آفتاب مناسبات تهران و لندن طلوع نکرده، غروب کرد
تهران و لندن در محاق
میدان فردوسی را که به سمت پایین می‌آیی حدفاصل چهارراه استانبول دیوارهای عریض و طویل ساختمانی را می‌بینی که علاوه بر سیستم‌های امنیتی یک مجموعه دیپلماتیک با انواع و اقسام ابزار و ادوات محافظتی چون سیم‌های خاردار محاصره شده است.
میدان فردوسی را که به سمت پایین می‌آیی حدفاصل چهارراه استانبول دیوارهای عریض و طویل ساختمانی را می‌بینی که علاوه بر سیستم‌های امنیتی یک مجموعه دیپلماتیک با انواع و اقسام ابزار و ادوات محافظتی چون سیم‌های خاردار محاصره شده است. بالای این دیوارها از خیابان بابی سندز تا خیابان فردوسی محصور به ابزارآلاتی است که در هیچ یک از اماکن سیاسی و دیپلماتیک به چشم نمی‌خورد. اینجا ساختمان سفارت انگلیس است که روزی روزگاری محل تجمع افرادی بود که برای دریافت روادید سفر به لندن از خروس‌خوان صبح تا ساعاتی پس از ظهر در برابرش صف می‌کشیدند هر چند که بعد از قطع مناسبات ایران و انگلیس دیگر خبری از این بروبیاها نیست.
سفارتی که دیگر سفارت نیست
تلفن‌های سفارت را که می‌گیرم مدام با بوق‌های ممتدی مواجه می‌شوم که حاکی از قطع ارتباط سیستم‌های پاسخگویی نمایندگی دولت انگلیس در تهران است. پس ناچار می‌شوم برای طرح درخواست گفت‌وگو با «جای شارما» کاردار غیرمقیم بریتانیا در تهران راهی سفارت این کشور شوم. آدرس سفارت را کامل به خاطر نمی‌آورم پس پرسان‌پرسان راهی میدان فردوسی می‌شوم و از آنجا خیابان بابی سندز را نشانم می‌دهند؛ خیابانی که به نام مبارز ایرلندی نامگذاری شده است. این خیابان در گذشته به نام وینستون چرچیل بود اما پس از روی کار آمدن انقلابیون ایرانی به بابی سندز تغییر پیدا کرد؛ گفته می‌شود انگلیسی‌ها هم در اعتراض به این اقدام در مذکور سفارت را تعطیل کرده و از در خیابان فردوسی پاسخگوی مراجعه‌کننده‌ها هستند.
به در سفارت که می‌رسم از طریق آیفون تصویری نصب‌شده بر دیوار سفارت خود را معرفی می‌کنم و دلیل حضورم را در آن مکان توضیح می‌دهم. فردی از پشت آیفون تاکید می‌کند هیچ‌کس در سفارت پاسخگوی شما نیست اما با اصرارهای من قبول می‌کند که مقابل در بیاید. دیوار آهنین سفارت که کنار می‌رود دو نفر در برابرم ظاهر می‌شوند که خود را ماموران حراست از ساختمان نمایندگی انگلیس در تهران معرفی می‌کنند و متعجب هستند که چرا با وجود تعطیلی سفارت به این مکان مراجعه کرده‌ام.
به خاطر داشتم که محمدحسن حبیب‌الله‌زاده، کاردار غیرمقیم ایران در لندن چندی پیش خبر از بازگشایی سفارت انگلیس در تهران داده و گفته بود که هم‌اکنون مذاکرات برای بازگشایی کامل سفارتخانه‌های دو کشور در حال انجام است تا در آینده‌ای نزدیک این کار صورت بگیرد. با همین زمینه ذهنی زمان حضور «جای شارما» کاردار غیرمقیم بریتانیا در تهران را جویا شدم که ماموران حراست سفارت با نیشخندی گفتند «اگر از زمان حضور او اطلاعی داشته باشیم هم به شما نمی‌گوییم. اصلاً ما برای همین کار اینجا حضور داریم که شما امکان ارتباط‌گیری با کاردار انگلیس را نداشته باشید و اگر مصر برای انجام این دیدار هستید از طریق سایت سفارت درخواست خود را مطرح کنید».
اما سایت سفارت
سایت سفارت انگلیس که مامور حراست به آن اشاره کرد صفحه‌ای است تحت عنوان «انگلیس برای ایرانیان» که از زمان تعطیلی این سفارت در تهران کار خود را آغاز کرده است. این صفحه در بخش فوقانی خود به انعکاس مهم‌ترین رویدادهای خبری ایران و انگلیس می‌پردازد و در قسمت هدف ما نیز مدعی شده است «ایران به دنبال توانمندی در تسلیحات هسته‌ای است؛ ایران مسلح به سلاح هسته‌ای منجر به رقابت تسلیحات هسته‌ای و درگیری بیشتر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا خواهد شد».
صفحه مجازی سفارت انگلیس در تهران بخش‌هایی را نیز تحت عنوان اولویت‌ها با سرفصل‌های «ترویج حقوق بشر» و «نقش ایران در منطقه و فراتر از آن» دارد.
