اثر واقعی اقتصاد مجازی

  احسان مرادی: کشورها برای ایجاد رشد اقتصادی با محدودیت‌های بیشتری مواجه‌اند تا برای افول اقتصاد؛ همان‌طور که تخریب از ساختن خیلی آسان‌تر است. اقتصادها می‌توانند به‌دلیل تصمیمات بد سیاستمداران با کوچک شدن اقتصاد و افول جایگاه مواجه شوند و این افول می‌تواند برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا کند و یک کشور ثروتمند به یک کشور فقیر که هر روز فقیرتر می‌شود تبدیل شود. یکی از تله‌هایی که می‌تواند کشورها را در چنین فرآیندی زمینگیر کند، اخلال در عوامل تولید است. در سال‌های گذشته اینترنت و فضای مجازی نقش نهاده تولید را در اقتصاد ایران ایفا کرده‌اند و بر رشد اقتصاد نیز اثرگذار بوده‌اند اما به دلایل مختلف از سوی نهادهای غیر‌اقتصادی با محدودیت‌هایی مواجه شده‌اند.«امیرحسین مزینی» از دانشگاه تربیت مدرس و «نیلوفر مرادحاصل» از پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در مقاله‌ای که در مجله «توسعه و سرمایه» منتشر شده، اثر بهره‌گیری از فضای مجازی را بر بهره‌وری و کارایی تولید در اقتصاد ایران بررسی و تحلیل کرده‌اند. زاویه نگاه نویسندگان مقاله، اثر فضای مجازی بر افزایش بهره‌وری است که می‌تواند بر رشد اقتصادی اثر داشته باشد.در سال‌های گذشته رشد اقتصادی در خیلی از کشورها مدیون کسب‌و‌کارهای اینترنتی بوده و بخش عمده‌ای از تشکیل سرمایه در جهان در این بخش صورت گرفته است. آمارها نشان می‌دهد به طور میانگین، 5 /5 درصد از تولید ناخالص داخلی کشورها مربوط به کسب‌وکارهای اینترنتی است. این سهم در اقتصاد کره جنوبی برابر 7 /10 و در کشور ما معادل 4 /4 درصد است. همان‌طور که اشاره شد، تجربیات جهانی حکایت از آن دارد که فضای مجازی توانسته ضمن ارتقای بهره‌وری و کارایی به خلق فرصت‌های جدید و ایجاد ارزش افزوده منجر شود و مقاله مورد اشاره نیز درباره اقتصاد ایران به نتایج مشابهی دست یافته است.آقای «امیرحسین مزینی» و خانم «نیلوفر مرادحاصل» فضای مجازی را به عنوان نهاده تولید در نظر گرفته و نشان داده‌اند؛ توسعه و بهبود آن در استان‌ها به ارتقای بهره‌وری تولید منجر شده است.نتیجه دیگر اینکه فضای مجازی و قابلیت‌های مترتب بر آن به‌عنوان یک نهاده موجب افزایش کارایی تولید در سطوح استانی شده است. به گونه‌ای که با (فرض) حذف این نهاده، مشاهده می‌شود که کارایی تولید در استان‌ها (به طور متوسط) حداقل به میزان 6 /8 درصد (نسبت به وضعیت موجود) کاهش می‌یابد.به این ترتیب نویسندگان مقاله به این نتیجه رسیده‌اند که افزایش ضریب نفوذ فضای مجازی در اقتصاد ایران می‌تواند در تحریک بهره‌وری و کارایی تولید ملی نقش بسزایی داشته باشد.با این نتیجه، نویسندگان مقاله پیشنهاد کرده‌اند اقداماتی چون افزایش ضریب نفوذ فضای مجازی، کاهش شکاف دیجیتال میان استان‌های کشور، کاهش هزینه دسترسی به فضای مجازی توسط افراد و بنگاه‌ها در دستور کار سیاستگذار قرار گیرد تا اقتصاد ایران بیشتر از قبل از مزایای کسب‌وکارهای اینترنتی بهره‌مند شود.