وعده رویایی
ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال امکان‌پذیر است؟
بهاره چراغی:ابراهیم رئیسی در اولین جلسه دولت سیزدهم، دستور آغاز «نهضت ساخت یک میلیون مسکن در سال» را صادر کرد. رئیس‌جمهور دولت سیزدهم چنین وعده‌ای را در رقابت‌های انتخابات مطرح کرد و همان موقع بسیاری از متخصصان حوزه مسکن و ساختمان نسبت به طرح چنین وعده‌ای ابراز تعجب کردند. شاید آن روزها فکر می‌کردیم ابراهیم رئیسی فقط یک وعده انتخاباتی مطرح کرده اما با روی کار آمدن دولت رئیسی مشخص شد که این طرح تنها یک شعار انتخاباتی نیست و چند روز پیش هم از سوی وزیر راه، مسکن و شهرسازی تایید شد.
رستم قاسمی سه‌شنبه هفته پیش در یک برنامه تلویزیونی حاضر شد و درباره اینکه چگونه می‌خواهد سالانه یک میلیون مسکن بسازد توضیحاتی ارائه کرد. وزیر کابینه رئیسی از برنامه دولت سیزدهم برای ساخت سه نوع مسکن در کشور خبر داد و گفت: مسکن هدایتی متعلق به طبقات بالای جامعه است که نیازی به کمک‌های دولتی ندارند و هدایت می‌شوند تا خود با سرمایه‌های خود بسازند که برای این طبقه ۳۰۰ هزار واحد مسکونی احداث می‌شود. اقشار متوسط جامعه نیاز به حمایت دارند و وزارت راه و شهرسازی برای آنها بسته‌های حمایتی پیش‌بینی کرده است. بخش قابل توجهی از اقشار جامعه نیز که جزو اقشار کم‌درآمد هستند نیاز به حمایت و کمک‌های دولتی دارند تا مشکل تامین مسکن آنها حل شود. برای اقشار ضعیف جامعه نیز سازوکارها تعیین شده است.
قاسمی پنج مولفه «زمین»، «خدمات»، «تامین منابع مالی»، «مواد و مصالح ساختمانی» و «توان فنی و مهندسی» را برای ساخت مسکن مهم دانست و اعلام کرد توانمندی و ظرفیت‌های لازم برای تولید چهار میلیون واحد مسکونی طی چهار سال وجود دارد. او درباره چگونگی تامین مالی ساخت سالانه یک میلیون مسکن که مهم‌ترین مساله نیز به حساب می‌آید گفت: «20 درصد تسهیلات بانک‌های کشور باید به بخش مسکن تعلق بگیرد. همچنین پلکانی کردن نرخ سود تسهیلات از جمله اقداماتی خواهد بود که در دستور کار قرار می‌گیرد.» در این میان تنها توضیحی که درباره روش تامین اعتبارات داده شد این بود که «به دنبال تهاتر نفت با ساخت انواع پروژه‌های ریلی، جاده‌ای و دریایی هستیم». این اظهار نظر قاسمی که پیشتر نیز آن را مطرح کرده به این معناست که دولت به پیمانکاران در بخش‌های مختلف نفت می‌دهد و انتظار دارد که آنها کار تحویل دهند. اما آیا چنین کاری در حالی که دولت در شرایط تحریمی نمی‌تواند نفت بفروشد، امکان‌پذیر است؟
از دید اقتصاددانان، ساخت یک میلیون واحد 50متری در سال یعنی ساخت 50 میلیون مترمربع مسکن در طول یک سال. اگر نرخ پایه ساخت هر مترمربع مسکن (نرخ رسمی طرح مسکن ملی) را تنها دو میلیون و 770 هزار تومان در نظر بگیریم، این طرح دست‌کم 138 هزار میلیارد تومان منابع نیاز دارد. همه می‌دانیم که کسری بودجه یکی از ابرچالش‌ها و ابوالمصائب اقتصاد ایران است. بودجه سال 1400 هم دست کم 300 هزار میلیارد تومان کسری دارد. بنابراین باید از دولت پرسید که منابع مطمئن مورد نیاز برای این نهضت قرار است از کجا تامین شود؟ تحلیلگران معتقدند ساخت یک میلیون واحد شهری، هدفی رویایی است و لااقل در ۳۶۰ روز ابتدایی دولت سیزدهم غیرممکن است.