ویلیام هیگ وزیر خارجه وقت انگلیس در یک فیلم ویدئویی کوتاه که برای راه‌اندازی این پایگاه اینترنتی تهیه شده بود از مردم ایران خواست به این سایت مراجعه کرده و از اخبار و گزارش‌های آن استفاده کنند. البته پایگاه اطلاع‌رسانی که هم‌اکنون به عنوان مرجع ارتباط دولتمردان انگلیسی با ایرانیان تعبیه شده است بسیار متفاوت با صفحه‌ای است که در گذشته تحت عنوان سایت سفارت انگلیس در ایران فعال بود. این سایت با افزایش تنش‌های تهران و لندن در حوادث پس از انتخابات سال 88 و به دنبال انتشار یادداشتی از سایمون گس، سفیر وقت بریتانیا در تهران تعطیل شد.
یادداشت دردسرساز آقای سفیر
سایمون گس، سفیر انگلیس در تهران به بهانه روز جهانی حقوق بشر، در یادداشتی وضعیت حقوق بشر در ایران را زیر سوال برده بود. او 18 آذر (9 دسامبر) در یادداشتی -که در سایت سفارت بریتانیا در تهران منتشر شد- مدعی شد که از سال گذشته تاکنون مدافعان حقوق بشر زندانی شده‌اند؛ و به نمونه‌هایی اشاره کرده بود. پس از رسانه‌ای شدن این یادداشت که با اعتراضات گسترده‌ای در ایران همراه بود، دولت انگلیس از اقدام سفیر خود در تهران حمایت کرد. آلیستر برت، معاون خاورمیانه وزیر امور خارجه انگلیس با حمایت از سایمون گس، گفت اقدامات مهمی که توسط سفیر انگلیس در تهران انجام می‌گیرد از حمایت کامل دولت این کشور برخوردار است. اعلام حمایت دولت انگلیس از اقدام سفیر این کشور در تهران دور جدیدی از اقدامات خصمانه را در مناسبات دو کشور رقم زد. گس به وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض دولت ایران به او ابلاغ شد. پس از آن نمایندگان مجلس با ارائه طرحی دو‌فوریتی خواستار تقلیل روابط تهران و لندن شدند که به تعطیلی سفارتخانه‌های دو کشور انجامید. اما اوج تنش‌های مناسبات دو‌جانبه ایران و انگلیس
توسط برخی نیروهای خودسر و بالا رفتن از دیوار سفارت بود که با واکنش لندن و دستور خروج تمام پرسنل غیربومی سفارت ایران در انگلیس همراه شد و البته تهران نیز این اقدام را بی‌پاسخ نگذاشت و نیروهای سفارت انگلیس در ایران را دیپورت کرد.
آتشی که سرد نمی‌شود
آذرماه امسال سومین سالگرد تعطیلی نمایندگی انگلیس در ایران است اما به نظر نمی‌رسد دو کشور عزمی جدی برای بازگشایی سفارتخانه‌های خود داشته باشند. به عبارتی اگرچه کاردارهای غیرمقیم ایران و انگلیس در تهران و لندن معرفی شده‌اند اما با وجود این آتش تخاصمات دو کشور همچنان داغ‌داغ است. قطار احیای روابط به راه افتاده است اما سوختی در آن نیست که بتواند به راه خود ادامه دهد و به جهت سنگینی بار دشمنی‌های تهران و لندن که عمری به درازای تاریخ دارد حتی فشارهای بی‌امان تجار و بازرگانان دو کشور هم نتوانسته آن را به حرکت وادارد.
اگرچه مرضیه افخم، سخنگوی دستگاه سیاست خارجی کشورمان در سی‌ام تیرماه سال گذشته از بازگشایی سفارتخانه‌های ایران و انگلیس در آینده نزدیک خبر داده بود اما به نظر می‌رسد این امر حداقل تا یکی دو سال آینده غیرمحتمل باشد. او با بیان اینکه پیرو مذاکراتی که وزیران امور خارجه دو کشور در نیویورک (سال 92) داشتند، تفاهم شد که بحث تعیین کاردار غیرمقیم به منظور از سرگیری روابط تنظیم شود، متذکر شده بود: مقرر است کاردارهای غیرمقیم تا هشت روز آینده از سوی دو کشور معرفی شوند اما در پایتخت‌های دو کشور به طور ثابت مستقر نیستند و در تردد خواهند بود؛ به این ترتیب با فعالیت‌های کاردارهای غیرمقیم، سفارتخانه‌های دو کشور بازگشایی می‌شود. افخم خاطرنشان کرده بود: با این اقدام دیگر نیازی به حافظ منافع تهران و لندن (ایران از طریق سفارت عمان و انگلیس از سوی سفارت پادشاهی سوئد) نیست و تمام امور دو کشور از طریق سفارتخانه‌های کشورهای خودشان صورت می‌گیرد.
وعده یک سال گذشته خانم سخنگو در حالی بیان شده است که بر اساس گفته‌های ماموران حفاظت از ساختمان سفارت انگلیس در تهران این نمایندگی همچنان تعطیل است و رفق و فتق امور پادشاهی بریتانیای کبیر در ایران همچنان از طریق سفارت سوئد انجام می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید