار بحران می‌کند. همچنین در اکثر مواقع به دلیل ناتوانی مالی مرغداران این حمایت‌ها به دست تولید‌کنندگان نرسیده و وارد بازار آزاد می‌شود.

5- واردات نابهنگام: حساسیت زیاد قیمت مرغ در جامعه سبب می‌شود در هنگام افزایش قیمت دولت با توجه به قیمت‌های پایین در کشورهای دیگر اقدام به واردات این کالا کند. هرچند در سال‌های اخیر مشاهده شده که حتی در مواقع عادی هم واردات این کالا روی قیمت اثر منفی گذاشته و تولید‌کنندگان را با ضرر و زیان مواجه کرده است.

با بیان مطالب فوق می‌توان این گونه عنوان کرد که عمده نوسان موجود در قیمت این کالا از عدم اطلاع از وضعیت تولید، عرضه و تقاضای این محصول ناشی می‌شود. بورس کالا به عنوان بازاری شفاف با ابزارهای متعدد مانند قراردادهای نقدی، سلف، نسیه و حتی قراردادهای آتی آینده‌ای روشن از وضعیت عرضه و تقاضای این محصول در اختیار تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان قرار داده و باعث ثبات نسبی می‌شود.